Mẹo Hướng dẫn Ảnh chi hay phân tích những đặc trưng của văn hóa Việt Nam nhìn từ môi trường tự nhiên thiên nhiên tự nhiên 2022
Lê My đang tìm kiếm từ khóa Ảnh chi hay phân tích những đặc trưng của văn hóa Việt Nam nhìn từ môi trường tự nhiên thiên nhiên tự nhiên được Cập Nhật vào lúc : 2022-06-27 07:14:03 . Với phương châm chia sẻ Bí quyết Hướng dẫn trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết 2022. Nếu sau khi đọc Post vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại phản hồi ở cuối bài để Admin lý giải và hướng dẫn lại nha.Giới thiệu về cuốn sách này
Page 2Giới thiệu về cuốn sách này
(LLCT) - Văn hóa, đặc trưng của văn hóa không phải là phạm trù không bao giờ thay đổi, mà luôn vận động, phát triển cùng với sự biến hóa của điều kiện tự nhiên và sự phát triển của xã hội loài người. Trong toàn cảnh hội nhập khu vực và toàn cầu hóa cùng với sự tác động và nảy sinh của những yếu tố bên phía ngoài và nội tại xã hội Việt Nam, sự xung đột về hệ giá trị giữa văn hóa nông nghiệp - nông thôn truyền thống với văn hóa công nghiệp - đô thị tân tiến vẫn tiếp diễn. Những giải pháp phát triển văn hóa, con người Việt Nam trong hiện tại và tương lai nhằm mục đích gìn giữ và phát triển 5 đặc trưng cơ bản của văn hóa Việt Nam ngày càng hoàn thiện hơn.
1. Đặc trưng của văn hóa
Văn hóa luôn mang hai hàm nghĩa tĩnh và động. Xét từ góc nhìn tĩnh, thuộc tính bản chất nhất của văn hóa là tính “nội nguyên”(1), tức chỉ nguyên nhân nội tại, những phát sinh trong nội bộ văn hóa. Ngoài ra, văn hóa còn tồn tại tính giáo dục, thuộc tính cơ bản và nổi bật, có hiệu suất cao làm cho việc phát triển của kinh tế tài chính và văn hóa có quan hệ nội tại tự nhiên và sâu sắc.
Ở Trung Quốc, từ thời cổ đại, văn hóa được xem là “văn tự và giáo hóa”. Ở phương Tây, từ “văn hóa”(Culture) bắt nguồn từ tiếng Latinh, nghĩa gốc là trồng trọt, nuôi dưỡng, rèn luyện, khai khẩn, khai phát. Vì thế, ở phương Đông hay phương Tây, văn hóa đều biểu trưng cho hoạt động và sinh hoạt giải trí của loài người và đều coi trọng nghĩa từ nguyên của văn hóa là mang tính chất chất giáo dục. Tính giáo dục của văn hóa được thể hiện đa phần thông qua sự thừa kế và truyền bá. Văn hóa là sự việc ngưng tụ tri thức và kỹ năng của loài người, truyền bá, thừa kế, học tập lẫn nhau từ đời này qua đời khác.
Xét từ góc nhìn động, thuộc tính bản chất và hiệu suất của văn hóa thể hiện trước hết là ở tính thực tiễn của văn hóa. Trong tác phẩm Phê phán kinh tế tài chính chính trị học, C.Mác viết: “Giới tự nhiên không thể sáng tạo ra bất kỳ máy móc, đầu máy, điện thoại, máy dệt tự động v.v.. Tất cả những cái đó đều là sản vật do nền công nghiệp của loài người sáng tạo ra. Sự thay đổi vật chất của tự nhiên là vì ý chí của loài người khắc chế tự nhiên hoặc cỗ máy hoạt động và sinh hoạt giải trí của loài người lái giới tự nhiên. Tất cả những điều đó đều do trí tuệ và bàn tay con người sáng tạo nên và nó đều là trí lực của vật hóa”(2). Chỗ sâu sắc nhất trong quan điểm văn hóa của C.Mác thể hiện trong việc tác giả đã khảo sát thuộc tính bản chất và hiệu suất của văn hóa từ hoạt động và sinh hoạt giải trí thực tiễn của con người hiện thực. Trong nhiều tác phẩm về triết học, kinh tế tài chính học của C.Mác, tất cả chúng ta được biết rằng, những người dân tham gia vào nghành hoạt động và sinh hoạt giải trí văn hóa và sáng tạo văn hóa không phải là những con người trừu tượng mà là những con người lịch sử, những con người hiện thực, con người rõ ràng, con người thực tiễn, con người xã hội. Tính thực tiễn của văn hóa đó đó là “nhân hóa”. Con người là tác giả sáng tạo văn hóa, là chủ thể của quá trình hoạt động và sinh hoạt giải trí lịch sử văn hóa.
C.Mác chỉ rõ, mọi hoạt động và sinh hoạt giải trí văn hóa của loài người trước hết thuộc về lao động vật chất cảm tính, tôn giáo, mái ấm gia đình, nhà nước, luật pháp, đạo đức, khoa học, nghệ thuật và thẩm mỹ v.v.. đều là phương thức đặc thù của sản xuất, hơn thế nữa, còn thực sự chi phối quy luật phổ biến của sản xuất. Như vậy, lao động, thực tiễn v.v.. những hoạt động và sinh hoạt giải trí tự giác có ý thức, có mục tiêu của loài người đã xác nhận rõ “sự tồn tại loài” của con người, đó đó đó là nguồn gốc bản chất chân thực của con người và là nguồn gốc bản chất của văn hóa. Lao động sản xuất vật chất là hình thức cơ bản của hoạt động và sinh hoạt giải trí thực tiễn của loài người. Trong quá trình đó, con người phải nhờ vào tự nhiên, chịu sự chế ước của thực trạng tự nhiên, mặt khác, không ngừng nghỉ chinh phục tự nhiên, tái tạo tự nhiên, sáng tạo tự nhiên vì mục tiêu, yêu cầu của chính loài người. Yếu tố tích cực - sức sản xuất xã hội - trong hoạt động và sinh hoạt giải trí thực tiễn của sản xuất vật chất không những là sáng tạo tự nhiên của con người (tức thế giới vật chất mà con tình nhân cầu), mà còn tạo nên tính đa dạng, phong phú của chính con người, thể hiện trong quan hệ của con người với tự nhiên và xã hội. Ý nghĩa và giá trị chân chính của sản phẩm lao động không những chỉ đáp ứng nhu yếu ăn, mặc, ở, đi lại của con người để giữ mối liên hệ với việc tái sản xuất của chính con người, mà còn thể hiện những sáng tạo thiên bẩm, sự thông minh tài trí, sức mạnh, dũng khí, tình yêu, cảm hứng, kỹ năng, kinh nghiệm tay nghề, tri thức, sự giao lưu của tinh thần, những nụ cười và mỹ cảm mà con người từng phát huy, từng sáng tạo, từng đạt được trong quá trình sản xuất. Do đó, hoạt động và sinh hoạt giải trí thực tiễn cơ bản nhất của lao động loài người gồm có cả những hoạt động và sinh hoạt giải trí sáng tạo văn hóa: sáng tạo tự nhiên - xã hội - con người, những sáng tạo tinh hoa của văn minh tinh thần quả đât như nghệ thuật và thẩm mỹ, tôn giáo, triết học v.v.. Văn hóa vốn có bản chất thực tiễn, nó quyết định hiệu suất lịch sử xã hội một cách cơ bản nhất, nó tham dự năng động, tự giác, sáng tạo và ảnh hưởng đến hiệu suất bản chất của hoạt động và sinh hoạt giải trí kinh tế tài chính. Thuộc tính kinh tế tài chính và hiệu suất của văn hóa là sự việc thể hiện tập trung nhất tính thực tiễn của văn hóa.
Hoạt động lịch sử của xã hội loài người phù phù phù hợp với bản chất thực tiễn của văn hóa, làm cho nó đã có được những tính chất và hiệu suất của lực lượng sản xuất. Bởi vậy, văn hóa có tác dụng trực tiếp đến giới tự nhiên và việc xây dựng, phát triển kinh tế tài chính - xã hội.
Với bản chất thực tiễn và hiệu suất đối với hoạt động và sinh hoạt giải trí kinh tế tài chính, văn hóa là một lực lượng sản xuất, thể hiện ở những điểm sau:
Một là, văn hóa là một loại sức sản xuất đặc thù. Tính đặc thù của nó thể hiện ở chỗ, văn hóa ảnh hưởng và chế ước những hoạt động và sinh hoạt giải trí sinh hoạt kinh tế tài chính một cách tích cực, năng động bằng những hiệu năng tổng hợp những quan niệm, hành vi, và trên một mức độ nhất định, đã trở thành lực lượng cấu thành nội tại của hoạt động và sinh hoạt giải trí kinh tế tài chính.
Lao động sản xuất của loài người gồm hai dạng lớn: lao động vật chất và lao động tinh thần. Lao động tinh thần là một trong những hoạt động và sinh hoạt giải trí thực tiễn cơ bản và quan trọng nhất của loài người. Thực tiễn lao động sản xuất của loài người là những hoạt động và sinh hoạt giải trí có ý thức, có mục tiêu, tức là sự việc thống nhất giữa lao động chân tay và lao động trí tuệ. Mọi hoạt động và sinh hoạt giải trí sản xuất của con người là những hành vi được tiến hành dưới sự chi phối của tư tưởng, ý thức, quan niệm trên cơ sở những điều kiện khoa học và kỹ thuật nhất định. Và tất cả những điều trên không thể tách rời cơ sở văn hóa và toàn cảnh văn hóa nhất định. Với tư cách là một mô thức đã định của quan niệm và hành vi, văn hóa thẩm thấu và phát huy tác dụng của nó một cách sâu sắc xuyên suốt toàn bộ quá trình lao động vật chất và lao động tinh thần của con người.
Hai là, văn hóa và sức sản xuất có quan hệ biện chứng. Lịch sử phát triển xã hội đã chứng tỏ rằng, sức sản xuất cùng một lúc xử lý và xử lý được sự biến hóa vật chất giữa con người và mang hình thái vật hóa thâm nhập sâu vào quá trình biến hóa của tinh thần con người, bao trùm là khối mạng lưới hệ thống quan niệm, giá trị và những dạng thức, hành vi của văn hóa, thúc đẩy văn hóa phát triển, mở rộng. Vì thế, văn hóa và sức sản xuất trong toàn bộ thực tiễn xã hội đa phần là trong hoạt động và sinh hoạt giải trí kinh tế tài chính, chúng luôn thẩm thấu, thúc đẩy lẫn nhau và luôn đạt được sự thống nhất nội tại. Xét từ quan điểm sức sản xuất lớn thì văn hóa là sức sản xuất. Xét từ quan điểm đại văn hóa thì sức sản xuất cũng là văn hóa.
Từ những luận giải trên, những nhà nghiên cứu và phân tích về văn hóa trong và ngoài nước đã đúc kết thành nhiều đặc trưng của văn hóa, trong đó nổi bật bốn đặc trưng cơ bản sau:
Thứ nhất, tính khối mạng lưới hệ thống. Văn hóa là một khối mạng lưới hệ thống hữu cơ những giá trị về văn hóa vật chất, xã hội và tinh thần của hiệp hội người. Từ những thành tố cơ bản này đã nảy sinh và gồm có những tập hợp nhỏ nhiều tầng bậc rất khác nhau tạo thành một tổng thể phức tạp, phong phú.
Thứ hai, tính giá trị. Văn hóa gồm có những giá trị (giá trị vật chất và giá trị tinh thần) trở thành thước đo về mức độ nhân bản của xã hội và con người. Trong lịch sử phát triển của quả đât có mức giá trị của văn hóa để tồn tại và có mức giá trị của văn hóa để phát triển.
Thứ ba, tính lịch sử. Văn hóa bao giờ cũng khá được hình thành qua một quá trình và được tích lũy qua nhiều thế hệ, là những thành tựu do hiệp hội người trong quá trình tương tác với môi trường tự nhiên thiên nhiên tự nhiên - xã hội sáng tạo và luôn hướng tới sự hoàn thiện để đạt đến tính giá trị.
Thứ tư, tính nhân sinh. Văn hóa là hiện tượng kỳ lạ thuộc về xã hội loài người, gắn sát với hoạt động và sinh hoạt giải trí thực tiễn của con người, là những giá trị do một hiệp hội người sáng tạo ra, thuộc về con người, ở trong con người và mang dấu tích người. Điều đó đã cho tất cả chúng ta biết, con người vừa là chủ thể của văn hóa, đồng thời là khách thể của văn hóa, lại vừa là sản phẩm văn hóa.
2. Điều kiện hình thành và những đặc trưng cơ bản của văn hóa Việt Nam
Văn hóa vốn là một hoạt động và sinh hoạt giải trí thuộc thế giới người nói chung và cũng là đặc trưng của mỗi hiệp hội người nói riêng. Nó là vấn đề kiện sinh tồn của mỗi một con người, đồng thời cũng là thành tựu của từng tộc người và là cái để phân biệt giữa hiệp hội người này với hiệp hội người khác, là tấm “chứng tỏ thư” để xác định đậm cá tính của từng dân tộc bản địa trong hiệp hội quả đât, là “tấm giấy thông hành” giúp những quốc gia dân tộc bản địa cùng ngồi đàm phán, là thông điệp đưa những dân tộc bản địa xích lại gần nhau, là cơ sở, là nền tảng, là trụ cột, là sức mạnh quan trọng đối với sự phát triển bền vững của xã hội.
Văn hóa với tiềm lực, sức sống và thực lực độc đáo của tớ, biểu lộ và tỏ rõ sức mạnh tổng hợp của đất nước.
Cội nguồn của những đặc điểm, đặc trưng văn hóa dân tộc bản địa cố nhiên phải tìm trong những điều kiện lịch sử của dân tộc bản địa. Nhưng trước đó, và trong suốt quá trình lịch sử, những điều kiện địa lý có ảnh hưởng đến phương thức canh tác, hình thái kinh tế tài chính - xã hội - chính trị. Văn hóa là sự việc trả lời, sự ứng phó của hiệp hội dân cư trước những thành thức của điều kiện địa lý - khí hậu và xã hội - lịch sử. Bởi vậy, khi bàn đến nét riêng biệt - cái đặc trưng của văn hóa Việt Nam, phải tìm đến cội nguồn của nó từ thời đại đá mới, thời đại phát sinh nông nghiệp và làng xóm, phải để ý quan tâm đến những điều kiện nền tảng địa lý và môi trường tự nhiên thiên nhiên thiên nhiên đã sản sinh nên những đặc trưng, đặc điểm văn hóa ấy. Xét về mặt thiên nhiên, văn hóa Việt Nam khởi thủy cùng chung trong khu vực Đông Nam Á. Khởi thủy, không khí địa lý tự nhiên Đông Nam Á gồm có khu vực sông Trường Giang kéo dãn về phương Nam, khu vực phía Nam dải Tần Lãnh và khu vực Atxam hiện tại. Môi trường thiên nhiên ở đây nảy sinh và phát triển văn hóa nông nghiệp lúa nước.
Về mặt nhân chủng, đến giữa thiên niên kỷ thứ nhất trước Công nguyên, về cơ bản, vùng Bách Việt (Việt - Mường) là vùng phi Hoa, phi Ấn. Khi Trung Quốc bành trướng xuống lưu vực sông Trường Giang, Việt Nam và Trung Quốc có sự rất khác nhau cơ bản: Việt Nam là vùng châu Á gió mùa, Trung Quốc là vùng châu Á đại lục, Việt Nam là vùng nông nghiệp lúa nước, Trung Quốc là vùng nông nghiệp khô ( trồng kê, cao lương, lúa mạch) và vùng Bách Việt co lại dần, chỉ từ lại Việt Nam - đại biểu duy nhất còn sót lại của phức hợp Bách Việt rất lâu rồi, tồn tại vừa với tính chất Dân tộc - Nhà nước (Nation- Etat), vừa với tính chất Dân tộc - Nhân dân (Nation - People). Từ đó xuất hiện trên thực tiễn những cái bất dị giữa Việt Nam và Trung Quốc(3).
Việt Nam - Đông Nam Á là vùng thiên nhiên phong phú, thống nhất nhưng đa dạng, do đó, văn hóa bản địa phong phú, đa dạng trong sự thống nhất. Trào lưu lịch sử cùng với việc tiếp thu những tác nhân ngoại sinh từ Ấn Độ, Trung Hoa, phương Tây, những nền văn hóa của vùng càng đa dạng và càng có xu hướng phủ mờ cái gốc - văn hóa bản thể, văn hóa nội sinh trong vùng.
Do điều kiện tự nhiên, kinh tế tài chính - xã hội và lịch sử hình thành quốc gia dân tộc bản địa, văn hóa Việt Nam sớm có xu thế giao lưu, hội nhập, tiếp biến, nhờ thế Việt Nam có nền văn hóa đa ngôn từ, giàu bản sắc. Nền văn minh Đại Việt được xếp là một trong 34 nền văn minh đầu tiên của quả đât. Nhiều học giả thống nhất rằng, bản sắc văn hóa Việt Nam được tạo ra ở vùng lúa nước sông Hồng cách đó hơn 4 nghìn năm, được tôi luyện và xác định trong 2 nghìn năm chống và đối thoại với Trung Quốc đã đủ tầm cỡ để tiếp biến văn hóa thành công. Trong suốt chiều dài lịch sử hơn 400 năm tiếp biến văn hóa Việt Nam với phương Tây dưới nhiều hình thức, vừa có cưỡng bức, vừa có đối thoại văn hóa, có thời điểm vừa chống lại, vừa tiếp thu, nhưng văn hóa Việt Nam vẫn vừa giữ được bản sắc dân tộc bản địa, vừa tân tiến hóa.
Văn hóa Việt Nam có những nét mang tính chất chất đặc trưng phổ biển của văn hóa nói chung và có những đặc trưng riêng biệt, đặc thù. Những đặc trưng cơ bản riêng biệt này được hình thành, đúc kết, bảo lưu, phát triển từ điều kiện địa lý tự nhiên, lịch sử, chính trị - kinh tế tài chính - xã hội của Việt Nam. Nhiều học giả, nhà nghiên cứu và phân tích chuyên ngành Việt Nam học, Văn hóa học, Văn hóa Việt Nam đã có nhiều ý kiến đa chiều về đặc trưng văn hóa Việt Nam, tạo nên bức tranh phong phú, nhiều sắc tố, đôi khi là tương phản, nhưng tổng hợp lại, văn hóa Việt Nam có những nét chung tương đối khái quát, thể hiện ở 5 đặc trưng sau:
Một là, tính hiệp hội làng xã, thể hiện rõ ở 6 phẩm chất: Tính đoàn kết, giúp sức; Tính tập thể thương người; Tính dân chủ, làng xã; Tính trọng thể diện; Tình yêu quê hương, làng xóm; Lòng biết ơn. Bên cạnh những phẩm chất tốt, tính hiệp hội làng xã cũng để lại nhiều tật xấu trong văn hóa: Thói lệ thuộc; Thói cào bằng, chụp mũ; Bệnh sĩ diện, háo danh; Bệnh thành tích; Bệnh phong trào; Bệnh hình thức v.v..
Hai là, tính trọng âm. Bảy phẩm chất tốt được biểu lộ trong tính trọng âm là: Tính ưa ổn định; Tính hiền hòa, bao dung; Tính trọng tình, đa cảm; Thiên hướng thơ ca; Sức chịu đựng, nhẫn nhịn; Lòng hiếu khách. Bên cạnh đó, tính trọng âm cũng là mảnh đất nền hình thành những bệnh xấu như: Bệnh thụ động, khép kín; Bệnh lề mề, chậm rãi; Bệnh tủn mủn, thiếu tầm nhìn; Bệnh sùng ngoại v.v..
Ba là, tính ưa hòa giải và hợp lý, thể hiện ở bốn phẩm chất: Tính mực thước; Tính ung dung; Tính vui vẻ, sáng sủa; Tính thực tế. Tuy nhiên, tính ưa hòa giải và hợp lý cũng gây mặt hạn chế, như: Bệnh đại khái, xuề xòa; Bệnh dĩ hòa vi quý; Bệnh trung bình chủ nghĩa; Bệnh nước đôi, thiếu quyết đoán...
Bốn là, tính phối hợp, thể hiện ở hai kĩ năng: Khả năng bao quát tốt; Khả năng quan hệ tốt. Mặt trái của tính phối hợp này cũng tạo ra những hậu quả xấu như: Thói hời hợt, thiếu sâu sắc; Bệnh sống bằng quan hệ…
Năm là, tính linh hoạt. Biểu hiện của tính linh hoạt được thể hiện ở 2 phẩm chất tốt: Khả năng thích nghi cao; Tính sáng tạo. Tính linh hoạt nhiều khi cũng dẫn đến hậu quả xấu như: Thói tùy tiện, cẩu thả; Bệnh thiếu ý thức pháp luật…
Tổng hợp 5 đặc trưng cơ bản của văn hóa Việt Nam ta thấy phẩm chất, giá trị cốt lõi tốt nhất là lòng yêu nước; tinh thần dân tộc bản địa; lòng nhân ái, thương người; tính hiệp hội làng xã; tính tinh tế.
Văn hóa, đặc trưng của văn hóa không phải là phạm trù không bao giờ thay đổi, mà luôn vận động, phát triển cùng với sự biến hóa của điều kiện tự nhiên và sự phát triển của xã hội loài người. Trong toàn cảnh hội nhập khu vực và toàn cầu hóa cùng với sự tác động và nảy sinh của những yếu tố bên phía ngoài và nội tại xã hội Việt Nam, sự xung đột về hệ giá trị giữa văn hóa nông nghiệp - nông thôn truyền thống với văn hóa công nghiệp - đô thị tân tiến vẫn tiếp diễn. Những năm mới gần đây, nhiều nhà khoa học đã và đang tập trung nghiên cứu và phân tích, đề xuất nhiều hướng đi, nhiều giải pháp phát triển văn hóa, con người Việt Nam trong hiện tại và tương lai với mong ước 5 đặc trưng cơ bản của văn hóa Việt Nam sẽ được bảo tồn và dịch chuyển theo hướng ngày càng hoàn thiện hơn. Một số đề tài đã được công bố, trong đó nổi bật là đề tài cấp Nhà nước “Hệ giá trị Việt Nam trong thời kỳ công nghiệp hóa, tân tiến hóa và hội nhập quốc tế” thuộc chương trình Khoa học và Công nghệ trọng điểm KX-04/11-15 Nghiên cứu khoa học lý luận chính trị quá trình 2011-2015 do GS,TSKH Trần Ngọc Thêm làm Chủ nhiệm. Trong đề tài này, khi bàn về đặc trưng văn hóa Việt Nam, tác giả đề xuất quy đổi đặc trưng văn hóa Việt Nam đến năm 2030 theo hướng sau:
Đặc trưng 1: Tính hiệp hội làng xã nên chuyển thành Tính hiệp hội xã hội.
Đặc trưng 2: Tính trọng âm và Đặc trưng 3: Tính ưa hòa giải và hợp lý nên chuyển thành Tính hòa giải và hợp lý thiên về dương tính.
Đặc trưng 4: Tính phối hợp nên chuyển thành Tác phong công nghiệp.
Đặc trưng 5: Tính linh hoạt nên chuyển thành Tính linh hoạt trong nguyên tắc(4).
Hiện tại và tương lai sẽ còn nhiều nhà khoa học quan tâm nghiên cứu và phân tích vấn đề này. Những đề xuất của tớ sẽ được thực tiễn môi trường tự nhiên thiên nhiên sống đời thường kiểm nghiệm, lựa chọn nhằm mục đích phục vụ mục tiêu cao cả là xây dựng nền Văn hóa Việt Nam phát triển toàn diện, hướng tới chân, thiện, mỹ, thấm nhuần tinh thần dân tộc bản địa, nhân văn, dân chủ và khoa học. Xây dựng văn hóa thực sự trở thành nền tảng tinh thần vững chắc của xã hội, là sức mạnh nội sinh quan trọng bảo vệ sự phát triển bền vững và bảo vệ vững chắc Tổ quốc, vì tiềm năng dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công minh, văn minh.
__________________
Bài đăng trên Tạp chí Lý luận chính trị số 7-2015
(1) Nội nguyên (Endogenesis) là khái niệm trong sinh vật học, vốn chỉ sự hình thành bên trong khung hình tế bào sinh vật. Chúng tôi dùng khái niệm này để chỉ sự hình thành và vận động bên trong của văn hóa, nền văn hóa.
(2) C.Mác: Phê phán kinh tế tài chính chính trị học, t.3 (1857-1859), Nxb Nhân dân, 1963, tr.358.
(3) Xem thêm Trần Quốc Vượng: Văn hóa Việt Nam - Tìm tòi và suy ngẫm, Nxb Văn hóa dân tộc bản địa, Tạp chí Văn hóa nghệ thuật và thẩm mỹ, Tp Hà Nội Thủ Đô, 2000, tr.56-77.
(4) Xem Trần Ngọc Thêm (chủ biên): Một số vấn đề về hệ giá trị Việt Nam trong quá trình hiện tại, Nxb Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh, 2015, tr.56-77.
PGS, TS Lê Văn Toan
Trung tâm nghiên cứu và phân tích Ấn Độ,
Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh
