Kinh Nghiệm Hướng dẫn Các lớp cấu trúc của ý thức Chi Tiết
Lê Minh Châu đang tìm kiếm từ khóa Các lớp cấu trúc của ý thức được Update vào lúc : 2022-04-03 23:19:07 . Với phương châm chia sẻ Bí quyết Hướng dẫn trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết 2022. Nếu sau khi Read Post vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại phản hồi ở cuối bài để Ad lý giải và hướng dẫn lại nha.
HomeChủ nghĩa MácBản chất và kết cấu của ý thức
Ý thức là sự việc phản ánh năng động, sáng tạo thế giới khách quan vào bộ óc con người; là hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan.
Tính chất năng động, sáng tạo của sự việc phản ánh ý thức được thể hiện ở kĩ năng hoạt động và sinh hoạt giải trí tâm – sinh lý của con người trong việc định hướng tiếp nhận thông tin, tinh lọc thông tin, xử lý thông tin, lưu giữ thông tin và trên cơ sở những thông tin đã có nó hoàn toàn có thể tạo ra những thông tin mới và phát hiện ý nghĩa của thông tin được tiếp nhận. Tính chất năng động, sáng tạo của sự việc phản ánh ý thức còn được thể hiện ở quá trình con người tạo ra những giả tưởng, giả thuyết, lịch sử thuở nào,.. trong đời sống tinh thần của tớ hoặc khái quát bản chất, qui luật khách quan, xây dựng những quy mô tư tưởng, tri thức trong những hoạt động và sinh hoạt giải trí sinh hoạt của con người.
Ý thức là hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan nghĩa là: ý thức là hình ảnh về thế giới khách quan, hình ảnh ấy bị thế giới khách quan qui định cả về nội dung, cả về hình thức biểu lộ nhưng nó không hề y nguyên như vậy giới khách quan mà nó đã cải biến thông qua lăng kính chủ quan của con người. Theo Mác: ý thức “chẳng qua chỉ là vật chất được di tán vào trong đầu óc con người và được cải biến đi trong đó”.
Ý thức là một hiện tượng kỳ lạ xã hội và mang bản chất xã hội. Sự ra đời và tồn tại của ý thức gắn sát với hoạt động và sinh hoạt giải trí thực tiễn, chịu sự chi phối không riêng gì có của những qui luật sinh học mà đa phần là của những qui luật xã hội, do nhu yếu tiếp xúc xã hội và những điều kiện sinh hoạt hiện thực của xã hội qui định. Với tính năng động, ý thức đã sáng tạo lại hiện thực theo nhu yếu của thực tiễn xã hội.
Ý thức có kết cấu cực kỳ phức tạp. Có nhiều ngành khoa học, nhiều cách thức tiếp cận, nghiên cứu và phân tích về kết cấu của ý thức. Ở đây chỉ tiếp cận kết cấu của ý thức theo những yếu tố cơ bản nhất hợp thành nó. Theo cách tiếp cận này, ý thức gồm có ba yếu tố cơ bản nhất là: tri thức, tình cảm và ý chí, trong đó tri thức là tác nhân quan trọng nhất. Ngoài ra ý thức còn tồn tại thể gồm có những yếu tố khác.
Tri thức là toàn bộ những hiểu biết của con người, là kết quả của quá trình nhận thức, là sự việc tái tạo lại hình ảnh của đối tượng được nhận thức dưới dạng nhiều chủng loại ngôn từ.
Mọi hoạt động và sinh hoạt giải trí của con người đều có tri thức, được tri thức định hướng. Mọi biểu lộ của ý thức đều tiềm ẩn nội dung tri thức. Tri thức là phương thức tồn tại của ý thức và là vấn đề kiện để ý thức phát triển. theo Mác: “phương thức mà theo đó ý thức tồn tại và theo đó một chiếc gì đó tồn tại đối với ý thức là tri thức”.
Căn cứ vào nghành nhận thức, tri thức hoàn toàn có thể phân thành nhiều loại như tri thức về tự nhiên, tri thức về xã hội, tri thức nhân văn. Căn cứ vào trình độ phát triển của nhận thức, tri thức hoàn toàn có thể phân thành tri thức đời thường và tri thức khoa học, tri thức kinh nghiệm tay nghề và tri thức lý luận, tri thức cảm tính và tri thức lý tính,…
Tình cảm là những rung động biểu lộ thái độ con người trong những quan hệ. Tình cảm là một hình thái đặc biệt của sự việc phản ánh hiện thực, được hình thành từ sự khái quát những cảm xúc rõ ràng của con người khi nhận sự tác động của ngoại cảnh. Tình cảm biểu lộ và phát triển trong mọi nghành đời sống của con người; là một yếu tố phát huy sức mạnh, một động lực thúc đẩy hoạt động và sinh hoạt giải trí nhận thức và thực tiễn. Lênin nhận định rằng: không còn tình cảm thì “xưa nay không còn và không thể có sự tìm tòi chân lý”; không còn tình cảm thì không còn một yếu tố thôi thúc những người dân vô sản và nửa vô sản, những công nhân và nông dân nghèo đi theo cách mạng.
Tùy vào từng đối tượng nhận thức và sự rung động của con người về đối tượng đó trong những quan hệ mà hình thành nên nhiều chủng loại tình cảm rất khác nhau, như tình cảm đạo đức, tình cảm thẩm mỹ, tình cảm tôn giáo,…
Ý chí là kĩ năng lôi kéo sức mạnh bản thân để vượt qua những cản trở trong quá trình thực hiện mục tiêu của con người. Ý chí được xem là mặt năng động của ý thức, một biểu lộ của ý thức trong thực tiễn mà ở đó con người tự giác được mục tiêu của hoạt động và sinh hoạt giải trí nên tự đấu tranh với mình để thực hiện đến cùng mục tiêu đã lựa chọn. hoàn toàn có thể coi ý chí là quyền lực của con người đối với mình; nó điều khiển, điều chỉnh hành vi để con người hướng tới mục tiêu một cách tự giác; nó được cho phép con người tự kìm chế, tự làm chủ bản thân và quyết đoán trong hành vi theo quan điểm và niềm tin của tớ. Giá trị chân chính của ý chí không riêng gì có thể hiện ở cường độ của nó mạnh hay yếu mà đa phần thể hiện ở nội dung, ý nghĩa của mục tiêu mà ý chí hướng tới. Lênin nhận định rằng: ý chí là một trong những yếu tố tạo nên sự nghiệp cách mạng của hàng triệu người trong cuộc đấu tranh giai cấp quyết liệt nhằm mục đích giải phóng mình, giải phóng quả đât.
Tất cả những yếu tố tạo thành ý thức có quan hệ biện chứng với nhau song tri thức là yếu tố quan trọng nhất; là phương thức tồn tại của ý thức, đồng thời là tác nhân định hướng đối với sự phát triển và quyết định mức độ biểu lộ của những yếu tố khác.
Đọc và thảo luận TRIẾT HỌC KỲ THÚ
trên Telegram
2. Ý thức, nguồn gốc,Kết cấu của ý thức
a. Nguồn gốc của ý thức
Ý thức là gì, do đâu mà có, để trả lời cho thắc mắc này mà trong lịch sử triết học đã có nhiều quan điểm rất khác nhau:
- Triết học duy tâm quan niệm, ý thức là một thực thể độc lập không phụ thuộc vào thế giới vật chất, có trước thế giới vật chất, sáng tạo ra thế giới vật chất và chi phối thế giới vật chất được Pla - tôn gọi là “ ý niệm ”, H - ghen gọi là “ ý niệm tuyệt đối ”
- Chủ nghĩa duy vật trước Mác không thừa nhận tính chất siêu tự nhiên này của ý thức, nhưng lại nhận định rằng tư tưởng được tiết ra từ óc cũng như gan tiết ra mật.
- Trên cơ sở tổng kết thành tựu của nhiều khoa học, đặc biệt là khoa học viên lý hệ thần kinh. Chủ nghĩa duy vật biện chứng Mác bác bỏ những quan niệm sai lầm trên và đưa ra nhận định mới về nguồn gốc của ý thức: ý thức là một thuộc tính của vật chất, nhưng không phải là của mọi dạng vật chất, mà chỉ là thuộc tính của một dạng vật chất có tổ chức cao là bộ óc người dân có hiệu suất cao phản ánh, nhưng không phải là phản ánh giản đơn, mà là phản ánh năng động sáng tạo.
- Trước hết tất cả chúng ta đều biết: phản ánh là thuộc tính vốn có của mọi đối tượng vật chất. Ví dụ:
+ Phản ánh của giới vô cơ như mặt nước, mặt gương phản chiếu ánh sáng. Sự phản ánh này mang tính chất chất đơn giản, không phân biệt, không lựa chọn.
+ Phản ánh của thực vật như hoa hướng dương biết khuynh hướng về phía mặt trời để hấp thụ được nhiều năng lượng, rễ cây phát triển mạnh về hướng có nhiều phân. Sự phản ánh này đã có sự lựa chọn.
+ Phản ánh của động vật lại phát triển cao hơn một bậc dưới dạng cảm hứng, tri giác và hình tượng là nhờ có khối mạng lưới hệ thống thần kinh và bộ óc .
Nếu vậy, những loài động vật chúng có ý thức không? Trả lời rằng không, chỉ con người mới có ý thức. Phản ánh dưới dạng cảm hứng, tri giác và hình tượng đó mới chỉ là hiện tượng kỳ lạ sinh lý và tâm lý chung của động vật, chứ chưa phải là ý thức. Ý thức chỉ được hình thành gắn sát với lao động và sau lao động là ngôn từ thì ý thức mới hoàn toàn có thể xuất hiện. Như vậy, sự ra đời của ý thức có hai nguồn gốc:
- Nguồn gốc tự nhiên là bộ óc người, có hiệu suất cao phản ảnh:
Bộ óc người là cơ quan vật chất của ý thức, nó cũng luôn có thể có một quá trình tiến hóa lâu dài hàng tỷ năm cùng với sự hình thành của trái đất, từ mầm sống đầu tiên và phát triển đến đỉnh cao nhất của sự việc tiến hoá là xuất hiện loài người. Bộ óc người (nặng trung bình 1,7 kg có khoảng15 tỉ tế bo), có hiệu suất cao thu nhận và điều khiển khung hình với thế giới bên phía ngoài, nhờ đó mà tất cả chúng ta mới biết được mùi vị, âm thanh, sắc tố, nóng lạnh. Được Páp - lốp nhà sinh vật học người Nga gọi là phản xạ có điều kiện và không còn điều kiện. Do đó, khi bộ óc bị tổn thương thì phản xạ sẽ khơng đúng chuẩn nữa. Nếu vậy thì loài vật có ý thức không? Trả lời rằng không, chỉ có con người mới có ý thức. Như vậy, rõ ràng là ở con người dân có một chiếc gì đó đặc biệt. Cái đặc biệt đó đó là thông qua lao động, vượn trở thành người và sau lao động là ngôn từ thì ý thức mới xuất hiện.
b. Nguồn gốc xã hội:
Để cho ý thức ra đời, nguồn gốc tự nhiên rất quan trọng, không thể thiếu được, nhưng chưa đủ. Điều kiện quyết định cho việc ra đời của ý thức là lao động .
- Lao động là vấn đề kiện đa phần để con người tồn tại, phát triển. Đó là sự việc rất khác nhau cơ bản giữa con người với động vật. Nếu như ở động vật kinh nghiệm tay nghề sống được truyền qua bản năng di truyền, như đ được setup sẵn trong bộ gien, chúng chỉ biết sử dụng những sản phẩm có sẵn trong tự nhiên, nhưng những thứ đó không hề nữa thì loài vật sẽ bị chết đói, nhưng con người thì hoàn toàn khác, con người không những biết sử dụng những thứ có sẵn trong tự nhiên mà còn tìm tòi, mày mò, chinh phục, tái tạo tự nhiên theo ý đồ của tớ, nhờ đó mà con người từ từ nhận ra được những thuộc tính, những kết cấu, những quy luật vận động của tự nhiên, của xã hội dưới dạng những kinh nghiệm tay nghề, những tri thức, nhờ vậy mà kho tàng tri thức của loài người ngày càng được tương hỗ update thêm phong phú. Vì vậy, ý thức không thể là từ bên phía ngoài đưa vào trong bộ óc, mà nó được hình thành từ mày mò và tái tạo thế giới khách quan, từ lao động sản xuất gắn sát với sự ra đời của ngôn từ.
- Lao động không phải là một hoạt động và sinh hoạt giải trí đơn lẻ, mà ngay từ buổi đầu sơ khai con người đã biết quy tụ lại với nhau mang tính chất chất tập thể, tính xã hội. Vì vậy, trong quá trình lao động tập thể đã nảy sinh nhu yếu nên phải trao đổi kinh nghiệm tay nghề và tổ chức lao động tập thể mà từ đó cái cuống họng của loài vượn biến hóa từ từ thích ứng với một lối phát âm ngày càng phát triển. Nhờ có lao động mà ngôn từ mới được hình thành. Nó đã trở thành khối mạng lưới hệ thống tín hiệu mang nội dung của ý thức. Nếu không còn khối mạng lưới hệ thống tín hiệu này thì ý thức không thể tồn tại và thể hiện được. Ngôn ngữ là phương tiện, là công cụ để khái quát hoá, trừu tượng hóa, ngôn từ dùng để tiếp xúc, truyền kinh nghiệm tay nghề từ người này sang người khác, thế hệ này sang thế hệ khác. Vì vậy, ý thức không phải là hiện tượng kỳ lạ thuần túy thành viên mà là một hiện tượng kỳ lạ mang tính chất chất lịch sử, tính xã hội. Nếu không còn ngôn từ thì xã hội không thể phát triển. Vì những lẽ trên, Ăng - ghen viết: “ Trước hết là lao động, sau lao động và đồng thời với lao động là ngôn từ, đó là hai sức kích thích đa phần đã ảnh hưởng đến bộ óc của con vượn, làm cho bộ óc đó dần biến chuyển thành bộ óc con người ”.
c. Bản chất của ý thức
Dựa trên cơ sở lý luận phản ánh, chủ nghĩa duy vật biện chứng xác định: ý thức là sự việc phản ánh hiện thực khách quan vào trong bộ óc con người nhưng không phải là sự việc phản ánh giản đơn, mà phản ánh một cách năng động và sáng tạo. ý thức là hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan.
- Để làm rõ hơn bản chất của ý thức, tất cả chúng ta phải biết rằng: cả vật chất và ý thức đều tồn tại. Nhưng giữa chúng có sự rất khác nhau mang tính chất chất đối lập. Vật chất là cái được phản ánh tồn tại khách quan, nhưng khi nó đã được chuyển vào trong đầu óc người ta thì nó lại trở thành hình ảnh chủ quan, là hình ảnh tinh thần của sự việc vật khách quan, (tức ý thức). Vì vậy, không thể đồng nhất hoặc tách rời cái được phản ánh (vật chất) với cái phản ánh (ý thức).
- Thứ hai, khi nói ý thức là hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan, nhưng nó không phải như thể hình ảnh vật lý hay hình ảnh tâm lý động vật về sự vật, mà là sự việc phản ánh năng động sáng tạo. Do đó chỉ con người mới có ý thức, ý thức được ra đời trong quá trình con người hoạt động và sinh hoạt giải trí tái tạo thế giới, chính vì vậy C.Mc viết: ý thức “ chẳng qua chỉ là vật chất được đem chuyển vào trong đầu óc con người và được cải biến đi trong đó ”.
Tính sáng tạo của ý thức được thể hiện thống nhất của ba mặt sau:
- Một là, nhận thức của con người bao giờ cũng xuất phát từ yêu cầu của môi trường tự nhiên thiên nhiên sống đời thường đặt ra, do đó những ý tưởng, tức sự suy tính phải có trước khi hành vi, đó là quá trình tinh lọc những thông tin, lựa chọn phương thức hành vi, chứ không thụ động như ở động vật.
- Hai là, những thông tin được sao, chép lại, dưới dạng hình ảnh tinh thần được lưu giữ lại trong óc. Thực chất, đây là quá trình khởi đầu sáng tạo, nghĩa là đối tượng vật chất đã trở thành ý tưởng phi vật chất để rồi suy diễn, tưởng tượng theo ý tưởng của tớ.
- Ba là, chuyển sự tưởng tượng từ trong óc ra bên phía ngoài, và bằng lao động con người đã biến những ý tưởng thành hiện thực, quá trình này con người phải lựa chọn những phương pháp, phương tiện, công cụ để tiến hành lao động nhằm mục đích đạt được tiềm năng đề ra. Do đó tất cả chúng ta phải thấy được ý thức bao giờ cũng gắn sát với hoạt động và sinh hoạt giải trí thực tiễn, chịu sự chi phối không riêng gì có bởi những quy luật sinh học mà đa phần là những quy luật xã hội, những quy ước được hình thành trong quan hệ sản xuất, do đó ý thức mang bản chất xã hội và lịch sử.
d. Kết cấu ý thức:
- Cấu trúc theo chiều ngang: gồm có tri thức và tình cảm.
+ Tri thức là kết quả nhận thức của con người về thế giới, được diễn đạt dưới hình thức ngôn từ hoặc những khối mạng lưới hệ thống ký hiệu. Được tách ra làm hai loại tri thức. Tri thức thông thường, là những nhận thức thu nhận được từ hoạt động và sinh hoạt giải trí hằng ngày của mỗi thành viên, mang tính chất chất chất cảm tính trực tiếp, hình thức bề ngoài rời rạc không được khối mạng lưới hệ thống hoá. Tri thức khoa học là những nhận thức đã được đúc kết từ thực tiễn thành lý luận, kinh nghiệm tay nghề. Ngày nay, tri thức đang là yếu tố giữ vai trị quyết định đối với sự phát triển kinh tế tài chính, vì vậy, đầu tư vào tri thức trở thành yếu tố then chốt cho việc tăng trưởng kinh tế tài chính dài hạn bền vững.
+ Tình cảm là sự việc rung động của con người với xung quanh gây cho con người dân có cảm hứng vui buồn, yêu thương, căm giận… Vì vậy, một khi tri thức được gắn với tình cảm thì hoạt động và sinh hoạt giải trí của con người sẽ được tăng thêm gấp bội lần.
-. Cấu trúc theo chiều dọc:
+ Tự ý thức, ý thức về bản thân mình trong quan hệ với thế giới.
+ Tiềm thức là những tri thức mà chủ thể đã đã có được từ trước nhưng đó gần như thể trở thành bản năng, thành kỹ năng nằm trong tầng sau của ý thức chủ thể, là ý thức dưới dạng tiềm tàng.
+ Vô thức là những trạng thái tâm lý ở chiều sâu, sự suy nghĩ, hành vi, thái độ ứng xử của con người xảy ra mà chưa tồn tại sự tranh luận của nội tâm, chưa tồn tại sự kiểm tra, tính toán của lý trí được biểu lộ thành nhiều hiện tượng kỳ lạ rất khác nhau và chỉ là mắt khâu trong môi trường tự nhiên thiên nhiên sống đời thường có ý thức của con người.
3. Mối quan hệ giữa vật chất và ý thức. Vai trò tác dụng của ý thức. Ý nghĩa phương pháp luận
Dựa trên cơ sở lý luận phản ánh, chủ nghĩa duy vật biện chứng xác định: vật chất là cái có trước ý thức là cái có sau, vật chất là nguồn gốc của ý thức, quyết định ý thức, song ý thức hoàn toàn có thể tác động trở lại vật chất thông qua hoạt động và sinh hoạt giải trí thực tiễn của con người, vì vậy con người phải tôn trọng thực tiễn khách quan, đồng thời phát huy tính năng động chủ quan của tớ.
a. Mối quan hệ giữa vật chất và ý thức được thể hiện :
+ Vật chất tồn tại khách quan, không phụ thuộc vào ý thức, là cái có trước, cái được phản ánh. Ý thức là cái có sau, là cái phản ánh
+ Vật chất là cái được phản ánh, nhưng khi những hình ảnh của vật chất, tức thế giới khách quan đã được chuyển vào trong óc người ta ( sao chép, chép lại, chụp lại) thì nó lại trở thành hình ảnh chủ quan, là hình ảnh tinh thần của thế giới khách quan (tức ý thức). Chính vì vậy, Mác viết “ Chẳng qua chỉ là vật chất được đem chuyển vào trong đầu óc con người và được cải biến đi trong đó “.
+ Ý thức là cái phản ánh: Trước hết xét về nguồn gốc, ý thức là một thuộc tính của vật chất, nhưng không phải là của mọi dạng vật chất, mà chỉ là thuộc tính của một dạng vật chất sống có tổ chức cao là bộ óc người.
+ Bộ óc người là cơ quan vật chất của ý thức, có hiệu suất cao phản ánh, nhưng không phải là sự việc phản ánh giản đơn, mà phản ánh mang tính chất chất năng động sáng tạo trên cơ sở gắn sát với lao động và sau lao động là ngôn từ thì ý thức mới hoàn toàn có thể xuất hiện, như vậy ý thức phụ thuộc vo hoạt động và sinh hoạt giải trí của cục óc người. Do đó, khi bộ óc bị tổn thương thì nhận thức sẽ không đúng chuẩn nữa. Vì vậy, khi chưa tồn tại bộ óc người thì không thể có ý thức.
b. Sự tác động trở lại của ý thức đối với vật chất:
Ý thức là sự việc phản ảnh thế giới khách quan hiện thực vào bộ óc con người, song ý thức lại hoàn toàn có thể tái tạo, làm thay đổi hiện thực khách quan, nhưng bản thân của ý thức không thể tự nó làm thay đổi được hiện thực khách quan. Ý thức mới chỉ là khu nhận thức, còn việc tái tạo hiện thực khách quan lại nên phải có sự nổ lực hành vi của con người thì lúc đó những ý tưởng, những sáng tạo mới hoàn toàn có thể trở thành hiện thực được, do đó nhận thức đúng được quy luật vận động của thế giới khách quan thì đó mới là cơ sở để hoạt động và sinh hoạt giải trí của con người đạt được tiềm năng, và phương hướng đã đề ra. trái lại, ý thức của con người phản ánh sai thế giới khách quan thì kết quả sẽ không thể đạt được như mong ước.
c. Vai trò của ý thức: nhờ có ý thức mà trong quá trình thực tiễn con người hoàn toàn có thể lựa chọn phương án, phương thức nào có hiệu suất cao nhất để hoạt động và sinh hoạt giải trí và biết phân biệt được cái nào đúng, cái nào sai, lợi hại, cái gì nên làm, cái gì nên tránh.
d. Ý nghĩa và phương pháp luận:
Để phát huy được tính năng động chủ quan của con người thì trong hoạt động và sinh hoạt giải trí nhận thức và hoạt động và sinh hoạt giải trí thực tiễn, phải tôn trọng tính khách quan, do đó trong hoạt động và sinh hoạt giải trí nhận thức, hoạt động và sinh hoạt giải trí thực tiễn phải xuất phát từ thực tế khách quan, phải lấy thực tế khách quan làm địa thế căn cứ cho hoạt động và sinh hoạt giải trí của tớ chứ không được lấy tình cảm làm điểm xuất phát cho chương trình hành vi, nếu lấy ý chí áp đặt cho thực tế, lấy ảo tưởng thay cho hiện thực thì sẽ phạm phải bệnh duy ý chí. Trên cơ sở đó Đảng ta đã rút ra bài học kinh nghiệm tay nghề “Mọi đường lối, chủ trương của Đảng phải xuất phát từ thực tế, phải tôn trọng quy luật khách quan”. Để phát huy được tác nhân chủ quan, vai trò tích cực sáng tạo của ý thức nhằm mục đích đáp ứng được yêu cầu xây dựng lực lượng sản xuất trong suốt thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội mà trách nhiệm trung tâm là phải công nghiệp hóa và tân tiến hoá, phải “lấy việc phát huy nguồn lực con người làm yếu tố cơ bản cho việc phát triển nhanh và bền vững”, muốn vậy “phải khơi dậy trong nhân dân lòng yêu nước, ý chí quật cường, phát huy tài trí của người Việt Nam, quyết tâm đưa nước nhà ra khỏi nghèo nàn, lỗi thời”.
Chương II
PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT
I. PHÉP BIỆN CHỨNG VÀ PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT
1. Các hình thức cơ bản của phép biện chứng
a. Khái niệm biện chứng, phép biện chứng
- Khi niệm biện chứng: Biện chứng nghĩa là, trong quá trình tồn tại những sự vật, hiện tượng kỳ lạ đều có liên hệ với nhau, ảnh hưởng lẫn nhau, ràng buộc lẫn nhau, tác động lẫn nhau trong trạng thái vận động biến hóa theo khuynh hướng phát triển đi lên. Nguồn gốc của mọi sự vận động thay đổi ấy đều có nguyên nhân là vì đấu tranh của những mặt đối lập nằm ngay bên trong của sự việc vật.
- Có hai loại biện chứng: biện chứng khách quan và biện chứng chủ quan, (còn được gọi là biện chứng siêu hình), quan niệm của biện chứng siêu hình nhận định rằng, những sự vật hiện tượng kỳ lạ trong quá trình tồn tại chúng không phụ thuộc vào nhau và không coi việc đấu tranh Một trong những mặt đối lập là nguồn gốc là động lực của sự việc phát triển, vì vậy, thuật ngữ siêu hình cũng khá được dùng để chỉ những người dân dân có tư tưởng và hành vi khi xem xét xử lý và xử lý sự việc không đặt chúng trong mối liên hệ giữa sự vật này với sự vật khác, mà coi chúng tồn tại độc lập, tách rời không còn liên hệ với nhau, mọi sự vật đều tồn tại ở trạng thái tĩnh tại, không biến hóa.
b. Các hình thức cơ bản của phép biện chứng
- Phép biện chứng thời cổ đại: những nhà triết học phương Đông và phương Tây thời kỳ cổ đại đều nhận định rằng những sự vật, hiện tượng kỳ lạ của thế giới luôn ở trạng thái sinh thành, biến hóa trong mối liên hệ chằng chịt. Những quan niệm này mới chỉ là nhờ vào cơ sở quan sát trực quan, chưa tồn tại điều kiện để kiểm chứng bằng khoa học, mang tính chất chất ngây thơ chất phác nhưng về cơ bản là đúng
- Phép biện chứng duy tâm: khởi đầu là triết học của Can - tơ, sau đó đã được Hê - ghen trình bày thành một khối mạng lưới hệ thống. Song biện chứng của H - ghen là biện chứng duy tâm, quan niệm thế giới tinh thần sản sinh ra thế giới vật chất, và ở đầu cuối thế giới vật chất lại trở về với thế giới tinh thần.
- Phép biện chứng duy vật: trên cơ sở khái quát những thành tựu tiên tiến nhất của khoa học thời đó, thừa kế có tinh lọc những tinh hoa của quả đât, Mác và Ăng - ghen đã sáng lập chủ nghĩa duy vật biện chứng, sau đó đã được Lênin tiếp tục phát triển hoàn thiện thành một khối mạng lưới hệ thống hoàn hảo nhất. Phép biện chứng duy vật có hai nguyên tắc cơ bản: nguyên tắc về mối liên hệ phổ biến. Nguyên lý về sự phát triển. Từ đó rút ra ba quan điểm: toàn diện, phát triển, lịch sử rõ ràng.
2. Những đặc trưng cơ bản và vai trò của phép biện chứng duy vật
- Một là, phép biện chứng duy vật của chủ nghĩa Mác – Lênin được xác lập trên nền tảng của thế giới quan duy vật khoa học.
- Hai là, trong phép biện chứng duy vật của chủ nghĩa Mác – Lênin có sự thống nhất giữa thế giới và phương pháp luận, do đó nó không tạm dừng ở sự lý giải thế giới mà còn là một công cụ để nhận thức thế giới và tái tạo thế giới.
II. HAI NGUYÊN LÝ CƠ BẢN CỦA PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT
1. Nguyên lý về mối liên hệ phổ biến
- Những nhà triết học siêu hình nhận định rằng Một trong những sự vật và hiện tượng kỳ lạ trong thế giới chúng không còn liên hệ với nhau, tách rời nhau, cái nào riêng cái ấy, cái này cạnh bên cái kia, nếu chúng có liên hệ với nhau thì cũng chỉ là mối liên hệ bên phía ngoài.
- Xuất phát từ quan điểm, thế giới thống nhất ở tính vật chất, có chung một nguồn gốc. Triết học duy vật biện chứng xác định: những sự vật, hiện tượng kỳ lạ trong quá trình tồn tại chúng đều có liên hệ với nhau. Mối liên hệ được biểu lộ dưới những dạng: không thể thiếu nhau, không tách rời nhau, ràng buộc lẫn nhau, tác động qua lại lẫn nhau, chuyển hoá lẫn nhau, sự vật này tồn tại được là nhờ nhờ vào sự vật hiện tượng kỳ lạ khác, nếu sự vật này thay đổi thì sự vật hiện tượng kỳ lạ khác sớm muộn cũng tiếp tục thay đổi theo. Những mối liên hệ ấy không những chỉ xảy ra giữa sự vật này với sự vật khác mà ngay trong bản thân một sự vật, hiện tượng kỳ lạ cũng luôn có thể có mối liên hệ. Ví dụ, trong nguyên tử có những êlectrôn mang điện âm, xoay xung quanh hạt nhân mang điện dương, đối lập với nhau, nhưng chúng lại sở hữu liên hệ với nhau, ảnh hưởng lẫn nhau, tác động lẫn nhau, không thể thiếu nhau bằng lực hút và lực đẩy. Nếu vỏ nguyên tử mất đi một hoặc nhiều êlectrôn thì sẽ làm cho nguyên tử đó không hề cân đối về điện, sẽ trở thành Ion dương, và ngược lại .
Hoặc trong một tế bào ta cũng thấy (tế bào động vật) gồm có:
1/ Màng tế bào: bảo vệ những bào quan bên trong tế bào.
2/ Tế bào chất:
- Mạng lưới nội chất:
+ Có hạt: tổng hợp protein cho tế bo.
+ Không hạt: tổng hợp lipit, gluxit cho tế bo.
- Ribosome: tham gia quá trình sinh tổng hợp protein.
- Ty thể: tổng hợp năng lượng cho tế bào hoạt động và sinh hoạt giải trí.
- Lyzosome: thực hiện hiệu suất cao tiêu hoá cho tế bào.
- Bộ Golgi: tham gia quá trình bài tiết cho tế bào (thải những chất cặn bã).
- Trung thể: trung tâm điều khiển và tham gia vào quá trình phân chia tế bo.
3/ Nhân:
- Màng nhân: bảo vệ nhân bên trong.
- Hạt nhân: tổng hợp và hình thành ribosome.
- Chất nhiễm sắc: là cơ sở đa phần của sự việc di truyền.
- Chức năng của nhn:
+ Lưu trữ và truyền đạt thông tin di truyền.
+ Duy trì sự sống cho tế bo.
Chúng ta thấy mỗi bộ phận của tế bào đảm nhận những hiệu suất cao riêng biệt, nhưng chúng đều có mối liên hệ với nhau không thể tách rời nhau để tạo thành một chỉnh thể. Do đó, nếu có một hiệu suất cao nào đó của tế bào hư hỏng thì những bộ phận khác của tế bo cũng tiếp tục không hoạt động và sinh hoạt giải trí thông thường được nữa.
Hoặc giữa trái đất của tất cả chúng ta với những hành tinh trong hệ mặt trời cũng luôn có thể có mối liên hệ ràng buộc lẫn nhau bằng lực hút và lực đẩy, nếu có một hành tinh nào đó bị huỷ diệt thì nó sẽ ko theo cả hệ mặt trời thay đổi. Còn trong xã hội thì những mối liên hệ lại càng phức tạp hơn, Ví dụ: Người nông dân muốn cày ruộng phải có cái cày, cái bừa, nhưng những thứ đó lại do người công nhân sản xuất. Để sản xuất cày, bừa phải có nguyên vật liệu như sắt, thép, v.v… sắt thép lại phụ thuộc vào người khai thác quặng, nghĩa là con người không thể sản xuất đơn độc được mà phải nhờ vào nhau, phụ thuộc vào nhau trong quá trình sản xuất, trao đổi.
Tóm lại, liên hệ là một khái niệm dùng để chỉ sự quy định, sự tác động qua lại, sự chuyển hóa lẫn nhau Một trong những sự vật, hiện tượng kỳ lạ hay Một trong những mặt của một sự vật, hiện tượng kỳ lạ. Liên hệ là khách quan, phổ biến, đa dạng vốn có của những sự vật hiện tượng kỳ lạ cả ở trong tự nhiên, xã hội và tư duy.
- Thế nào là mối liên hệ phổ biến: tính phổ biến được biểu lộ nó xảy ra ở cả tự nhiên, xã hội và tư duy.
- Thế nào là tính khách quan của mối liên hệ: tính khách quan của mối liên hệbiểu hiện nó không phụ thuộc vào ý muốn chủ quan của con người.
- Thế nào là mối liên hệ đa dạng, phong phú: tính đa dạng, phong phú được biểu lộ liên hệ bên trong, liên hệ bên phía ngoài, liên hệ đa phần, liên hệ thứ yếu, liên hệ bản chất, liên hệ không bản chất, liên hệ tất nhiên, liên hệ ngẫu nhiên…
+ Mối liên hệ bên trong là sự việc tác động qua lại, sự quy định, sự chuyển hóa lẫn nhau Một trong những yếu tố, những thuộc tính, những mặt của một sự vật. Mối liên hệ này giữ vai trị quyết định tới sự tồn tại và phát triển của sự việc vật.
+ Mối liên hệ bên phía ngoài là mối liên hệ Một trong những sự vật, hiện tượng kỳ lạ với nhau. Mối liên hệ này nhìn chung không giữ vai trị quyết định đối với sự tồn tại, vận động, phát triển của sự việc vật, và nếu có nó cũng phải thông qua mối liên hệ bên trong mới thực hiện được.
Ví dụ, sự lĩnh hội tri thức của người học được quyết định bởi chính người đó, còn sự tác động bên phía ngoài dù có tốt mấy đi chăng nữa mà người học không chịu học thì không còn cách nào đưa tri thức vào anh ta được, hoặc thế giới đang bước vào nền kinh tế tài chính tri thức nó vừa tạo nên thời cơ, vừa là thách thức đối với những nước chậm và kém phát triển như nước ta. Đất nước ta có tranh thủ thời cơ, vượt qua được thử thách để trở thành con rồng, con hổ của Châu Á hay là không, trước hết phải phụ thuộc vào trình độ của nhân dân ta, và nếu tất cả chúng ta không vượt qua được thử thách này thì cũng tiếp tục không xây dựng được một nước mạnh, dân giàu, xã hội công minh, dân chủ, văn minh.
2. Nguyên lý về sự phát triển
Để trả lời cho thắc mắc, những sự vật và hiện tượng kỳ lạ trong thế giới trong quá trình vận động ra mắt ra làm sao mà từ đó trong lịch sử triết học đã có những quan điểm rất khác nhau:
a. Quan điểm siêu hình:
Những nhà triết học duy vật trước Mác xem sự vận động phát triển của thế giới chỉ là sự việc tăng lên hay giảm sút về lượng mà không còn sự thay đổi về chất, tức là sự việc vật ra đời ra làm sao thì trong quá trình vận động, chất của nó vẫn được không thay đổi, nếu có thay đổi thì cũng chỉ ra mắt theo một vòng khép kín, chứ không còn sự sinh thành ra cái mới, chất mới. Sự phát triển là một qua trình tiến lên liên tục.
b. Quan điểm biện chứng(nội dung của nguyên tắc):
Đối lập với phương pháp siêu hình, chủ nghĩa duy vật biện chứng xác định: mọi sự vật hiện tượng kỳ lạ trong thế giới đều vận động biến hóa, chuyển hoá từ trạng thái này sang trạng thái khác. Sự vận động biến hóa ấy là vô cùng tận không còn kết thúc, có nhiều tính chất, khuynh hướng rất khác nhau, có sự vận động biến hóa từ thấp tới cao, trái lại sở hữu sự vận động biến hóa dẫn đến tan rã, đi xuống thụt lùi. Do đó, khái niệm vận động nói chung và khái niệm phát triển không đồng nghĩa với nhau. Vì vậy, tất cả chúng ta phải xác định: phát triển là nói về sự vận động theo một xu hướng đi lên, có đặc điểm tiến lên từ thấp tới cao, từ đơn giản đến phức tạp, từ chưa hoàn thiện đến hoàn thiện hơn, cái mới thay thế cho cái cũ đã lỗi thời, nhưng không vô hiệu hoàn toàn cái cũ mà thừa kế, tinh lọc cái cũ.
+ Phát triển không phải ra mắt theo một con phố thẳng tắp mà quanh co, phức tạp theo đường vòng xoáy trôn ốc in như lặp lại cái cũ nhưng cao hơn.
+ Phát triển là quá trình tích luỹ về lượng dẫn đến sự thay đổi về chất.
+ Nguồn gốc của sự việc phát triển là vì xích míc nằm ngay bên trong của sự việc vật đấu tranh với nhau, không phụ thuộc vào ý muốn, nguyện vọng, ý chí của con người.
+ Phát triển là khách quan phổ biến, vì nó ra mắt ở mọi nghành từ tự nhiên cho tới xã hội và cả trong tư duy.
Chứng minh và phân tích nguyên tắc phát triển:
+ Phát triển là một quá trình vận động tiến lên từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp từ chưa hoàn thiện đến hoàn thiện hơn. Ví dụ: Trái Đất của tất cả chúng ta đã trải qua hàng tỷ năm biến hóa phức tạp, đến một mức phát triển nào đó, trên mặt đất xuất hiện sự sống, từ đơn bào đến đa bào và đỉnh cao nhất của sự việc tiến hoá là con người, trong xã hội loài người, sự biến hóa và phát triển lại càng ra mắt nhanh gọn bằng nhiều phương thức sản xuất sau đó trong lịch sử. So với thời thượng cổ, thời đại ngày này đã đạt đến trình độ phát triển với tốc độ phi thường, cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật đang ra mắt mạnh mẽ và tự tin trên mọi nghành. Do đó phép biện chứng yêu cầu tất cả chúng ta phải hướng tới cái mới, phát hiện ra nó, nhìn về phía trước, tu dưỡng cho cái mới mau vững mạnh, hoạt động và sinh hoạt giải trí theo hướng tiến lên.
+ Phát triển là một quá trình tích luỹ từ từ về lượng, dẫn đến sự thay đổi về chất, nhưng do điều kiện mà hoàn toàn có thể có những khuynh hướng vận động dẫn đến sự thay đổi về chất. Ví dụ: trong giới sinh vật, do điều kiện thực trạng mà có sự đột biến về gien thì những đặc trưng trước đây của sự việc vật cũ không hề nữa chúng từ từ ổn định và thích ứng với môi trường tự nhiên thiên nhiên làm xuất hiện một giống loài mới, ví dụ như vi rút cúm gà chúng chỉ hoàn toàn có thể lây qua gia cầm lông vũ, nhưng do điều kiện nó đã biến thể thành vi rút H5N1 nó đã thích ứng với môi trường tự nhiên thiên nhiên và trở thành một dòng vi rút mới lây lan qua người.
+ Phát triển không phải ra mắt theo một con phố thẳng tắp, mà quanh co theo đường vòng xoáy trôn ốc in như lặp lại ban đầu nhưng cao hơn.
Tóm lại: phát triển là một khái niệm dùng để chỉ sự biến hóa theo khunh hướng đi lên từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, từ chưa hoàn thiện đến hoàn thiện hơn.
Каталог: 2010
2010 -> Giới thiệu chung Kết quả Kinh tế của Việt Nam
2010 -> Học thêm Hóa học 11 axit bazơ muối câu 1
2010 -> CHÍnh phủ CỘng hoà XÃ HỘi chủ nghĩa việt nam
2010 -> Danh mục các loại giấy tờ VỀ tạo lập nhà Ở ĐẤT Ở làm cơ SỞ pháp lý ĐỂ CẤp giấy chứng nhậN
2010 -> Ủy ban nhân dân cộng hòa xã HỘi chủ nghĩa việt nam thành phố CẦn thơ Độc lập Tự do Hạnh phúc
2010 -> BỘ TƯ pháp cộng hoà XÃ HỘi chủ nghĩa việt nam
2010 -> PHÁt triển nông thôN
2010 -> BỘ chính trị ĐẢng cộng sản việt nam
2010 -> CHÍnh phủ CỘng hoà XÃ HỘi chủ nghĩa việt nam
tải về 1.73 Mb.
Chia sẻ với bạn bè của bạn:
