Mẹo Hướng dẫn Nhận định về Hoàng Phủ Ngọc Tường và Ai đã đặt tên cho dòng sông Chi Tiết
Dương Anh Sơn đang tìm kiếm từ khóa Nhận định về Hoàng Phủ Ngọc Tường và Ai đã đặt tên cho dòng sông được Cập Nhật vào lúc : 2022-06-12 20:06:04 . Với phương châm chia sẻ Mẹo Hướng dẫn trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết 2022. Nếu sau khi đọc nội dung bài viết vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comments ở cuối bài để Tác giả lý giải và hướng dẫn lại nha.
Loading Preview
Sorry, preview is currently unavailable. You can tải về the paper by clicking the button above.
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG
Khái quát về tác giả, tác phẩm” Tác giả:- Hoàng Phủ Ngọc Tường sinh ra và lớn lên ở Huế, cuộc sống của ông gắn bó sâu sắc với Huế. Ông am hiểu sâu rộng trên nhiều nghành nhất là lịch sử, địa lí, văn hóa Huế. Nhà văn chuyên về bút kí
Phong cách:
“ Nét đặc sắc trong sáng tác của ông là sự phối hợp thuần thục giữa chất trí tuệ và tính trữ tình, giữa nghị luận sắc bén với suy tư đa chiều được tổng hợp từ vốn kiến thức và kỹ năng phong phú về triết học, văn hóa, lịch sử, địa lí... Tất cả được thể hiện qua lối hành văn khuynh hướng về trong, súc tích, say đắm, tài hoa.”
Nhà văn Tô Hoài đã từng nhận xét: “ Nếu hoàn toàn có thể so sánh, thì tôi nghĩ Sơn Nam thuộc đến ngóc ngách những sự tích xưa sau của Sài Gòn- Bến Nghé, tôi thì nhớ được ít nhiều tên phố, tên làng vùng Tp Hà Nội Thủ Đô. Hoàng Phủ Ngọc Tường Ngọc Tường thì thầm cả tâm hồn trong khuôn mặt cuộc sống cùng với đất trời, sông nước của Huế.”
- Ai đã đặt tên cho dòng sông là bài bút kí xuất sắc, viết tại Huế, vào nằm 1981 và in trong tập sách cùng tên. Bài bút kí có 3 phần và đoạn trích trong sách giáo khoa là phấn thứ nhất. Viết tác phẩm, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã mày mò vẻ đẹp thiên nhiên và những lớp trầm tích văn hóa của mảnh đất nền cố đô Huế. Hoàng Phủ Ngọc Tường đã cảm nhận Sông Hương và Huế ở tận sâu thẳm tâm hồn của nó để thấu hiểu và trân trọng. Ông viết về Sông Hương như viết về chính mình, nhà văn thuộc từng khúc quanh, ngã rẽ, từng chỗ đối dòng. Với nhà văn, dòng sông không riêng gì có là một dòng chảy vô tư của tạo hóa mà còn là một một sinh thể có đời sống riêng và những cung bậc cảm xúc phong phú đa chiều. Từ hình tượng sông Hương, có lẽ rằng Hoàng Phủ Ngọc Tường muốn hoài vọng về vẻ đẹp nào đó chưa đạt tới ở đời của thiên nhiên xứ Huế.
- Những vấn đề cần lưu ý khi tham gia học Sông Hương:
- Sông Hương dưới góc nhìn địa lý Sông Hương dưới góc nhìn lịch sử, cuộc sống và thi ca Cái tôi trữ tình tài hoa
Mở bài: Nên đi từ nguồn cảm hứng về sông Hương=> tác giả tác phẩm=> vấn đề cần phân tích:
Có thể tham khảo:
Ai đó đã từng viết: “ Đất nước có nhiều dòng sông nhưng chỉ có một dòng sông để thương và để nhớ như đời người dân có nhiều cuộc tình nhưng chỉ có một cuộc tình để mãi mãi mang theo.” Vâng, ai rồi cũng tiếp tục có một dòng sông để thương để nhớ nhưng nỗi nhớ mang theo ở từng người lại một vẻ. Với Nguyễn Tuân, đó là nỗi nhớ Đà giang mang theo đầy hung bạo mà trữ tình, Tế Hanh nhớ “dòng sông xanh biếc”, Hoài Vũ mênh mang phù sa vàm cỏ, Quang Dũng nào quên được “khúc độc hành” của dòng sông Mã yêu thương...thì Hoàng Phủ Ngọc Tường lại cùng nàng Hương tương tư với kinh thành Huế qua tùy bút Ai đã đặt tên cho dòng sông....
Có ý kiến nhận định rằng: Sông Hương là đặc ân của trời đất dành tặng riêng cho Huế. Sông Hương đã thực sự được xem là linh hồn của Huế, là nỗi hoài vọng về một nét trẻ đẹp nào đó chưa đạt tới ( Hoàng Phủ Ngọc Tường). Vì thế, sông Hương luôn là nguồn cảm hứng bất tận ở hầu hết những nghành, thi ca âm nhạc, hội họa... Có lẽ, khi lặng ngắm dòng sông lững lờ lặng lẽ êm đềm với vẻ đẹp đầy sức quyến rũ và mê hoặc, HPNT đã thực sự thăng hoa trong dòng cảm xúc yêu mến đến ngỡ ngàng nên đã phát hiện những nét trẻ đẹp sinh động của Sông Hương ở nhiều góc nhìn lịch sử địa lí thơ ca..
“ Với tư cách nhà văn, anh không phải là người duy nhất nhưng chắc như đinh là người số một, người viết nhiều nhất và hay nhất về khí hậu, đất đai, sông núi, thiên nhiên và con người xứ Huế.” Thật không ngạc nhiên khi Phạm Phú Phong dành riêng cho Hoàng Phủ Ngọc Tường lời nhận xét hoa mỹ như vậy. Xuyên suốt sự nghiệp văn chương của tớ, nhà văn đã dành hết bút lực của tớ để viết về Huế, vùng cố đô thân thương với sự phối hợp thuần thục giữa chất trí tuệ và tính trữ tình, giữa nghị luận sắc bén và suy tư đa chiều. Ai đã đặt tên cho dòng sông là tác phẩm tiêu biểu cho phong cách ấy....”
Thân bài: Có thể phân tích những vấn đề sau:
Sông Hương dưới góc nhìn địa lí:
Dẫn dắt: Cũng in như mạch văn của Nguyễn Tuân khi viết về Sông Đà: miêu tả dòng sông theo dòng chảy của nó, tuy nhiên với đậm cá tính dịu dàng êm ả của con người xứ Huế, nội dung bài viết của Hoàng Phủ Ngọc Tường về dòng Hương giang lại gợi cho những người dân đọc một cảm hứng khác: Cảm giác có một chiếc gì đó dịu nhẹ, cứ len lỏi miên man rồi lại từ từ thấm vào hồn người, từ từ làm trỗi dậy một cách trầm tĩnh cái tình yêu mê man, say đắm đối với một dòng sông mang nét văn hóa xứ sở- dòng sông đã đi vào thi ca với vẻ đẹp quyến rũ đến lạ kì:
“ Cầu cong như chiếc lược ngà
Sông dài mái tóc cung nga buông hờ”
Sông Hương hiện lên với với trước hết với vẻ đẹp nơi thượng nguồn:
Sông Hương ở thượng nguồn:Trích từ “ Trong những dòng sông đẹp ở những nước... dưới chân núi Kim Phụng”.
Những điều cần để ý quan tâm phân tích
- Ngay từ câu đầu: “ Trong những dòng sông đẹp ở những nước mà tôi thường nghe nói đến hình như chỉ có Sông Hương là thuộc về một thành phố duy nhất”
- Tình yêu của tác giả với sông Hương xứ Huế. Sông hương như nột người tình mà HPNT đã hơn 40 năm gắn bó Khẳng định đầy tự hào: đó là một dòng sông đẹp của thế giới...
- Vẻ đẹp hùng vĩ và thơ mộng:
- Bản trường ca của rừng già: Chẳng phải ngẫu nhiên mà nhà văn lại dành riêng cho sông Hương tên gọi như vậy. Thì ra ở nơi thượng nguồn của dòng chảy, gắn với dãy Trường Sơn hùng vĩ, dòng sông đã toát lên vẻ đẹp và sức sống mãnh liệt vừa hùng tráng vừa trữ tình như bản trường ca bất tận của thiên nhiên: “ rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, mãnh liệt qua những ghềnh thác, cuộn xoáy như cơn lốc vào những đáy vực bí hiểm và cũng luôn có thể có những lúc nó trở nên dịu dàng êm ả và say đắm Một trong những dặm dài chói lọi red color của hoa đỗ quyên rừng.”
- “Trường ca” mang tính chất chất chất sử thi, với nhiều tiết tấu, đầy cảm hứng ngợi ca Sông Hương hiện ra với tất cả chiều dài sâu rộng, chiều sâu. Hóa ra, từ ngàn năm nay,dòng sông đã ở đây, ghi dấu những biến hóa của thời gian lịch sử, của không khí, sừng sững “rầm rộ” dưới bóng cây đại ngàn
+ Dưới độ cao của vô số thác ghềnh,dốc, dòng sông kinh hoàng chảy như những con lốc.=> tạo nên vẻ đẹp hùng vĩ của dòng sông
- Cô gái Digan phóng khoáng man dại: Nhà văn đã nhân cách hóa sông Hương như một cô nàng Digan phóng khoáng man dại=> đó là một liên tưởng độc đáo. Những cô nàng bô-hê-miêng thích sống thong thả tự do và yêu ca hát nhảy mùa có vẻ như đẹp man dại đầy quyến rũ.
- Ví sông Hương với một cô nàng Di gan, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã khắc họa vào tâm trí người đọc một ấn tượng mạnh mẽ và tự tin về vẻ đẹp hoang dại nhưng cũng rất tình tứ của dòng sông: đó là một người con gái đẹp có tâm hồn, có đậm cá tính, rừng già đã hun đúc cho nàng một bản lĩnh gan dạ, một tâm hồn tự do và trong sáng.
- Những quãng dòng sông chảy qua những đồi núi thấp, những nơi phẳng phiu, dòng sông chảy đình trệ “ và cũng luôn có thể có những lúc nó trở nên dịu dàng êm ả và say đắm Một trong những dặm dài chói lọi red color của hoa đỗ quyên rừng.”
- Nhà văn đã nhân cách hóa trở thành vẻ đẹp dịu dàng êm ả của dòng sông
- Vẻ đẹp tâm hồn của Sông Hương:
Dẫn dắt: Nếu coi vẻ đẹp trữ tình và hùng vĩ của sông Hương là vẻ đẹp ngoại hình của mỹ nhân thì bên trong sông Hương lại tiềm ẩn vẻ đẹp tâm hồn, dịu dàng êm ả trí tuệ....
- Người mẹ phù sa của một vùng văn hóa xứ sở: “ đi ra khỏi rừng, sông Hương nhanh gọn mang một sắc đẹp, dịu dàng êm ả và trí tuệ, trở thành người mẹ phù sa của một vùng văn hóa xứ sở.”
+ theo quy luật của tự nhiên, tất cả những nền văn minh đều sinh thành từ hạ lưu của những dòng sông.... ta có nền văn minh sông Hằng, sông Nile, sông Hồng thì không còn lí gì lại không còn nền văn hóa sông Hương.
+ “ phù sa” ở đây là phù sa văn hóa
- Chính sông Hương đã tạo nên nền văn hóa xứ Huế Nhà văn đã phối hợp chất chính luận trữ tình, sự am hiểu về địa lí văn hóa, cấu trúc lãnh thổ của Huế.
- Vẻ đẹp sâu kín của dòng sông và lời nhắn nhủ của tác giả: “ Nếu chỉ mải mê ngắm nhìn và thưởng thức khuôn mặt kinh thành Huế của nó, tôi nghĩ rằng người ta sẽ không hiểu một cách đầy đủ bản chất của sông Hương với cuộc hành trình dài gian truân mà nó đã vượt qua, không hiểu thấu phần tâm hồn sâu thẳm của nó mà dòng sông dường như đã không thích thể hiện , đã đóng kín lại ở cửa rừng và ném chìa khóa trong những hang đá dưới chân núi Kim Phụng.”
- Sông Hương mang vẻ đẹp “phần hồn sâu thẳm”, nếu chỉ nhìn khuôn mặt kinh thành nó thì không thể hiểu được, bản chất đầy đủ của sông Hương đó đó là nơi thượng nguồn với cuộc hành trình dài về với kinh thành Huế Theo tác giả, dòng sông như không thích thể hiện công lao to lớn của tớ, nó âm thầm lặng lẽ góp sức nhiều thế kỉ qua => chiều sâu vẻ đẹp về nhân cách cho dòng sông, là nét trẻ đẹp đáng trân trọng của sông Hương. Kết thúc cuộc thủy trình thượng nguồn.
- Nhà văn lí giải sự tương phản của sông Hương ở hai khúc thượng lưu và hạ lưu không riêng gì có ở vốn kiến thức và kỹ năng địa lí đơn thuần mà còn bằng cái nhìn suy tư thấm đẫm tình yêu. Trong cái nhìn ấy, sông Hương hiện ra như một người con gái đẹp vốn mang trong mình sức sống hoang dã của rừng già, nay đã tự khắc chế để nhanh gọn tạo cho mình những sắc đẹp dịu dàng êm ả trí tuệ khi về với Huế- sự dịu dàng êm ả như một chiếc bến bình yên sau những thác ghềnh, sóng gió, sự trí tuệ trải nghiệm gian truân...
“ Phải nhiều thế kỉ qua đi, người tình mong đợi mới đến đánh thức người gái đẹp....trung du bát ngát tiếng gà.”
Dẫn dắt: Về đến vùng châu thổ, ngoại vi thành phố Huế, chuyền mình từ những đồi núi không nhẵn thô cứng trở về với đồng bằng thơ mộng, sông Hương đã kịp thay đổi vẻ ngoài và tính cách, trở thành người con gái đẹp mơ màng...
- Vẻ đẹp của sông Hương ở cánh đồng Châu Hóa và hành trình dài dữ thế chủ động đi tìm người tình nhân: Từ “ Phải nhiều thế kỉ qua đi... ‘sớm xanh trưa vàng chiều tím” như người Huế thường miêu tả”
- Người đẹp nằm ngủ mơ màng:
- Góc nhìn cổ tích: Người đẹp ngủ trong rừng
- Sông Hương không khác gì một nàng tiểu thư ngủ giữa cánh rừng Liên tưởng độc đáo: từ lịch sử, sông Hương, từ xa xưa, đã từng chảy trọn trong đồng bằng Châu Hóa trước khi mở rộng cuộc hành trình dài của tớ ra biển. Sông Hương như người con gái đẹp bừng tỉnh sau giấc ngủ dài, nàng mang một sức sống mới, vóc dáng mới và khát khai đi tìm niềm niềm sung sướng cho cuộc sống mình
- Bị đánh thức sau giấc ngủ dài, người mẫu khởi đầu cuộc hành trình dài đi tìm người tình nhân của tớ. Nhà văn đã nhìn sông Hương trên hành trình dài này bằng tầm nhìn địa lí:
+ “ Ngày từ khi ra khỏi rừng núi, sông Hương đã chuyển dòng một cách liên tục, vòng Một trong những khúc quanh đột ngột, uốn mình theo những đường cong thật mềm, như một cuộc hành trình dài có ý thức để đi tới nơi gặp thành phố tương lai của nó.”
- Sông Hương đã chuyền mình liên tục. Hành trình đến với người tình mong đợi của người gái đẹp khá gian truân và nhiều thử thách khi nó phải vượt qua một loạt những “chướng ngại vật” ( Hòn Chén, Ngọc Trản, Nguyệt Biều, Lương Quán) nhưng chính quãng đường ấy đã tạo điều kiện cho sông Hương phô diễn hết vẻ đẹp của tớ- vẻ đẹp quyến rũ với những đường cong tuyệt mĩ của nàng tiểu thư đi ra từ cánh đồng Châu Hóa đầy hoa dại: qua Điện Hòn Chén, vấp Ngọc Trản, nố chuyển hướng sang tây bắc, vòng qua thềm đất bãi Nguyệt Biều, Lương Quán rồi đột ngột vẽ một hình cung thật tròn về phía đông bắc, ôm lấy chân đồi Thiên Mụ.
- Góc nhìn hội họa: HPNT đã viết những dòng văn như dùng cọ vẽ lên bức tranh về thiên nhiên thật đẹp
+ “sông mềm như tấm lụa, ôm, vẽ đột ngột cánh cung...”
+ “ đường cong thật mềm”=> tạo nên vẻ đẹp mềm mại và mượt mà quyến rũ của dòng sông- người con gái đẹp
+ Sắc màu xanh thẳm của dòng sông: dòng sông, núi non, khung trời tạo nên mảng phản quang trên nền trời của thành phố: “ sớm xanh trưa vàng chiều tím”. Vẻ đẹp ấy đã đi vào trong thơ Đoàn Thạch Biền:
“ Đã bốn lần đến Huế
Vẫn là như lần đầu
Sông Hương lơ đãng chảy
Nắng tím vướng chân cầu.”
- Có thể thấy, bằng một lối hành văn uyển chuyển, ngôn từ đa dạng và giàu hình ảnh. HPNT đã diên tả đầy sinh động và mê hoặc từng bước đi của sông Hương. Mỗi bước đi nước bước của dòng sông gắn sát với những địa danh rất khác nhau của Huế đã được nhà văn dành riêng cho một sự diễn tả phù hợp. Nhờ đó, hành trình dài về xuôi của sông Hương mê hoặc người đọc đi từ thú vị này đến thú vị khác Thủ pháp nhân hóa, so sánh kết phù phù hợp với ngôn từ giàu hình ảnh đã góp thêm phần khắc họa dòng sông thơ mộng trữ tình, tựa như bông hoa đẹp tỏa hương sắc giữa Huế mộng mơ.
- Vẻ đẹp trầm mặc như triết lí, như cổ thi.
- Đi giữa thiên nhiên, sông Hương cũng chuyền mình ngày đêm bên những lăng tẩm, thành quách của vua chúa thời Nguyễn. Con sông hiền hòa ở ngoại vi thành phố đang nép mình bên giấc ngủ nghìn năm của những vua chúa được phong kín trong lòng những rừng thông u tịch. Chảy bên những di sản văn hóa ấy, sông Hương như phủ lên mình tấm áo trầm mặc mang triết lí cổ thi của cố nhân
- Dòng sông hay đó đó là loại chảy của lịch sử vẫn bền chắc chảy qua trong năm tháng và đang vojg về trong ngày ngày hôm nay. Tác giả đã nhắc lạ một vần thơ cổ gợi lên không khí , khung cảnh u tịch và trầm mặc của rừng thông, của dòng sông của những thành quách nơi đây. Ai đã một lần đến thăm thú Khiêm Lăng ( lăng vua Tự Đức) mới cảm nhận được hết vẻ đẹp mà tác giả muốn nhắc tới:
“ Bốn bề núi phủ mây phong
Mảnh trăng thiên cổ bóng tùng vạn niên.”
Sắp đến thành phố mến thương, mặt nước sông Hương trở nên mơ màng, phẳng lặng trong tiếng chuông chùa Thiên Mụ ngân nga, giữa bạt ngàn tiếng gà của những xóm làng.
Sông Hương giữa lòng thành phố HuếDẫn dắt: Cuộc hành trình dài đi tìm tình nhân từ rừng già nay đã đến đích, sông Hương trở về ngọt ngào trong kinh thành Huế. Niềm niềm sung sướng vô bờ ấy, sau bao bát ngát núi non, thác ghềnh, đã làm cho dòng sông như mềm hẳn ra:
“ Từ đây, như đã tìm đúng đường về......Đó là tứ đại cảnh.”
- Tình yêu của sông Hương dành riêng cho Huế:
Sông Hương đối với Huế như một người tình dịu dàng êm ả và chung thủy.
- Sau cảm hứng bình yên giữa lòng thành phố, dòng sông khởi đầu thể hiện sự duyên dáng quen thuộc của tớ trong những nét uốn lượn tình tứ: “sông Hương uốn một cánh cung rất nhẹ sang Cồn Hến” và trong liên tưởng độc đáo, lãng mạn độc đáo của nhà văn, đường cong ấy làm dòng sông mềm hẳn đi, như một tiếng “vâng” không nói ra của tình yêu. So sánh thật ngọt ngào, dòng sông đã thật sự trở thành một người tình dịu dàng êm ả, e ấp mà vẫn mang vẻ đẹp thật lãng mạn, đắm say của Huế mang nét trẻ đẹp của người con gái Huế với tình yêu thầm kín: “ tình trong như đã, mặt ngoài còn e” Khi rời khỏi kinh thành, sông Hương chếch về hướng chính bắc. Tuy nhiên do đặc điểm địa lí ở nước ta ( hầu hết những dòng sông đề chảy về hướng phía đông để đổ ra biển), thủy trình của dòng sông đã phải thay đổi. Nó chuyển dòng về hướng phía đông vì có lẽ rằng thế, nó mới hoàn toàn có thể đi qua Huế một lần nữa.
- Trong con mắt của người nghệ sĩ tài hoa, khúc ngoặt ấy lại là biểu lộ của nỗi vương vấn thậm chí có chút lẳng lơ kín kẽ của người tình chung thủy và chí tình. Nhà văn tưởng tượng sông Hương như nàng Kiều trở lại tìm Kim Trọng để nói một lời thề trước khi đi xa. Đây đúng là một phát hiện, một liên tưởng thú vị, độc đáo vầ đậm đà sắc tố văn chương của tác giả về dòng sông thân thương xứ Huế. Hương giang vốn đã đẹp, nay lại càng trọn vẹn hơn trong cảm nhận của người đọc. Một vẻ đẹo hòa giải và hợp lý giữa hình dáng bên phía ngoài với phần tâm hồn, tâm linh sâu thẳm bên trong.
- Tình yêu của Huế dành riêng cho sông Hương
- Huế góp thêm cho sông Hương những vẻ đẹp mới. So với trước khi vào thành phố, sông Hương đã có thêm những vẻ đẹp mới, độc đáo và hiếm thấy ở những dòng sông khác trên thế giới. Chính Huế như một người họa sỹ tài hoa đã vẽ nên bức tranh sông Hương muôn màu. Đó là màu xanh thẳm từ bãi bồi ven sông, màu rực rỡ của trăm nghìn ánh hoa đăng bồng bềnh trong những đêm hội trên sông, những mảnh phản quang nhiều sắc tố của núi đồi “sớm xanh, trưa vàng, chiều tím” đến những biền bãi xanh biếc của vùng ngoại ô Kim Long, từ màu thanh khiết nõn nà của chiếc cầu trắng in ngần trên nền trời nhỏ nhắn như những mảnh trăng non đến sắc tối u sầm của vầng cổ thụ, ánh lập lòe xưa cũ của ngọn lửa thuyền chài, rồi màu xanh biếc của tre trúc, của cau thôn Vĩ Dạ cũng sắc mơ màng sương khói của cồn Hến.
- Sông Hương với Huế đã hòa lầm một, sông Hương làm ra vẻ mộng mơ của Huế, Huế làm ra vẻ đẹp trầm tư sâu lắng của sông Hương. Cuộc gặp gỡ của Huế và sông Hương được tác giả cảm nhận như một cuộc hội ngộ của tình yêu. Sông Hương được Hoàng Phủ Ngọc Tường mày mò, phát hiện từ góc nhìn tâm trạng: Sông Hương gặp thành phố như đến với điểm hẹn của tình yêu sau một hành trình dài dài trở nên vui tươi và mềm mại và mượt mà
- Điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế
“ Đấy là điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế, hoàn toàn có thể cảm nhận được bằng thị giác qua trăm nghìn ánh hoa đăng bồng bềnh vào những đêm hội rằm tháng Bảy từ điện Hòn Chén trôi về, qua Huế bỗng ngập ngừng như muốn đi muốn ở, chao nhẹ trên mặt nước như những vấn vương của một nỗi lòng.”
- Sông Hương trong lòng thành phố Huế còn “như điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế”. Miêu tả dòng sông giữa lòng thành phố, Hoàng Phủ Ngọc Tường chọn cho mình kênh tiếp cận là âm nhạc. ở góc nhìn này, sông Hương đó đó là điệu slow dành riêng cho Huế . Trong tiếng anh, slow nghĩa là chậm và sông Hương như một giai điệu chậm rãi trữ tình dành riêng cho xứ Huế. Có thể thấy, HPNT đã tinh tế khi nhìn ra một đặc trưng của Hương giang. So với những dòng sông khác ở VN và thế giới, lưu tốc của sông Hương không nhanh Điều này còn được nhà văn lí giải từ đặc điểm địa lí: Những chi lưu ấy cùng với hai quần đảo nhỏ trên sông đã làm giảm hẳn lưu tốc của sông làm cho sông Hương khi đi qua thành phố đã trôi rất chậm, thực chậm, cơ hồ chỉ từ là một mặt hồ yên tĩnh. Để làm nổi bật hơn cái đặc trưng này, nhà văn đã liên tưởng so sánh với sông Neva băng băng lướt qua trước hoàng cung Pêtéc-bua để ra bể Ban Tích. Lưu tốc của dòng sông này nhanh đến mức không kịp cho lũ hải âu nói một điều gì với người bạn của chúng đang trông theo ngẩn ngơ.
- Mượn câu nói của Heraclit – nhà triết học người Hi Lạp, trong một cách nói thật hình ảnh “ khóc suốt đời vì những dòng sông trôi đi quá nhanh”, HPNT đã đem đến cho tác giả một kiến giải khác, rất là thú vị và độc đáo về lưu tốc của dòng sông mà ông yêu quý. Đó là cách lí giải bằng trái tim: sông Hương chảy chậm, điệu nhảy lững lờ vì nó quá yêu thanh phố của tớ, nó muốn được nhìn ngắm nhiều hơn nữa thế nữa thành phố thân thương trước khi phải rời xa. Đó là tình cảm của sông Hương đối với Huế hay đó đó là tình cảm của nhà văn với sông Hương, với xứ Huế mộng mơ. Sự ngập tràn vấn vương ấy là vẻ đẹp của Hương giang mà Thu Bồn có lần cảm nhận:
“ Con sông dùng dằng dòng sông không chảy
Sông chảy vào lòng nên Huế rất sâu.”
- Sông Hương như người tài nữ gảy đàn lúc đêm khuya.
“ Hình như trong khoảnh khắc chùng lại của sông nước... đó đó đó là Tứ đại cảnh.”
- Sông Hương người tài nữ gảy đàn lúc đêm khuya: Viết về sông Hương giữa lòng thành phố, Hoàng Phủ Ngọc Tường không quên những nét văn hóa gắn sát với dòng sông thơ mộng này. Một trong số đó là những đêm trình diễn âm nhạc cổ xưa Huế. ở tầm nhìn âm nhạc này, tác giả gọi dòng sông Hương là người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya. Ai đã từng đến Huế, hẳn đều được nghe nhạc Huế. Nhưng đã và đang mấy ai hiểu rằng, phải nghe nhạc Huế trên sông Hương vào lúc đêm khuya mới cảm nhận được hết linh hồn của nó. Bởi vì, như tác giả đã xác định, “toàn bộ nền âm nhạc cổ xưa Huế đã được sinh thành trên mặt nước của dòng sông này. Có lẽ vào lúc đêm khuya, trong không khí tĩnh lặng hoàn toàn có thể nghe được cả tiếng động rất nhẹ của nhịp chèo và những giọt nước rơi, những nghệ nhân xưa, nhìn mặt nước sông Hương in bóng trăng thanh, đã cảm hứng soạn ra những bản nhạc cổ xưa và cả những điệu hò mái nhì, mái đầy để gửi lòng mình vào quê hương xứ sở. Ở đây có cái thú vị, cái sắc điệu riêng trong cách trình diễn âm nhạc của người Huế nhưng cũng luôn có thể có cái quy luật của nghệ thuật và thẩm mỹ màn biểu diễn trên không khí sông nước. Dẫn ra câu câu truyện về một người nghệ nhân già, chơi đàn hết nửa thế kỉ khi nghe đến người con gái đọc câu thơ Kiều mà nhỏm dậy vỗ đùi chỉ vào trang sách của Nguyễn Du mà thốt lên: Đó là Tứ đại cảnh ( một điệu nhạc cổ xưa Huế). HPNT đã một lần nữa xác định quan hệ không thể tách rời của sông Hương và nền nhạc cổ xưa Huế. Đây đó đó là văn hóa Huế nói chung và vẻ đẹp của sông Hương nói riêng, vẻ đẹp hiếm thấy ở bất kì một dòng sông nào ở trong nước cũng như trên thế giới.
- Có lẽ khi viết những câu văn này, HPNT đã nghe vọng về những câu hò:
“ Chiều chiều trước bến Vân Lâu
Ai ngồi ai câu ai sầu ai thảm
Ai thương ai cảm ai nhớ ai trông
Thuyền ai thấp thoáng bên trong
Đưa câu mái đầy chạnh lòng nước non”
- Toàn bộ thủy trình của sông Hương trong cái nhìn tinh tế và lãng mạn của nhà văn như một cuộc tìm kiếm có ý thức người tính đích thực của đời mình như câu truyện tình yêu của người con gái nhuốm màu cổ tích. Men theo sông Hương, người đọc được chiêm ngưỡng và thưởng thức và ngắm nhìn và thưởng thức vẻ đẹp thiên nhiên xứ Huế. Đó là những tên đất tên làng, những lăng tẩm đền đài u trầm, những bãi bồi xanh biếc những xóm thuyền xúm xít những anh hoa đăng bồng bênh , những cồn Hến quanh năm mơ màng sương khói... Qua những cảm nhận nêu trên về sông Hương, hoàn toàn có thể nhận thấy, HPNT đã tiếp cận và miêu tả dòng sông từ nhiều không khí, thời gian rất khác nhau. ở mỗi góc nhìn, nhà văn đều thể hiện một cảm nghĩ sâu sắc và khá mới mẻ về dòng sông đã trở thành hình tượng của Huế. Từ trong những cái nhìn ấy và qua giọng điệu của những đoạn văn, ta cảm nhận được tình cảm yêu mến, gắn bó tha thiết, một niềm tự hào và thái độ trân trọng, giữ gìn của nhà văn đối với những vẻ đẹp tự nhiên và đậm sắc tố dân tộc bản địa của dòng sông quê hương.
Dòng sông dưới góc nhìn lịch sử, cuộc sống và thi ca
Sông Hương trong lịch sử: Sông Hương- thiên “sử thi viết giữa màu cỏ lá xanh biếc”Dẫn dắt: Gọi sông Hương là một áng trữ tình thì ai nấy đều dễ đồng ý. Nhưng gọi nó là một thiên sử thi, một bản anh hùng ca thì thật đáng ngạc nhiên. Đây lại là một phát hiện bất ngỡ nữa của tác giả “ Ai đã đặt tên cho dòng sông?”
Ngược dòng thời gian HPNT gửi vào trang viết của tớ niềm kính trọng, sự tự hào về Thành cổ Châu Hóa, về mảnh đất nền quê hương
- Nó đó đó là một ải Chi Lăng ở phía nam Tổ quốc đã bao lần làm quân thù lo âu. Châu Hóa giữ vị trí kế hoạch trong việc trấn giữ biên cương của tổ quốc Đại Việt. Lịch sử đã gọi nó là Vạn lí trường thành của phương nam. Trong sách Dư địa chí của Nguyễn Trãi, sông Hương lại được nghe biết với tư cách một dòng sông viễn châu đã chiến đấu oanh liệt bảo vẹ biên giới phía nam của Đại Việt qua nhiều thế kỉ trung đại. Nó vẻ vang soi bóng kinh thành Phú Xuân của người anh hùng Nguyễn HUệ vào thế kỉ XVIII Nó sống hết lịch sử bi tráng của thế kỉ 19 với máu của những cuộc khởi nghĩa. Thê kỉ XX, sông Hương đi vào thời đại Cách mạng tháng Tám bằng những chiến công rung chuyển để rồi sau đó nó tiếp tục xuất hiện trong trong năm tháng bi hùng nhất của lịch sử đất nước với cuộc kháng chiến chống đế quốc Mĩ ác liệt.
- Nhà thơ ví sông Hương như “sử thi viết giữa màu xanh cỏ lá xanh biếc” thể hiện sự hòa quyện giữa chất hùng tráng và trữ tình. Quay về quá khứ xa xưa, ngòi bút nhà văn lấp lánh niềm tự hào về lịch sử một dòng sông mang tên gọi mềm mại và mượt mà, dịu dàng êm ả, nhưng kiên cường , tự tôn qua những thăng trầm của lịch sử. Trong đời thường, sông Hương mang vẻ đẹp giản dị của một người con gái dịu dàng êm ả. Điều làm ra vẻ đẹp đáng trân trọng và đáng mến của dòng sông khi nghe đến lời của Tổ quốc nó biết phương pháp tự hiến dâng đời mình làm một chiến công nhưng khi về với môi trường tự nhiên thiên nhiên sống đời thường đời thường, sông Hương tự nguyện làm một người con gái dịu dàng êm ả của đất nươc. Những đổi thay của sông Hương rõ ràng mang dáng dấp, cái vẻ đẹp của đất nước và con người VN suốt mấy nghìn năm qua:
“ Đạp quân thù xuống đất đen
Súng gươm vứt bỏ lại hiền như xưa.”
( Nguyễn Đình Thi)
Tham khảo:
“Nhân đọc Dư địa chí của Nguyễn Trãi và những tài liệu khảo cổ học về thành cổ Hóa Châu, HPNT đã mày mò rằng, Hương giang vốn tên là Linh giang, một dòng sông nơi biên thùy, từng tận mắt tận mắt chứng kiến những trận chiến đấu oanh liệt của nhân dân Đại Việt từ thuở Bà Trưng, Bà Triệu để bảo vệ biên giới phía nam của Tổ quốc qua những thế kỉ cổ trung đại.
Vậy là loại sông đâu chỉ đẹp mềm mại và mượt mà nữ tính , mà còn tiềm tàng , trong chiều sâu lịch sử của nó, một sức mạnh quật cường của dân tộc bản địa từ những ngày khai sơn, phá thạch, mở nước, dựng thành Hóa Châu hàng nghìn năm về trước. Sau này nó tiếp tục soi sóng kinh thành Phú Xuân của người anh hùng Nguyễn Huệ, tận mắt tận mắt chứng kiến Cách mạng Tháng Tám, chiến dịch Mậu Thân, và cuộc Tổng tiến công hoàn toàn giải phóng dân tộc bản địa ngày xuân 1975. Nhưng nó xứng đáng được gọi là một thiên sử thi, trước hết vì đã từng kiên cường chặn lại những đội quân xâm lược đến từ phía nam, oai hùng không kém gì Bạch Đằng, Như Nguyệt sau này từng tiêu diệt hàng vạn quân thù đến từ phía bắc.
Nhưng tác giả gọi sông Hương là thiên “ sử thi viết giữa màu cỏ lá xanh biếc”. Ông muốn nói, cùng với người dân đất Hóa Châu, nó đã sẵn sàng hiến mình để làm ra những chiến công hiển hách, nhưng sau đó lại muốn trở về với sinh hoạt đời thường, làm người con gái dịu dàng êm ả của Huế. Nghĩa là sử thi mà vẫn rất đỗi trữ tình.
Không phải ngẫu nhiên mà sau khi thuật kể những chiến công của sông Hương, HPNT lại quay về với màu áo điều lục của những cô dâu Huế. Đúng là red color chói lọi lại giấu mình dưới một tấm voan xanh chàm để thành màu tím Huế ẩn hiện thấp thoáng như sương khói huyền ảo trên sông Hương.
Đúng là trở đi trở lại, Hoàng Phủ Ngọc Tường vẫn nhìn sông Hương đa phần như một cô nàng Huế kín kẽ, dịu dàng êm ả.”
- Nhà văn còn nhìn dòng sông như nơi khởi xướng của tất cả mộ dòng thi ca. Dòng sông ấy không bao giờ tự lặp lại mình trong cảm hứng của những nhà thơ. Từ màu xanh biếc thường ngày, nó đổi white color trong cái nhìn của Tản Đà:
“ Dòng sông trắng lá cây xanh
Xuân giang xuân thụ cho mình nhớ ai”
Đó là loại sông mang tráng kí hào hùng của người anh hùng Cao Bá Quát:
“ Trường giang như kiếm dựng thanh thiên”
Sông Hương còn bảng lảng nỗi sầu vạn cổ trong thơ Bà Huyện Thanh Quan, là vẻ đẹp rất Kiều trong cái nhìn thắm thiết tình người của Tố Hữu:
“ Cô gái thẫn thờ vê áo mỏng dính,
Nghiêng nghiêng vành nón dáng chờ ai
Ven bờ sông phẳng lặng con đò mộng
Lả lướt đi về trong gió mai.”
( Dửng dưng)
Là vẻ đẹp rất Huế trong cái nhìn của nhà thơ Thu Bồn:
“Con sông dùng dằng
Con sông không chảy
Sông chảy vào lòng
Nên Huế rất sâu...”
Lối văn khuynh hướng về trong thể hiện ở những sự kiện vang bóng trong tâm hồn và việc đi tìm vẻ đẹp sâu trong trầm tích văn hóa đã làm ra nét riêng rất độc đáo cho kí của HPNT.
- Liên hệ: Nếu như Nguyễn Tuân đã tạo cho Đà giang một đậm cá tính kinh hoàng và trữ tình, Hoàng Cầm tạo cho dòng sông Đuống của quê hương một dáng đặc biệt “nằm nghiêng nghiêng trong kháng mặt trận kì “, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã tạo cho sông Hương một bản sắc văn hóa Huế. Đó là vẻ đẹp không thể trộn lẫn của dòng sông. Đã có nhiều tác phẩm viết về sông Hương nhưng sẽ khó ai hoàn toàn có thể vượt qua được HPNT chính bới nhà văn đã khai thác đến ngọn nguồn chi li từng giọt nước, cọng rêu, sâu sắc và trải nghiệm đến vô cùng, xứng đáng với thương hiệu “cuốn từ điển sống của Huế.”
Để mô tả trọn vẹn mọi vẻ đẹp của sông Hương, HPNT đã quan sát dòng sông từ nhiều điểm nhìn rất khác nhau: khi thì theo hành trình dài của nó mà di tán điểm nhìn từ ngọn nguồn xuôi ra biển; khi thì đứng trên cao, từ đồi Tam Thai, Vọng Cảnh, ngắm nhìn và thưởng thức dòng sông phản quang ánh sáng khung trời “sớm xanh trưa vàng chiều tím”; khi thì lại đặt mình vào lòng sông, tự làm một tấm gương soi chiếu những cảnh vật mà nó đi qua: những lăng tẩm đồ sộ, uy nghiêm, ẩn mình trong những rừng thông u tịch- “ Bốn bề núi phủ mây phong- Mảnh trăng thiên cổ bóng tùng Vạn Niên”; đồi Thiên Mụ với tiếng chuông chùa trầm mặc dường như phủ rộng mãi rất xa, rất xa trên mặt nước phẳng lặng; những xóm làng trung du nằm êm đềm trong khe trúc, bên những cánh đồng phù sa yên ả...
Nhưng quan sát từ điểm nào thì con mắt người nghệ sĩ tài hoa đã vờn vẽ nên một bức tranh liên hoàn về mọi phương diện của phong cảnh sông Hương- một bức tranh sắc tố tươi tắn nhưng thanh thoát nhẹ ngàng. Một cặp mắt quan sát tinh tế, một trí tưởng tượng phong phú và một tấm lòng đầy ân tình với Huế, đã giúp HPNT có những so sánh, liên tưởng thần tình: “ Từ đây, như đã tìm đúng đường về, sông Hương vui tươi hẳn lên [...] nó đã nhìn thấy chiếc cầu trắng của thành phố in ngần trên nền trời, nhỏ nhắn như những vành trăng non.”
Quả đúng là một so sánh tuyệt vời: vừa đúng với sắc tố của những vành cung nhịp cầu Tràng tiền, vừa phù phù hợp với ánh sáng khung trời, vừa dịu dàng êm ả duyên dáng như cô nàng Huế, vừa là một nét bừng sáng phía chân trời xa nhưng không chói chang, vui tươi đấy mà không ồn ào...
“ Giáp mặt thành phố ở Cồn Giã Viên, sông Hương uốn một cánh cung rất nhẹ sang đến Cồn Hến; đường cong ấy làm cho dòng sông mềm hẳn đi, như một tiếng “vâng” không nói ra của tình yêu.”
Hoàng Phủ Ngọc Tường đã dùng tiếng nói riêng của tình yêu để tả cảnh. Tình yêu không bao giờ thích cao giọng ồn ào và thường không cần nói bằng lời. Một cái chớp mắt, một chiếc cúi đầu hoàn toàn có thể thay cho một tiếng “vâng”. Nhưng phải nói đây là ngôn từ tình yêu của cô nàng Huế nên mới có cái nhát gan, kín kẽ và duyên dáng như vậy. Diễn tả cái uốn mình âu yếm và mềm mại và mượt mà của dòng Hương bằng một so sánh như vậy thì quả là tinh tế, tài hoa, mà cũng thật là tình tứ...
[...] sông Hương tỏa đi khắp phố thị, với những cây đa, cây dừa cổ thụ tỏa vầng lá u sầm xuống những xóm thuyền xúm xít; từ những nơi ấy, vẫn lập lòe trong đêm sương những ánh lửa thuyền chài của một linh hồn mô tê xưa cũ mà không một thành phố tân tiến nào còn nhìn thấy được.”
Tôi ngờ rằng nhận xét này của tác giả đã nảy sinh từ một liên tưởng đầy chất thơ đến một hình ảnh cổ xưa rất quen thuộc của Đường thi:
Nguyệt lạc ô đề sương mãn thiên,
Giang phong ngư hỏa đối sầu miên.
( Trăng tà, chiếc quạ kêu sương,
Lửa chài, cây bến, sầu vương giấc hồ.)
( Phong Kiều dạ bạc- Đêm đỗ thuyền ở Phong Kiều , thơ Trương Kế)
Trong nền văn học tân tiến Việt Nam, nói đến những người dân viết bút kí, tùy bút có thực tài, người ta thường nghĩ đến Nguyễn Tuân trước hết, sau đó đến HPNT. Nếu bắc cân lên so sánh thì Nguyễn Tuân phong phú hơn, đa dạng hơn, sự nghiệp đồ sộ hơn. Cả hai đều say mê nét trẻ đẹp, suốt đời đi tìm và diễn tả nét trẻ đẹp. Nhưng nếu với Nguyễn Tuân, nét trẻ đẹp phải là hiện tượng kỳ lạ đập mạnh vào giác uan nghệ sĩ, gây ấn tượng khác thường, thậm chí kinh hoàng- người mẫu thì phải là nét trẻ đẹp đổ quán xiêu đình, nghiêng thành nghiêng nước, còn thiên nhiên thì phải là đèo cao, thác dữ, là gió cuồng, bão táp; thì với HPNT, nét trẻ đẹp phải thơ mộng, dịu dàng êm ả, là loại sông Hương trôi trong sương mờ, là cô nàng Huế tình tứ mà kín kẽ, nhát gan, và nếu là sử thi thì là “ sử thi viết giữa màu cỏ lá xanh biếc”
- Chất trí tuệ và chất thơ trong bài kí là biểu lộ của một phong cách văn xuôi vừa tài hoa nghệ sĩ vừa uyên bác. Ở bài kí “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” có sự hòa hợp tương giao linh ứng giữa cảnh sắc, lịch sử, văn hóa Huế với tâm hồn nhà văn dễ rung động, vô cùng nhạy cảm. Qua bài kí, ta hoàn toàn có thể cảm nhận được tấm lòng của nhà văn dành riêng cho thiên nhiên, cho đất Huế, sâu xa hơn là tấm lòng cho quê hương đất nước, thiết tha với những giá trị cổ xưa của dân tộc bản địa. Đó là những giá trị mà môi trường tự nhiên thiên nhiên sống đời thường ngày hôm nay vẫn cần đến. Dòng sông Hương không riêng gì có bồi dắp nên một nền văn hóa cố đô mà còn làm phì nhiêu thêm cho môi trường tự nhiên thiên nhiên sống đời thường của từng người tất cả chúng ta tân tiến.
Kết bài:
- Khái quát vấn đề Khẳng định tài năng tác giả Liên hệ
Tham khảo:
Đoạn trích bài bút kí Ai đã đặt tên cho dòng sông mang đậm phong cách của thể loại tùy bút tự do, phóng túng và hình tượng cái tôi trí tuệ, tài hoa, một hồn thơ thật sự trong văn xuôi với trí tưởng tượng lãng mạn và những cảm xúc sâu lắng. Từ tình yêu say đắm với dòng sông quê hương, từ những hiểu biết phong phú về văn hóa, lịch sử, địa lí, thông qua một văn phong tao nhã, khuynh hướng về trong và tình tế... HPNT đã làm hiện lên những vẻ đẹp rất khác nhau của sông Hương, chất thơ của cảnh sắc thiên nhiên xứ Huế, thấy được bề dày văn hóa lịch sử của Huế và những nét đằm thắm, duyên dáng riêng của tâm hồn con người cố đô. Từ đó, làm dâng lên trong lòng từng người niềm cảm xúc tự hào về vẻ đẹp của quê hương đất nước Việt Nam.
Bài viết gợi ý: