Kinh Nghiệm Hướng dẫn Phương thức lưu truyền của văn học viết 2022
Dương Anh Sơn đang tìm kiếm từ khóa Phương thức lưu truyền của văn học viết được Cập Nhật vào lúc : 2022-05-19 14:04:01 . Với phương châm chia sẻ Bí quyết Hướng dẫn trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết 2022. Nếu sau khi Read tài liệu vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comment ở cuối bài để Ad lý giải và hướng dẫn lại nha.KẾT QUẢ CẦN ĐẠT * Nắm được những đặc trưng cơ bản của văn học dân gian và khái niệm về những thể loại của văn học dân gian Việt Nam. * Hiểu rõ vị trí, vai trò và những giá trị to lớn của văn học dân gian trong quan hệ với văn học viết và đời sống văn hoá dân tộc bản địa. Văn học dân gian là những tác phẩm nghệ thuật và thẩm mỹ ngôn từ truyền miệng, sản phẩm của quá trình sáng tác tập thể nhằm mục đích mục tiêu phục vụ trực tiếp cho những sinh hoạt rất khác nhau trong đời sống hiệp hội.
I – ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA VĂN HỌC DÂN GIAN
1. Văn học dân gian là những tác phẩm nghệ thuật và thẩm mỹ ngôn từ truyền miệng (tính truyền miệng) Ngôn từ truyền miệng đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên nội dung, ý nghĩa và thế giới nghệ thuật và thẩm mỹ của tác phẩm văn học dân gian nhằm mục đích phản ánh sinh động hiện thực môi trường tự nhiên thiên nhiên sống đời thường. Văn học dân gian tồn tại, lưu hành theo phương thức truyền miệng. Đây là vấn đề khác lạ rất cơ bản giữa văn học dân gian và văn học viết. Trong khi văn học viết được lưu giữ bằng chữ viết thì văn học dân gian lại được truyền miệng từ người này sang người khác, qua nhiều thế hệ và những địa phương rất khác nhau. Quá trình truyền miệng vẫn được tiếp tục kể cả khi tác phẩm văn học dân gian đã được ghi chép lại. Nói truyền miệng là nói đến quá trình diễn xướng dân gian hào hứng và sinh động. Người ta hoàn toàn có thể nói rằng, kể, hát, diễn tác phẩm văn học dân gian(1). Ở đây, lời (tức phần ngôn từ truyền miệng) ở một số trong những thể loại hoàn toàn có thể kết phù phù hợp với nhiều chủng quy mô nghệ thuật và thẩm mỹ khác (lời thơ trong ca dao thường được hát theo làn điệu; một vở chèo khi trình diễn gồm có cả lời, nhạc, hát, múa và diễn xuất của nghệ nhân). 2. Văn học dân gian là sản phẩm của quá trình sáng tác tập thể (tính tập thể) Văn học viết là sáng tác thành viên, trong khi đó, văn học dân gian lại là kết quả của quá trình sáng tác tập thể. Quá trình sáng tác tập thể ra mắt như sau: Lúc đầu, một người khởi xướng, tác phẩm hình thành và được tập thể tiếp nhận; sau đó, những người dân khác (hoàn toàn có thể thuộc những địa phương rất khác nhau hoặc những thế hệ rất khác nhau) tiếp tục lưu truyền và sáng tác lại làm cho tác phẩm biến hóa dần, thường là tác phẩm được làm phong phú hơn, hoàn thiện hơn về nội dung cũng như hình thức nghệ thuật và thẩm mỹ. Văn học dân gian từ từ đã trở thành tác phẩm chung của tập thể. Mỗi người đều hoàn toàn có thể tiếp nhận, sử dụng, sữa chữa, tương hỗ update tác phẩm văn học dân gian theo quan niệm và kĩ năng nghệ thuật và thẩm mỹ của tớ.Tính truyền miệng và tính tập thể là những đặc trưng cơ bản, chi phối, xuyên suốt quá trình sáng tạo và lưu truyền tác phẩm văn học dân gian, thể hiện sự gắn bó mật thiết của văn học dân gian với những sinh hoạt rất khác nhau trong đời sống hiệp hội.
Sinh hoạt hiệp hội là những sinh hoạt chung của nhiều người như lao động tập thể, vui chơi, ca hát tập thể, lễ hội,... Phần lớn tác phẩm văn học dân gian ra đời, truyền tụng và phục vụ trực tiếp cho những sinh hoạt hiệp hội (một số trong những điệu hò trên sông nước làm cho những hoạt động và sinh hoạt giải trí kéo lưới, chèo thuyền trở nên sôi nổi, uyển chuyển hơn...). Có thể nói, sinh hoạt hiệp hội là môi trường tự nhiên thiên nhiên sinh thành, lưu truyền, biến hóa của văn học dân gian, nó chi phối cả nội dung và hình thức của tác phẩm văn học dân gian.II – HỆ THỐNG THỂ LOẠI CỦA VĂN HỌC DÂN GIAN VIỆT NAM
Văn học dân gian Việt Nam cũng như văn học dân gian của nhiều dân tộc bản địa khác trên thế giới có những thể loại chung và riêng, hợp thành một khối mạng lưới hệ thống. Mỗi thể loại phản ánh môi trường tự nhiên thiên nhiên sống đời thường theo những nội dung và phương pháp riêng. Hệ thống thể loại của văn học dân gian Việt Nam gồm có: 1. Thần thoại: Tác phẩm tự sự dân gian thường kể về những vị thần, nhằm mục đích lý giải tự nhiên, thể hiện khát vọng chinh phục tự nhiên và phản ánh quá trình sáng tạo văn hoá của con người thời cổ đại. 2. Sử thi: Tác phẩm tự sự dân gian có quy mô lớn, sử dụng ngôn từ có vần, nhịp, xây dựng những hình tượng nghệ thuật và thẩm mỹ hoành tráng, hào hùng để kể về một hoặc nhiều biến cố lớn ra mắt trong đời sống hiệp hội của dân cư thời cổ đại. 3. Truyền thuyết: Tác phẩm tự sự dân gian kể về sự kiện và nhân vật lịch sử (hoặc có liên quan đến lịch sử) theo xu hướng lí tưởng hoá, qua đó thể hiện sự ngưỡng mộ và tôn vinh của nhân dân đối với những người dân dân có công với đất nước, dân tộc bản địa hoặc hiệp hội dân cư của một vùng. 18 4. Truyện cổ tích: Tác phẩm tự sự dân gian mà diễn biến và hình tượng được hư cấu có chủ định, kể về số phận con người thông thường trong xã hội, thể hiện tinh thần nhân đạo và sáng sủa của nhân dân lao động. 5. Truyện ngụ ngôn: Tác phẩm tự sự dân gian ngắn, có kết cấu ngặt nghèo, thông qua những ẩn dụ (phần lớn là hình tượng loài vật) để kể về những sự việc liên quan đến con người, từ đó nêu lên những bài học kinh nghiệm tay nghề kinh nghiệm tay nghề về môi trường tự nhiên thiên nhiên sống đời thường hoặc về triết lí nhân sinh. 6. Truyện cười: Tác phẩm tự sự dân gian ngắn, có kết cấu ngặt nghèo, kết thúc bất thần, kể về những sự việc xấu, trái tự nhiên trong môi trường tự nhiên thiên nhiên sống đời thường, có tác dụng gây cười, nhằm mục đích mục tiêu vui chơi, phê phán. 7. Tục ngữ: Câu nói ngắn gọn, hàm súc, phần lớn có hình ảnh, vần, nhịp, đúc kết kinh nghiệm tay nghề thực tiễn, thường được dùng trong ngôn từ tiếp xúc hằng ngày của nhân dân. 8. Câu đố: Bài văn vần hoặc câu nói thường có vần, mô tả vật đố bằng những hình ảnh, hình tượng khác lạ để người nghe tìm lời giải, nhằm mục đích mục tiêu vui chơi, rèn luyện tư duy và đáp ứng những tri thức về đời sống. 9. Ca dao: Lời trữ tình dân gian, thường kết phù phù hợp với âm nhạc khi diễn xướng, được sáng tác nhằm mục đích diễn tả thế giới nội tâm của con người. 10. Vè: Tác phẩm tự sự dân gian bằng văn vần, có lối kể mộc mạc, phần lớn nói về những sự việc, sự kiện thời sự của làng, của nước. 11. Truyện thơ: Tác phẩm tự sự dân gian bằng thơ, giàu chất trữ tình, phản ánh số phận và khát vọng của con người khi niềm sung sướng lứa đôi và sự công minh xã hội bị tước đoạt. 12. Chèo: Tác phẩm sân khấu dân gian, phối hợp những yếu tố trữ tình và trào lộng để vừa ca tụng những tấm gương đạo đức, vứa phê phán, đả kích cái xấu trong xã hội. (Ngoài chèo, sân khấu dân gian còn tồn tại những hình thức khác ví như tuồng dân gian, múa rối, những trò diễn mang tính chất chất truyện.)III – NHỮNG GIÁ TRỊ CƠ BẢN CỦA VĂN HỌC DÂN GIAN VIỆT NAM
1. Văn học dân gian là kho tri thức vô cùng phong phú về đời sống những dân tộc bản địa Tri thức trong văn học dân gian thuộc đủ mọi nghành của đời sống: tự nhiên, xã hội và con người. Tri thức dân gian phần lớn là những kinh nghiệm tay nghề lâu lăm được nhân dân đúc kết từ thực tiễn. Tri thức dân gian thường được trình bày bằng ngôn từ nghệ thuật và thẩm mỹ, vì thế mê hoặc người đọc, người nghe, dễ phổ biến, dễ tiếp thu, có sức sống lâu bền với thời gian. Tri thức dân gian thể hiện trình độ và quan điểm nhận thức của nhân dân, vì vậy có sự khác lạ so với nhận thức của giai cấp thống trị cùng thời, đặc biệt là về những vấn đề lịch sử, xã hội. Việt Nam có 54 dân tộc bản địa người. Mỗi tộc người dân có một kho tàng văn học dân gian riêng, vì thế vốn tri thức của toàn dân tộc bản địa vô cùng phong phú và đa dạng. 2. Văn học dân gian có mức giá trị giáo dục sâu sắc về đạo lí làm người Trước hết văn học dân gian giáo dục con người tinh thần nhân đạo và sáng sủa. Đó là tình yêu thương đối với đồng loại, là tinh thần đấu tranh không biết mệt mỏi để bảo vệ và giải phóng con người khỏi những cảnh bất công, là niềm tin bất diệt vào thắng lợi ở đầu cuối của chính nghĩa, của điều thiện. Văn học dân gian góp thêm phần hình thành những phẩm chất tốt đẹp: lòng yêu quê hương, đất nước, tinh thần quật cường, đức kiên trung và vị tha, tính cần kiệm, óc thực tiễn,... 3. Văn học dân gian có mức giá trị thẩm mĩ to lớn, góp thêm phần quan trọng tạo nên bản sắc riêng cho nền văn học dân tộc bản địa Văn học dân gian được chắt lọc, mài giũa qua không khí và thời gian, khi tới với tất cả chúng ta đã thành những viên ngọc sáng. Nhiều tác phẩm đã trở thành bộ sưu tập mực về nghệ thuật và thẩm mỹ để cho tất cả chúng ta học tập. Những truyện kể dân gian làm cho “từ đứa trẻ đầu xanh đến cụ già tóc bạc đều truyền tụng và yêu dấu” (tựa sách Lĩnh Nam chích quái). Những lời ca tiếng hát ân tình rất lâu rồi vẫn còn làm say đắm lòng người ngày hôm nay và tương lai. Nhờ có mức giá trị nghệ thuật và thẩm mỹ to lớn như vậy nên trong nhiều thế kỉ, khi văn học viết mới hình thành, văn học dân gian đóng vai trò chủ yếu. Khi văn học viết đã phát triển, văn học dân gian vẫn là nguồn nuôi dưỡng, là cơ sở của văn học viết. Trong tiến trình lịch sử, văn học dân gian đã phát triển song song cùng văn học viết, làm cho nên vì thế văn học Việt Nam trở nên phong phú, đa dạng và đậm đà bản sắc dân tộc bản địa.HƯỚNG DẪN HỌC BÀI
1. Trình bày từng đặc trưng cơ bản của văn học dân gian. 2. Văn học dân gian Việt Nam có những thể loại cơ bản nào? Hãy định nghĩa ngắn gọn và nêu ví dụ về từng thể loại. 3. Tóm tắt nội dung những giá trị của văn học dân gian.GHI NHỚ
* Văn học dân gian tồn tại dưới hình thức truyền miệng thông qua diễn xướng. Trong quá trình lưu truyền, tác phẩm văn học dân gian được tập thể không ngừng nghỉ sáng tạo và hoàn thiện. Văn học dân gian gắn bó và phục vụ trực tiếp cho những sinh hoạt rất khác nhau trong đời sống hiệp hội.* Văn học dân gian có nhiều giá trị to lớn về nhận thức, giáo dục, thẩm mĩ, cần phải trân trọng và phát huy.
Áng văn Nôm Truyện Kiều bản Chiêm Vân Thị dưới tựa Thúy Kiều Truyện tường chú viết bằng kiểu chữ lệ thư do Bộ Giáo dục đào tạo Việt Nam Cộng hòa xuất bản năm 1967
Khác với văn học dân gian, văn học viết hình thành đã "mở ra thuở nào kỳ lịch sử mới, oanh liệt, rực rỡ" (Đặng Thai Mai). Sự va chạm gần 10 thế kỷ giữa nền Hán học và văn hóa dân gian Việt tuy có phần làm văn hóa, tín ngưỡng, phong tục cũng như nghệ thuật và thẩm mỹ của dân tộc bản địa Việt bị "sứt mẻ, mất mát" nhưng cũng tác động không nhỏ đến sự ra đời và phát triển của văn học viết.
Nhiều phát hiện mới của khảo cổ học chứng tỏ từ thời đại Hùng Vương, người Việt đã có một nền văn hóa với nhiều nét đậm cá tính khá rõ rệt, thể hiện qua nhiều thần thoại và truyền thuyết. Tiếp theo thuở nào gian dài tiếp xúc với nền văn hóa Trung Quốc tiên tiến hơn nhiều mặt, người Việt đã biết phương pháp chuyển hóa chữ Hán trên nền tảng văn hóa Việt, đọc theo thanh điệu của tiếng Việt mà vẫn hiểu được một cách đúng chuẩn những giá trị tư tưởng, văn hóa, triết học của Trung Quốc lẫn của người Việt.
Từ truyền thống văn hóa có sẵn, Hán học tiếp sức cho những người dân Việt hình thành nền văn học độc lập của dân tộc bản địa và là nền tảng, cơ sở để sáng tạo ra chữ viết đầu tiên: chữ Nôm.
Sự thịnh vượng của Hán học thời kỳ nước Việt giành được quyền tự chủ so với thời kỳ nội thuộc đã cho tất cả chúng ta biết tính chất trang trọng, thâm trầm của loại chữ viết này rất phù phù phù hợp với kiểu nhà nước phong kiến và ý thức hệ Nho giáo lúc bấy giờ. Thời kỳ này, trường học, khoa thi đều dùng chữ Hán như một "phương tiện giao tế tao nhã" để ghi chép lịch sử, truyền đạt ý chỉ, thể hiện quan hệ, tình cảm vua-tôi và những tầng lớp nho sĩ. Cùng với những thăng trầm của lịch sử, văn học viết từ từ đã có được những vận hội mới, tạo được vị trí độc lập của tớ sau thuở nào gian dài văn-sử-triết bất phân. Ba dòng tư tưởng Nho-Phật-Lão trở thành nguồn cảm hứng cho văn chương học thuật. Bên cạnh đó, đời sống tích cực gần thiên nhiên của con người thời kỳ này còn mang lại cho văn học nhiều ẩn dụ cao nhã nhưng cũng rất cận nhân tình.
Về mặt thể loại, hình thức; văn học viết thời kỳ đầu đa phần là thơ với hai loại: cổ thể và cận thể - tôn trọng khuôn phép mẫu mực của thơ ca Trung Quốc; ngoài ra theo Dương Quảng Hàm (trong quyển Văn học Việt Nam) thì văn viết trong thời kỳ đầu "có nhiều thể, nhưng hoàn toàn có thể chia ra làm ba loại lớn" gồm:
- Vận văn: tức loại văn có vầnBiền văn: tức loại văn không còn vần mà có đối (như câu đối)Tản văn hoặc văn xuôi: tức loại văn không còn vần mà cũng không còn đối.
Cuối thế kỷ 18 trở đi, khi chữ Nôm hình thành thì văn học viết có vài chuyển biến trong sáng tác: văn học từ chiếu cung đình dần thâm nhập vào đời sống thường nhật (văn chương dân dã) và cái tôi thành viên khởi đầu được đề cập đến. "Bà Chúa thơ Nôm" Hồ Xuân Hương và Truyện Kiều (của Nguyễn Du) được xem là những thành tựu nổi bật của chữ Nôm trong văn học Việt Nam.
Từ khi có việc truyền bá chữ quốc ngữ vào Việt Nam thì diện mạo văn học có những thay đổi sâu sắc và toàn diện. Ngoài ảnh hưởng những dòng tư tưởng truyền thống phương Đông thì sự thâm nhập của phương Tây mang lại cho văn học viết con phố "tân tiến hóa" từ hình thức, thể loại đến tư tưởng và nội dung sáng tác. Riêng về thể loại nếu so sánh văn học viết Việt Nam giữa hai thời kỳ lớn: Văn học Trung đại và Văn học Hiện đại thì hoàn toàn có thể hiểu một cách tổng quát về những thể loại chính như sau:
- Thời kỳ văn học Trung đại (từ thế kỷ 10 đến cuối thế kỷ 19) gồm: tự sự và trữ tình.Thời kỳ văn học Hiện đại (từ đầu thế kỷ 20 đến nay) gồm: tự sự, trữ tình, kịch.
Sau hơn 10 thế kỷ hình thành và phát triển, văn học viết Việt Nam đạt được những thành tựu nhất định và vẫn đang tiếp tục "dòng chảy" của tớ để hoàn toàn có thể hội nhập vào nền văn học chung của thế giới.
