Thủ Thuật Hướng dẫn Trẻ em hoàn toàn có thể tham gia tố tụng hình sự với tư cách là người tận mắt tận mắt chứng kiến Mới Nhất
Hà Quang Phong đang tìm kiếm từ khóa Trẻ em hoàn toàn có thể tham gia tố tụng hình sự với tư cách là người tận mắt tận mắt chứng kiến được Update vào lúc : 2022-07-19 22:16:03 . Với phương châm chia sẻ Kinh Nghiệm về trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết Mới Nhất. Nếu sau khi tham khảo Post vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comments ở cuối bài để Tác giả lý giải và hướng dẫn lại nha.
TRANG THÔNG TIN ĐIỆN TỬ CỦA VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN TỈNH GIA LAI Giấy phép số 02/GPTTĐT-STTTT do Sở tin tức và Truyền thông tỉnh Gia Lai cấp ngày 12/05/2014 Chịu trách nhiệm chính: Ông Trần Công Hùng – Phó Viện trưởng - Trưởng Ban sửa đổi và biên tập Địa chỉ: 03 Lý Thái Tổ - TP. Pleiku - Tỉnh Gia Lai - Điện thoại: 02693.824 426 - Fax: 02693.823 873E-mail:
Thủ tục tố tụng hình sự đối với người dưới 18 tuổi
02/11/2022
TS. NGUYỄN THỊ LOAN
Trưởng khoa Luật học, Trường Đại học Đà Lạt, Tp. Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng,
THS. TRẦN THỊ THANH HẰNG
Khoa khoa học quản lý, Trường Đại học Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương.
Từ viết tắt In trang Gửi tới bạn
Tóm tắt: Trong phạm vi nội dung bài viết này, những tác giả trình bày, phân tích những quy định của pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam về thủ tục tố tụng đối với người dưới 18 tuổi và đưa ra những kiến nghị hoàn thiện pháp luật về vấn đề này.
Từ khóa: Người dưới 18 tuổi,thủ tục tố tụng hình sự, cải cách tư pháp.
Abstract: Within the scope of this article, the authors provide discussions and analysis of the provisions of the criminal procedure law of Vietnam on legal proceedings against people under 18 years of age and make recommendations for further improvements of the law on this concerned topic.
Keywords: Persons under 18 years of age; criminal proceedings; judicial reform
Người dưới 18 tuổi là người chưa phát triển đầy đủ về thể chất và tinh thần, là những người dân đang ở độ tuổi phát triển, đang trong quá trình hoàn thiện về thể chất, tâm sinh lý cũng như nhân cách sống. Trong tiến trình cải cách tư pháp tại Việt Nam, việc hoàn thiện những quy định về tố tụng đối với người dưới 18 tuổi phạm tội rất cấp thiết, không riêng gì có là để tiệm cận gần hơn những quy định của luật pháp quốc tế mà còn nhằm mục đích đảm bảo tốt nhất quyền con người, đặc biệt là quyền của người bị buộc tội là người dưới 18 tuổi.
1. Các quy định của pháp luật tố tụng hình sự về thủ tục tố tụng đối với người dưới 18 tuổi phạm tội
Bộ luật Tố tụng hình sự (TTHS) năm 2015 đã có những quy định thể hiện sự tương đồng với những văn bản pháp luật quốc tế về thủ tục tố tụng đối với người dưới 18 tuổi. Cụ thể, Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 khi quy định về thủ tục tố tụng đối với người dưới 18 tuổi, đã dành một chương riêng (Chương XXVIII) tại Phần thứ bảy: “Thủ tục tố tụng đối với người dưới 18 tuổi” từ Điều 413 đến Điều 430; những quy định đó tập trung vào một số trong những nội dung đa phần như sau:
- Nguyên tắc tiến hành tố tụng đối với những vụ án có người tham gia tố tụng là người dưới 18 tuổi
Tố tụng hình sự là hoạt động và sinh hoạt giải trí có tính nhạy cảm, nơi quyền con người dễ bị đụng chạm và ảnh hưởng nhiều nhất bởi những phán quyết của cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng. Vì thế, với nhóm đối tượng đặc biệt này, việc tiến hành tố tụng luôn phải tuân theo những nguyên tắc tố tụng nhất định trên cơ sở khung pháp lý được những quốc gia thừa nhận[1]. Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 đã quy định những nguyên tắc tiến hành tố tụng gồm: Bảo đảm thủ tục tố tụng thân thiện, phù phù phù hợp với tâm lý lứa tuổi, mức độ trưởng thành, kĩ năng nhận thức của người dưới 18 tuổi; bảo vệ quyền và quyền lợi hợp pháp của người dưới 18 tuổi; bảo vệ quyền lợi tốt nhất của người dưới 18 tuổi; bảo vệ giữ bí mật thành viên của người dưới 18 tuổi; bảo vệ quyền tham gia tố tụng của người đại diện của người dưới 18 tuổi, nhà trường, Ðoàn thanh niên, người có kinh nghiệm, hiểu biết về tâm lý, xã hội, tổ chức khác nơi người dưới 18 tuổi học tập, lao động và sinh hoạt; tôn trọng quyền được tham gia, trình bày ý kiến của người dưới 18 tuổi; bảo vệ quyền bào chữa, quyền được trợ giúp pháp lý của người dưới 18 tuổi; bảo đảm các nguyên tắc xử lý của Bộ luật Hình sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội; bảo vệ xử lý và xử lý nhanh gọn, kịp thời những vụ án liên quan đến người dưới 18 tuổi[2]. Có thể thấy, những nguyên tắc tố tụng đối với người dưới 18 tuổi tại Điều 414 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 rất tương thích với những quy định trong Công ước của Liên hợp quốc về quyền trẻ em và hướng dẫn, lý giải của Liên hợp quốc về tư pháp đối với người chưa thành niên như: Nguyên tắc bảo vệ quyền tham gia tố tụng của người đại diện, nguyên tắc bảo vệ quyền lợi tốt nhất nguyên tắc bảo vệ giữ bí mật thành viên… Điều này là hoàn toàn phù hợp, nhất là trong quá trình lúc bấy giờ. Tuy nhiên, đánh giá một cách tổng quan, Điều 414 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 cũng luôn có thể có những hạn chế nhất định về kỹ thuật lập pháp, nhất là nguyên tắc thứ nhất và nguyên tắc thứ ba với tên gọi quá dài và thiếu đi nội dung rõ ràng của những nguyên tắc, cũng như cách sắp xếp (phương thức link) Một trong những nguyên tắc không hợp lý; thiết nghĩ cần phải hoàn thiện trong thời gian tới.
- Chủ thể tiến hành tố tụng trong những vụ án có người tham gia tố tụng là người dưới 18 tuổi
Cho dù là loại quan hệ pháp luật nào, chủ thể tiến hành tố tụng luôn đóng một vai trò quan trọng trong việc đưa những quy định của pháp luật vào thực tiễn. Trong tố tụng hình sự, nhất là đối với những vụ án hình sự có người tham gia tố tụng là người dưới 18 tuổi, việc đòi hỏi đội ngũ những người dân tiến hành tố tụng có đầy đủ những phẩm chất, năng lực, giữ công tâm và mực thước trong vai trò cầm cân nảy mực là một đòi hỏi thể hiện sự “khắt khe" trong việc lựa chọn người tiến hành tố tụng. Điều 415 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 quy định “Người tiến hành tố tụng đối với vụ án có người dưới 18 tuổi phải là người đã được đào tạo hoặc có kinh nghiệm tay nghề điều tra, truy tố, xét xử vụ án liên quan đến người dưới 18 tuổi, có hiểu biết thiết yếu về tâm lý học, khoa học giáo dục đối với người dưới 18 tuổi”. Ngoài ra, để thống nhất trong việc áp dụng, Thông tư liên tịch số 06/2022/TTLT-VKSNDTC-TANDTC-BCA-BTP-BLĐTBXH ngày 26/12/2022 quy định việc phối hợp Một trong những đơn vị có thẩm quyền tiến hành tố tụng, người dân có thẩm quyền tiến hành tố tụng và những đơn vị, tổ chức, thành viên khác có liên quan trong việc thực hiện một số trong những quy định của BLTTHS về thủ tục tố tụng đối với người tham gia tố tụng là người dưới 18 tuổi cũng luôn có thể có đề cập về vấn đề này. Tuy nhiên, theo những tác giả, quy định này phải hướng dẫn rõ ràng và rõ ràng hơn để bảo vệ đồng bộ, thống nhất trong việc áp dụng. Bởi lẽ, nội dung của Điều 415 Bộ luật TTHS năm 2015 quy định một cách chung chung về người tiến hành tố tụng; rõ ràng: “được đào tạo” hoặc “có kinh nghiệm tay nghề”, “có hiểu biết thiết yếu”, trong thực tiễn tố tụng, rất khó để xác định những vấn đề này.
- Việc áp dụng những giải pháp ngăn ngừa, giải pháp cưỡng chế trong những vụ án có người tham gia tố tụng là người dưới 18 tuổi
Biện pháp ngăn ngừa, giải pháp cưỡng chế là những giải pháp mang tính chất chất nghiêm khắc, mục tiêu của việc áp dụng những giải pháp này là nhằm mục đích đảm bảo hiệu suất cao của những hoạt động và sinh hoạt giải trí sinh hoạt tố tụng. Tuy nhiên, một trong những đặc điểm của giải pháp ngăn ngừa, giải pháp cưỡng chế là tính “lựa chọn” khi áp dụng, nghĩa là có thiết yếu áp dụng hay là không, nếu thiết yếu thì giải pháp ngăn ngừa, giải pháp cưỡng chế nào sẽ được áp dụng. Vì thế, không phải trong mọi trường hợp khi có hành vi phạm tội xảy ra, giải pháp ngăn ngừa, giải pháp cưỡng chế đều được áp dụng vì nó ảnh hưởng rất lớn đến quyền và quyền lợi hợp pháp của người bị buộc tội, nhất là nhóm người bị buộc tội là người dưới 18 tuổi (Xem thêm hướng dẫn tại Thông tư liên tịch số 06/2022/TTLT-VKSNDTC-TANDTC-BCA-BTP-BLĐTBXH ngày 26/12/2022). Qua nghiên cứu và phân tích Điều 419 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015, những tác giả đánh giá cao vấn đề nội luật hóa quy định trong Công ước của Liên hợp quốc về quyền trẻ em và những quy tắc của Liên hợp quốc về bảo vệ người chưa thành niên bị tước bỏ tự do[3]. Thể hiện ở việc một lần nữa xác định việc áp dụng giải pháp ngăn ngừa mang tính chất chất lựa chọn và áp dụng những giải pháp ngăn ngừa khác phù phù phù hợp với sự phân hóa trong độ tuổi phụ trách hình sự theo quy định của Bộ luật Hình sự năm 2015 đã được sửa đổi, tương hỗ update năm 2022. Tuy nhiên, những hạn chế tại Điều 419 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 cũng khá được thể hiện; theo đó, Điều luật vẫn còn mang tính chất chất chung chung “chỉ áp dụng giải pháp ngăn ngừa, giải pháp cưỡng chế đối với người bị buộc tội là người dưới 18 tuổi trong trường hợp thật thiết yếu”, “Chỉ áp dụng giải pháp tạm giữ, tạm giam đối với người bị buộc tội là người dưới 18 tuổi khi có địa thế căn cứ nhận định rằng việc áp dụng giải pháp giám sát và những giải pháp ngăn ngừa khác không hiệu suất cao”; ngoài ra, thời hạn tạm giam chưa thể hiện được sự phân hóa theo nhóm tuổi trong quy định của Bộ luật Hình sự năm 2015. Bên cạnh đó, những giải pháp ngăn ngừa khác ví như: đặt tiền để bảo vệ, cấm đi khỏi nơi cư trú… không được đề cập trong Điều 419 dành riêng cho những người dân bị buộc tội là người dưới 18 tuổi.
- Sự tham gia của người bào chữa, người đại diện, mái ấm gia đình, nhà trường, những tổ chức xã hội trong những vụ án có người tham gia tố tụng là người dưới 18 tuổi
Sự tham gia của người bào chữa, người đại diện, mái ấm gia đình, nhà trường, những tổ chức xã hội trong những vụ án có người tham gia tố tụng là người dưới 18 tuổi đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình xử lý và xử lý vụ án hình sự. Đồng thời, để bảo vệ tốt nhất quyền và quyền lợi hợp pháp của người dưới 18 tuổi phạm tội, đặc biệt vụ án mà người bị buộc tội là người dưới 18 tuổi, pháp luật tố tụng hình sự quy định nên phải có người bào chữa. So với Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003, Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 đã có những sửa đổi, tương hỗ update khá hợp lý về sự tham gia của người bào chữa, người đại diện, mái ấm gia đình, nhà trường, những tổ chức xã hội trong những vụ án có người tham gia tố tụng là người dưới 18 tuổi xét cả về góc nhìn kỹ thuật lập pháp cũng như nội dung điều luật. Tuy nhiên, bản thân Điều 420, Điều 422 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 cũng bộ lộ những hạn chế: quy định về việc tham gia tố tụng của người đại diện, nhà trường, tổ chức thiếu tính “bắt buộc”, một lúc còn quy định là quyền thì ở đó sẽ còn sự tùy nghi “tham gia hoặc không”. Bên cạnh đó, nội dung Điều 420 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 cũng chưa bao quát hết những quá trình tố tụng đòi hỏi sự tham gia tố tụng của người đại diện, nhà trường, tổ chức; ví dụ như ở quá trình truy tố, Bộ luật Tố tụng hình sự chưa quy định về quyền của người đại diện, nhà trường, tổ chức tại Điều 420.
- Việc thực hiện những giải pháp tố tụng (điều tra, truy tố, xét xử) trong quá trình xử lý và xử lý vụ án có người tham gia tố tụng là người dưới 18 tuổi
Điều 421 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 đã quy định rõ hơn những giải pháp tố tụng được thực hiện trong quá trình xử lý và xử lý vụ án hình sự[4]. Tuy nhiên, một số trong những hoạt động và sinh hoạt giải trí điều tra như: khám xét, xem xét dấu vết trên thân thể, giám định… chưa tồn tại những quy định riêng. Ngoài ra, trong quy định về phần thủ tục xét xử, Điều 423 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 còn nhiều vướng mắc nhất là: trường hợp xét xử kín, thành phần Hội đồng xét xử cần quy định rõ ràng hơn, tránh việc quy định một cách chung chung… Theo đó, những tác giả nhận định rằng, một số trong những quy định trực tiếp liên quan đến quyền tự do thân thể và tự do ý chí của người dưới 18 tuổi là chưa thực sự phù hợp trong thế giới đương đại. Đó là những quy định về hỏi cung bị can, về áp giải bị can là người dưới 18 tuổi… Chính vì vậy mà thiết yếu phải có những điều chỉnh phù hợp đối với những quy định trong Bộ luật TTHS tạo cơ chế bảo vệ tốt nhất cho việc phát triển toàn diện của người dưới 18 tuổi phạm tội.
2. Kiến nghị hoàn thiện thủ tục tố tụng đối với người dưới 18 tuổi phạm tội
Thứ nhất, cần quy định rõ hơn về nguyên tắc tiến hành tố tụng đối với những vụ án có người tham gia tố tụng là người dưới 18 tuổi.
Nguyên tắc tiến hành tố tụng là nền tảng, là tư tưởng chủ yếu, nhất là đối với những vụ án mà người bị buộc tội là người dưới 18 tuổi. Qua tham khảo và tìm hiểu những quy tắc cơ bản của Luật mẫu về tư pháp hình sự người chưa thành niên năm 2013 do UNODC phát hành, những tác giả nhận thấy, Điều 414 Bộ luật TTHS có những tương đồng mang tính chất chất nhất định. Tuy nhiên, để nguyên tắc này sẽ không trở thành một quy định mang tính chất chất hình thức, thiết nghĩ cần sửa đổi, tương hỗ update ở những khía cạnh sau:
+ Cần sắp xếp lại những nguyên tắc theo một trật tự hợp lý hơn: nghĩa là sắp xếp khối mạng lưới hệ thống những nguyên tắc theo một logic thống nhất đi từ hình sự đến tố tụng hình sự hoặc ngược lại.
+ Tên gọi của những nguyên tắc còn “rối”, thiết yếu nên rút gọn và quy định rõ ràng nội dung những nguyên tắc
Theo đó, những tác giả kiến nghị như sau:
Điều 414. Nguyên tắc tiến hành tố tụng đối với người dưới 18 tuổi
“1. Bảo đảm quyền lợi tốt nhất của người dưới 18 tuổi.
2. Bảo đảm xử lý và xử lý nhanh gọn, kịp thời những vụ án hình sự liên quan đến người dưới 18 tuổi.
3. Bảo đảm thủ tục tố tụng thân thiện.
4. Ưu tiên áp dụng những giải pháp giám sát, giáo dục.
5. Bảo đảm quyền bào chữa, quyền được trợ giúp pháp lý thích hợp.
6. Bảo đảm giữ bí mật thành viên.
7. Tôn trọng quyền được tham gia tố tụng, trình bày ý kiến thành viên về những vấn đề liên quan đến vụ án hình sự.
8. Bảo đảm quyền tham gia tố tụng của người đại diện, nhà trường, tổ chức nơi người dưới 18 tuổi sinh sống, học tập.
9. Bảo đảm những nguyên tắcxử lý của Bộ luật hình sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội”.
Thứ hai, cần tương hỗ update và quy định rõ hơn về chủ thể tiến hành tố tụng trong những vụ án có người tham gia tố tụng là người dưới 18 tuổi.
Những quy định về thành phần Hội đồng xét xử trong những vụ án có người dưới 18 tuổi phạm tội lúc bấy giờ là chưa phù hợp lý. Bởi vì, tất cả chúng ta chưa tồn tại một đội nhóm ngũ Điều tra viên, Kiểm sát viên và Thẩm phán chuyên về xử lý và xử lý những vụ án do người dưới 18 tuổi gây ra và nhiều nơi chưa tồn tại điều kiện thành lập “Tòa án vị thành niên”, nên từ thực tế vi phạm pháp luật trong quá trình tiến hành tố tụng, những tác giả nhận thấy, việc áp dụng pháp luật cần đúng chuẩn, như sau:
+ Các loại án do người dưới 18 tuổi phạm tội chỉ được sắp xếp cho Kiểm sát viên, Điều tra viên, Thẩm phán và Hội thẩm nhân dân là người dân có đủ điều kiện quy định tại Điều 415 BLTTHS hoặc là những người dân nhận thức đúng về chủ trương hình sự đối với người dưới 18 tuổi phải có những nghiên cứu và phân tích về người dưới 18 tuổi hoặc qua công tác thao tác đoàn.
+ Cần xây dựng một đội nhóm ngũ Điều tra viên, Kiểm sát viên và Thẩm phán chuyên về xét xử vụ án do người dưới 18 tuổi phạm tội và xa hơn thế nữa là thành lập Tòa chuyên trách về loại án đối với người dưới 18 tuổi. Vì vậy, cần quan tâm hơn thế nữa đến vấn đề đào tạo, tu dưỡng về kiến thức và kỹ năng pháp lý, tâm lý học đối với người dưới 18 tuổi, giáo dục và phương pháp thao tác với người dưới 18 tuổi cho những người dân tiến hành tố tụng, tiếp đó là xây dựng đội ngũ Kiểm tra viên, Kiểm sát viên, Thẩm phán chuyên trách về vụ án do người dưới 18 tuổi phạm tội.Cần tương hỗ update thêm thành viên của Ủy ban Bảo vệ, chăm sóc trẻ em trong thành phần Hội thẩm nhân dân khi xét xử vụ án hình sự (VAHS) mà có bị cáo là người dưới 18 tuổi. Trên thực tiễn, Ủy ban Bảo vệ, chăm sóc trẻ em có vai trò quan trọng trong việc giáo dục người dưới 18 tuổi. Chính vì vậy, cùng với người đại diện, nhà trường và tổ chức xã hội cần quy định thêm Ủy ban Bảo vệ, chăm sóc trẻ em trong thành phần Hội thẩm nhân dân. Từ đó, hoàn toàn có thể sửa đổi khoản 1 Điều 423 BLTTHS như sau:
Điều 423: Xét xử
“1. Thành phần Hội đồng xét xử sơ thẩm vụ án phải có một Hội thẩm là giáo viên hoặc cán bộ Đoàn thanh niên hoặc là Cán bộ Ủy ban Bảo vệ, chăm sóc trẻ em là người dân có kinh nghiệm tay nghề, hiểu biết tâm lý người dưới 18 tuổi”.
+ Các cơ quan tiến hành tố tụng cần đầu tư nhiều thời gian, kinh phí đầu tư cho tổng kết thực tiễn hoạt động và sinh hoạt giải trí bắt, tạm giữ, tạm giam, điều tra, truy tố, xét xử đối với người dưới 18 tuổi phạm tội, vì đây là hoạt động và sinh hoạt giải trí tố tụng có ảnh hưởng nhất đến quyền con người của người dưới 18 tuổi nên cần đầu tư để xây dựng những đề tài nghiên cứu và phân tích tổng kết thực tiễn trong nghành bắt giam giữ và xét xử người dưới 18 tuổi phạm tội và ứng dụng trên thực tế để khắc phục vi phạm nêu trên.
Thứ ba, cần quy định rõ ràng hơn việc áp dụng những giải pháp ngăn ngừa, giải pháp cưỡng chế trong những vụ án có người tham gia tố tụng là người dưới 18 tuổi.
Việc lựa chọn những giải pháp ngăn ngừa để áp dụng đối với người dưới 18 tuổi sẽ ảnh hưởng rất lớn đến tâm lý và thái độ nhận thức của người đó. Bộ luật Hình sự đã và đang quy định rất rõ về trách nhiệm hình sự đối với người dưới 18 tuổi được phân hoá theo độ tuổi, hay khi quyết định hình phạt cũng địa thế căn cứ vào độ tuổi rất rõ ràng. Vì thế, việc quy định rõ ràng trong Bộ luật TTHS về điều kiện áp dụng giải pháp ngăn ngừa cũng như có sự phân hoá mức độ áp dụng (thời hạn tạm giam, tiền hoặc tài sản để bảo vệ…) đối với người dưới 18 tuổi là rất là thiết yếu. Các tác giả nhận định rằng, Bộ luật TTHS nên phải có điều luật quy định rõ khi áp dụng giải pháp tạm giam; giải pháp đặt tiền để đảm bảo đối với người dưới 18 tuổi thì thời hạn tạm giam, mức tiền sẽ quyết định theo độ tuổi tương ứng với những quy định của BLHS.
Thứ tư, cần quy định rõ ràng hơn sự tham gia của người bào chữa, người đại diện, mái ấm gia đình, nhà trường, những tổ chức xã hội trong những vụ án có người tham gia tố tụng là người dưới 18 tuổi.
Cần tăng cường kĩ năng áp dụng giải pháp cho mái ấm gia đình nhận bảo lãnh bị can, bị cáo dưới 18 tuổi và giao trách nhiệm rõ ràng cho mái ấm gia đình giám sát, theo dõi, giáo dục và đảm bảo sự xuất hiện của bị can, bị cáo khi có giấy triệu tập của cơ quan tiến hành tố tụng; đồng thời xác định rõ hơn trên cơ sở có phân biệt những địa thế căn cứ để áp dụng những giải pháp bắt, tạm giữ, tạm giam bị can, bị cáo dưới 18 tuổi theo hướng hạn chế mức hoàn toàn có thể việc áp dụng giải pháp này. Nghiên cứu, sửa đổi, tương hỗ update những quy định nhằm mục đích rõ ràng hóa và tạo điều kiện thuận lợi hơn cho mái ấm gia đình, nhà trường và tổ chức xã hội tham gia vào quá trình tố tụng đối với những vụ án do người dưới 18 tuổi thực hiện.
Trong việc giám sát người dưới 18 tuổi phạm tội, để đạt được hiệu suất cao, Điều 394 của Bộ luật TTHS Liên Bang Nga quy định “… Trong trường hợp vi phạm trách nhiệm và trách nhiệm thì cha mẹ, người đỡ đầu, người giám hộ của người chưa thành niên đã nhận người đó để giám sát bị áp dụng những giải pháp quy định tại khoản 2 Điều 94 Bộ luật này”, mà khoản 2 Điều 94 quy định “trong trường hợp vi phạm… hoàn toàn có thể bị phạt tiền đến một tháng lương tối thiểu… hoặc bị áp dụng giải pháp ảnh hưởng xã hội (cảnh cáo)”. Như vậy, khi người đại diện (cha mẹ, người giám hộ) của người bị buộc tội (bị can, bị cáo) dưới 18 tuổi thực hiện trách nhiệm và trách nhiệm giám sát nhưng lại vi phạm trách nhiệm và trách nhiệm thì cần áp dụng trách nhiệm vật chất đối với họ. Họ hoàn toàn có thể bị phạt khoản tiền tương ứng với tính chất, mức độ thiệt hại mà bị can, bị cáo dưới 18 tuổi đã gây ra; có như vậy, mới hoàn toàn có thể nâng cao được trách nhiệm, ý thức của người nhận giám sát.
Từ những đánh giá, phân tích ở trên, những tác giả kiến nghị tương hỗ update vào Điều 418 Bộ luật TTHS như sau: “3. Những người được giao trách nhiệm giám sát phải phụ trách vật chất nếu vi phạm trách nhiệm và trách nhiệm giám sát”.
Trong việc bảo vệ quyền và quyền lợi hợp pháp của người bị buộc tội, người bị hại, người làm chứng là người dưới 18 tuổi trong VAHS thì người bào chữa có vai trò rất quan trọng. Bộ luật TTHS năm 2015 có quy định, Tính từ lúc thời điểm được cấp giấy ghi nhận bào chữa, luật sư, trợ giúp viên pháp lý sẽ tham gia vào một số trong những hoạt động và sinh hoạt giải trí như: tham dự vào những buổi lấy lời khai của người dưới 18 tuổi, tham gia vào hoạt động và sinh hoạt giải trí hỏi cung bị can, đối chất Một trong những bị can, lấy lời khai của người làm chứng, người bị hại, thực nghiệm điều tra… Người bào chữa còn tồn tại trách nhiệm tìm ra chứng cứ có lợi cho những người dân dưới 18 tuổi, theo dõi những hoạt động và sinh hoạt giải trí sinh hoạt tố tụng của cơ quan tiến hành tố tụng và người tiến hành tố tụng trong VAHS; nếu phát hiện sai sót, có sự vi phạm pháp luật thì người bào chưa nên phải có những yêu cầu, đề xuất kịp thời nhằm mục đích bảo vệ quyền và quyền lợi hợp pháp cho những người dân dưới 18 tuổi. Hay nói cách khác, quyền bào chữa là phương tiện pháp lý thiết yếu để người dưới 18 tuổi bảo vệ quyền và quyền lợi hợp pháp của tớ.
Vì vậy, việc phát huy vai trò của người bào chữa đối với những vụ án mà do người dưới 18 tuổi phạm tội gây ra là rất là thiết yếu. Các cơ quan tiến hành tố tụng cần tạo điều kiện thuận lợi nhất để người bào chữa thực hiện quyền bào chữa cho những người dân bị buộc tội, người bị hại, người làm chứng là người dưới 18 tuổi.
Thứ năm, cần điều chỉnh những quy định phù hợp và đồng bộ hơn trong việc thực hiện những giải pháp tố tụng trong quá trình xử lý và xử lý vụ án có người tham gia tố tụng là người dưới 18 tuổi.
Theo những tác giả, thay vì hỏi cung bị can là người dưới 18 tuổi thì hoàn toàn có thể chỉ việc quy định lấy lời khai bị can, hoặc thay vì áp giải bị can là người dưới 18 tuổi trong trường hợp bị can vắng mặt không còn nguyên do chính đáng thì chỉ việc quy định dẫn giải người dưới 18 tuổi là đủ… Vì họ là người chưa thành niên phạm tội nên không thiết yếu sử dụng những thuật ngữ pháp lý mang tính chất chất cưỡng chế quá cao, trong khi trên thực tế phương pháp thực hiện những giải pháp hỏi cung với lấy lời khai, áp giải với dẫn giải cơ bản là giống nhau. Việc thực hiện giải pháp đối chất cũng cần phải có người giám hộ và phải tuân thủ tuyệt đối những nguyên tắc xử lý và xử lý vụ án đối với người chưa thành niên phạm tội.
Người dưới 18 tuổi phạm tội đang bị điều tra, nếu bị áp dụng giải pháp ngăn ngừa là tạm giam thì phải có khu giam giữ riêng, không giam chung với người đã thành niên. Chính vì vậy, để thực hiện nghiêm chính sách giam giữ riêng người dưới 18 tuổi phạm tội trước tiên cần tăng cấp, đầu tư xây dựng những nhà tạm giữ, tạm giam, tái tạo những khu riêng cho những người dân dưới 18 tuổi phạm tội.
Đối với người dưới 18 tuổi, cần quan tâm hơn đến những hoạt động và sinh hoạt giải trí sinh hoạt giáo dục văn hóa và học nghề trong thời gian phải chấp hành hình phạt tù để giúp họ sau khi mãn hạn tù hoàn toàn có thể sớm tái hòa nhập hiệp hội, với môi trường tự nhiên thiên nhiên sống đời thường của xã hội. Hơn nữa, cần xây dựng Quy chế phối hợp Một trong những cơ sở giáo dục, trại giam và trường giáo dưỡng với cơ quan ban ngành sở tại cấp huyện, xã trong việc tiếp nhận người dưới 18 tuổi đã hết hạn tái tạo, học tập trở về địa phương để tái hòa nhập với hiệp hội và ổn định môi trường tự nhiên thiên nhiên sống đời thường./.
[1] Ghi nhận trong Khung pháp lý của Liên hợp quốc về tư pháp hình sự người chưa thành niên: Các quy tắc tiêu chuẩn tối thiểu của Liên hợp quốc về hoạt động và sinh hoạt giải trí tư pháp đối với người chưa thành niên (Quy tắc Bắc Kinh - 1985); Các quy tắc tiêu chuẩn tối thiểu của Liên hợp quốc về những giải pháp không giam giữ (Quy tắc Tokyo - 1990); Những nguyên tắc cơ bản trong việc sử dụng những chương trình tư pháp phục hồi trong nghành hình sự (2002)….
[2] Điều 414 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015.
[3] Nguyên tắc: “Việc tước bỏ tự do của một người chưa thành niên nên là cách xử lý ở đầu cuối trong khoảng chừng thời gian thiết yếu ngắn nhất và được áp dụng đối với những trường hợp riêng biệt”.
[4] Bộ luật TTHS năm 2003 chưa tồn tại quy định riêng về việc tiến hành những hoạt động và sinh hoạt giải trí sinh hoạt điều tra: lấy lời khai, hỏi cung, đối chất…
(Nguồn tin: Bài viết được đăng tải trên Ấn phẩm Tạp chí Nghiên cứu Lập pháp số 21 (445), tháng 11/2022.)
