Thủ Thuật về Chiến tranh nam bắc triều đã ảnh hưởng gì cho nhân dân ta Mới Nhất
Hà Trần Thảo Minh đang tìm kiếm từ khóa Chiến tranh nam bắc triều đã ảnh hưởng gì cho nhân dân ta được Cập Nhật vào lúc : 2022-07-31 15:56:02 . Với phương châm chia sẻ Kinh Nghiệm về trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết 2022. Nếu sau khi Read Post vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comment ở cuối bài để Admin lý giải và hướng dẫn lại nha.05/09/2022 6,650
A. Mùa màng bị tàn phá nặng nề, ruộng đồng bị bỏ hoang, nhiều người chết đói.
Đáp án đúng chuẩn
Nội dung chính- A. Mùa màng bị tàn phá nặng nề, ruộng đồng bị bỏ hoang, nhiều người chết đói. C. Nông dân không tham gia vào trận chiến tranh nên không biến thành ảnh hưởng gì. D. Nông dân nhân thời cơ này đứng lên lật đổ cơ quan ban ngành sở tại nhà Mạc.Mục lụcHình thànhSửa đổiChiến tranhSửa đổiKinh tếSửa đổiẢnh hưởng từ cuộc chiếnSửa đổiTư duy kinh tếSửa đổiVăn học, giáo dụcSửa đổiTôn giáo, tín ngưỡngSửa đổivua Nam–Bắc triềuSửa đổiXem thêmSửa đổiChú thíchSửa đổiTham khảoSửa đổiVideo liên quan
C. Nông dân không tham gia vào trận chiến tranh nên không biến thành ảnh hưởng gì.
D. Nông dân nhân thời cơ này đứng lên lật đổ cơ quan ban ngành sở tại nhà Mạc.
Thời Nam-Bắc triều (chữ Hán: 南北朝；1533–1593) là khoảng chừng thời gian nhà Mạc cầm quyền ở tại Thăng Long, gọi là Bắc triều và nhà Hậu Lê khởi đầu trung hưng, chiếm hữu được vùng đất từ Thanh Hóa trở vào Nam, gọi là Nam triều. Thời Nam – Bắc triều kéo dãn từ năm 1533 khi Nguyễn Kim mượn danh nghĩa phò vua Lê Trang Tông chiếm hữu được Tây Giai (Thanh Hóa), cho tới năm 1593 khi nhà Mạc mất.
Thời tiền sử
Hồng Bàng
An Dương Vương
Bắc thuộc lần I (207 TCN – 40)Nhà Triệu (207 – 111 TCN) Hai Bà Trưng (40 – 43) Bắc thuộc lần II (43 – 541)
Khởi nghĩa Bà Triệu Nhà Tiền Lý và Triệu Việt Vương (541 – 602) Bắc thuộc lần III (602 – 905)
Mai Hắc Đế
Phùng Hưng Tự chủ (905 – 938)
Họ Khúc
Dương Đình Nghệ
Kiều Công Tiễn Nhà Ngô (938 – 967)
Loạn 12 sứ quân Nhà Đinh (968 – 980) Nhà Tiền Lê (980 – 1009) Nhà Lý (1009 – 1225) Nhà Trần (1225 – 1400) Nhà Hồ (1400 – 1407) Bắc thuộc lần IV (1407 – 1427)
Nhà Hậu Trần
Khởi nghĩa Lam Sơn Nhà Hậu Lê Nhà Lê sơ (1428 – 1527) Lê
trung
hưng
(1533 – 1789) Nhà Mạc (1527 – 1592) Trịnh–Nguyễn
phân tranh Nhà Tây Sơn (1778 – 1802) Nhà Nguyễn (1802 – 1945)
Pháp thuộc (1887 – 1945)
Đế quốc Việt Nam (1945) Chiến tranh Đông Dương (1945 – 1975)
Việt Nam Dân chủ Cộng hòa
Quốc gia Việt Nam
Việt Nam Cộng hòa
Cộng hòa Miền Nam Việt Nam Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam (từ 1976)
Xem thêm
- Vua Việt Nam
Nguyên thủ Việt Nam
Các vương quốc cổ
Niên biểu lịch sử Việt Nam
Các lực lượng thân nhà Lê chưa bị vô hiệu hết. Sau khi Trịnh Ngung và Trịnh Ngang cầu viện nhà Minh không thành và hoàng thân Lê Ý khởi binh thất bại năm 1531, Hữu vệ điện tiền tướng quân An Thanh hầu Nguyễn Kim tiếp tục tập hợp lực lượng chống Mạc.
Năm 1529, Nguyễn Kim bỏ chạy vào miền núi Thanh Hóa và sang Ai Lao (Lào). Năm 1533, Nguyễn Kim tìm lập một người dòng dõi nhà Lê là Lê Ninh đưa lên ngôi trên đất Sầm Châu (Ai Lao), tức là vua Lê Trang Tông. Nhà vua lấy Nguyễn Kim làm Thái sư Hưng quốc công trông coi mọi việc trong nước.
Từ khi Trang Tông lên ngôi, nhiều sĩ phu, tướng lĩnh khởi đầu tập hợp bên Nguyễn Kim để chống nhà Mạc.
Sau nhiều lần tổ chức tấn công về Đại Việt không thành công, tới năm 1539, Thái sư Nguyễn Kim chiếm hữu được huyện Lôi Dương ở Thanh Hóa; sang năm sau tiến vào Nghệ An. Nhà Hậu Lê khởi đầu xác lập chỗ đứng trở lại trên lãnh thổ Đại Việt.
Chiến tranhSửa đổi
Năm 1545, Nguyễn Kim bị hàng tướng Trung Hậu hầu Dương Chấp Nhất đầu độc giết chết. Con rể Nguyễn Kim là Đại tướng quân Dực quận công Trịnh Kiểm được Lê Trang Tông phong làm Thái sư Lượng quốc công, nắm quyền quân quốc trọng sự.
Năm 1546, Mạc Hiến Tông chết, con là Phúc Nguyên còn nhỏ lên thay, tức là Mạc Tuyên Tông, chú là Khiêm Vương Mạc Kính Điển làm phụ chính. Bắc triều xảy ra biến loạn do sự không tương đồng trong việc chọn người thừa kế nghiệp. Tướng Phạm Tử Nghi muốn lập con Mạc Thái Tổ là Hoằng Vương Mạc Chính Trung đã trưởng thành nhưng không được nên cùng Chính Trung khởi binh nổi loạn. Mạc Kính Điển phải vất vả đối phó tới năm 1551 mới dẹp được.
Cùng lúc, do xích míc với sủng thần Phạm Dao, thái tể Lê Bá Ly cùng thông gia Nguyễn Thiến mang gia quyến gồm một loạt tướng sĩ vào Thanh Hóa hàng nhà Lê. Nhà Mạc chỉ từ nhờ vào một số trong những tướng lĩnh trung thành như Mạc Kính Điển, Nguyễn Kính và trụ vững trước những đợt tấn công của Nam triều.
Nhân sự tổn thất lực lượng của Bắc triều, Nam triều chiếm lại được Thanh Hóa và Nghệ An. Năm 1572, sau khi tướng Nam triều là Nguyễn Hoàng chiếm hữu được Thuận Hóa, nhà Mạc mất hẳn phía nam và chỉ từ trấn áp Bắc Bộ.
Sau đó Nam triều cũng xảy ra biến loạn. Trịnh Kiểm mất (1570), hai con Tuấn Đức hầu Trịnh Cối và Phúc Lương hầu Trịnh Tùng tranh ngôi. Trịnh Tùng khống chế được vua Lê Anh Tông; Trịnh Cối yếu thế sang hàng nhà Mạc. Vua Anh Tông phong Trịnh Tùng làm Thái uý Trường quốc công, quản lĩnh việc quân quốc của Nam triều.
Trong suốt trong năm 1545-1580 là quá trình hai bên giằng co, chiến sự nổ ra đa phần tại Sơn Nam, Ninh Bình, Thanh Hóa - Nghệ An. Hai bên khi được khi thua. Ngoài vai trò của người phụ chính như Mạc Kính Điển và cha con Trịnh Kiểm, Trịnh Tùng, trận chiến đã nổi lên tên tuổi những danh tướng Nguyễn Quyện phía Bắc triều và Hoàng Đình Ái, Nguyễn Hữu Liêu phía Nam triều.
Tháng 10 năm 1580, Mạc Kính Điển mất, em là Mạc Đôn Nhượng lên thay làm phụ chính. Lực lượng quân đội nhà Mạc suy yếu đi nhiều vì thiếu đi người chỉ huy có tầm cỡ và uy tín. Mạc Mậu Hợp từ nhỏ lên ngôi, khi lớn vẫn nhờ vào những hoàng thân phụ chính, không chú trọng việc chính vì sự. Uy thế quân Mạc suy sút nhiều và thường bị thua trận.
Đầu năm 1592, Trịnh Tùng thúc quân tổng tiến công ra bắc. Quân Mạc đại bại, chết rất nhiều. Cuối năm 1592, Trịnh Tùng lại tiến đánh Thăng Long. Cha con Mạc Mậu Hợp và Mạc Toàn thua chạy rồi lần lượt bị bắt và bị hành hình.
Bắc triều chấm hết. Nhà Hậu Lê chiếm lại được Thăng Long, việc trung hưng hoàn thành xong. Họ Mạc chạy lên Cao Bằng và cát cứ tới năm 1677.
Kinh tếSửa đổi
Xem thêm: Thủ công nghiệp Đại Việt thời Mạc, Thương mại Đại Việt thời Mạc, Nông nghiệp Đại Việt thời Mạc, Tiền tệ Đại Việt thời Nam Bắc triềuẢnh hưởng từ cuộc chiếnSửa đổi
Chiến tranh tàn khốc kéo dãn 60 năm, kinh tế tài chính bị ảnh hưởng tiêu cực. Tình hình nông nghiệp khá ảm đạm. Ruộng đất công xã ngày càng thu hẹp lại, những triều đình bị trận chiến tranh chi phối không quản lý tốt được đất đai, do đó một phần không nhỏ đất chuyển sang sở hữu tư nhân. Sự biến hóa trong quan hệ ruộng đất ở nông thôn phần nào tạo điều kiện cho nông nghiệp phát triển tự do hơn. Điều đó tạo ra tác động tích cực đối với nền kinh tế tài chính sản phẩm & hàng hóa theo khunh hướng mở rộng[1].
Cũng vì trận chiến tranh, nhà Mạc áp dụng chính sách lộc điền khác với thời Hậu Lê. Các vua Mạc ít dành lộc điền cho quan lại mà đối tượng được hưởng đa phần là binh lính để khuyến khích họ chiến đấu cho triều đình. Lộc điền đa phần lấy từ nguồn ruộng công ở những làng xã và ruộng chùa, diện tích s quy hoạnh khoảng chừng vài chục vạn mẫu[2].
Phía nam, nền sản xuất nông nghiệp của Nam triều còn phải đối phó với nhiều thiên tai liên miên[3]. Chính quyền Lê-Trịnh mới tạm dùng những giải pháp tình thế để khuyến khích Phục hồi nghề nông nhằm mục đích phục vụ trận chiến tranh chứ chưa tồn tại điều kiện hoạch định những chủ trương lớn có tác dụng thúc đẩy phát triển nông nghiệp lâu dài và bền vững[3].
Tư duy kinh tếSửa đổi
So với nhà Hậu Lê, nhà Mạc có tư duy kinh tế tài chính cởi mở hơn, trên nhiều nghành kinh tế tài chính. Trong nông nghiệp, chính sách tư hữu ruộng đất thời Mạc có điều kiện phát triển tự do. Việc mua và bán đất đai tư nhân rất phổ biến và triều đình không đề ra giải pháp hạn chế hay là không cho nào[4].
Cách đối xử với thợ thủ công của nhà Mạc khác nhiều với nhà Lê: nhà Mạc có sự tôn trọng họ và do đó họ có vị trí nhất định trong xã hội. Dù trận chiến tranh Nam – Bắc triều kéo dãn, những chợ chạm khắc đá vẫn di tán đến nhiều địa bàn hành nghề trên những vùng đất do nhà Mạc quản lý[5].
Tương tự với thương mại, nhà Mạc chủ trương không "ức thương" hay "bế quan tỏa cảng" như nhà Hậu Lê. Ngoại thương Bắc triều có những bước chuyển biến tích cực, những sản phẩm thủ công nghiệp đã vươn sang thị trường những quốc gia châu Á[6].
Văn học, giáo dụcSửa đổi
Xem thêm: Văn học đời Mạc, Giáo dục đào tạo khoa cử thời MạcVăn hoá Đại Việt thế kỷ 16 phân thành 2 bộ phận:
- Những tác giả theo nhà Mạc và bộ phận văn học này đóng vai trò chủ yếu[7].
Những tác giả trung thành với nhà Lê, theo Lê chống Mạc hoặc chán thế sự và sống ẩn dật.
Có một bộ phận sĩ phu biểu lộ sự trăn trở giữa con phố theo phe nào trong cuộc nội chiến Lê Mạc, hoặc ẩn dật an nhàn. Những tác giả lớn thời kỳ này còn có Nguyễn Bỉnh Khiêm, Giáp Hải, Nguyễn Dữ, Dương Văn An. Tác phẩm "Bạch Vân thi tập" của Nguyễn Bỉnh Khiêm đó đó là tác phẩm chữ Hán quán xuyến từ đầu đến cuối tư tưởng an nhàn của nhà Nho trước vấn đề thời cuộc[8].
Trong giáo dục khoa cử, nhà Mạc cũng như nhà Hậu Lê, vẫn dùng Nho giáo làm tư tưởng chính thống trong việc thể chế hoá những chủ trương cai trị và xây dựng cỗ máy triều đình. Mặc dù trận chiến tranh xảy ra liên miên, Bắc triều vẫn duy trì việc thi cử đều đặn 3 năm một lần. Từ năm 1529 thời Mạc Thái Tổ đến năm 1592 thời Mạc Mậu Hợp, nhà Mạc đã tổ chức 22 khoa thi, lấy đỗ 485 tiến sĩ, trong đó có 13 trạng nguyên[9]. Thậm chí kỳ thi ở đầu cuối của nhà Mạc năm 1592 ra mắt bên bờ bắc sông Hồng trong thực trạng Thăng Long bị quân Nam triều uy hiếp kinh hoàng.
Trong khi đó, nhà Lê từ khi trung hưng mãi tới năm 1554 mới mở Chế khoa (do những khoa thi từ năm 1580 về trước có ban học vị như định lệ nhưng chưa thi Đình nên gọi là Chế khoa). Từ thời Lê Thế Tông, việc thi cử mới khởi đầu đi vào quy củ và tới năm 1580 những kỳ thi Hội mới được Phục hồi theo lệ 3 năm một lần. Từ năm 1554 tới năm 1592 nhà Lê chỉ có 7 kỳ thi, lấy đỗ 5 tiến sĩ[10].
Tôn giáo, tín ngưỡngSửa đổi
Xem thêm: Tôn giáo tín ngưỡng thời MạcKhông chỉ cởi mở về mặt kinh tế tài chính, nhà Mạc có sự cởi mở cả về mặt tư tưởng. Khác với sự độc tôn Nho giáo của nhà Hậu Lê, nhà Mạc tuy dùng Nho giáo làm tư tưởng cai trị nhưng không hạn chế Phật giáo và Đạo giáo. Nhiều chùa được Bắc triều xây cất và tu bổ.
Đạo Thiên chúa đã nỗ lực rao giảng tôn giáo của tớ vào Đại Việt thời Nam Bắc triều nhưng chưa thu được thành tựu. Các giáo sĩ phương Tây khởi đầu lén tiếp cận Đại Việt thực hiện truyền đạo vào trong năm 1533 tại Giao Thủy (Tỉnh Nam Định) ở Bắc triều, năm 1580 tại Quảng Nam thuộc Nam triều. Tới năm 1583 dù được Mạc Mậu Hợp được cho phép truyền giáo nhưng việc làm của những giáo sĩ không đạt kết quả do sự không tương đồng ngôn từ[11].
vua Nam–Bắc triềuSửa đổi
- Nhà Lê trung hưng#Các vua nhà Lê trung hưng
Nhà Mạc#Thế phả vua Mạc
Xem thêmSửa đổi
- Chiến tranh Lê-Mạc
Nhà Mạc
Nhà Hậu Lê
Chúa Trịnh
Chúa Bầu
Chú thíchSửa đổi
^ Viện Sử học, tập 3, sách đã dẫn, tr 556 ^ Viện Sử học, tập 3, sách đã dẫn, tr 461 ^ a b Viện Sử học, tập 3, sách đã dẫn, tr 493 ^ Viện Sử học, tập 3, sách đã dẫn, tr 462 ^ Viện Sử học, tập 3, sách đã dẫn, tr 474 ^ Viện sử học, tập 3, sách đã dẫn, tr 483 ^ Viện Sử học, tập 3, sách đã dẫn, tr 494 ^ Viện Sử học, tập 4, sách đã dẫn, tr 580 ^ Viện Sử học, tập 3, sách đã dẫn, tr 501 ^ Viện Sử học, tập 3, sách đã dẫn, tr 505 ^ Viện Sử học, tập 4, sách đã dẫn, tr 552-554
Tham khảoSửa đổi
- Đại Việt Sử ký Toàn thư
Đại Việt Thông sử
Khâm định Việt sử Thông giám Cương mục
Viện Sử học (2007), Lịch sử Việt Nam, tập 3, Nhà xuất bản Khoa học xã hội
Viện Sử học (2007), Lịch sử Việt Nam, tập 4, Nhà xuất bản Khoa học xã hội
Nhiều tác giả (1995), Nhà Mạc và vấn đề nguỵ triều trong sử sách, Nhà xuất bản Văn hoá thông tin
Văn Tạo (2006), Mười cuộc cải cách, đổi mới lớn trong lịch sử Việt Nam, Nhà xuất bản Đại học sư phạm
