Mẹo về Con luôn có trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng cho cha, mẹ gia theo quy định pháp luật Chi Tiết
Cao Ngọc đang tìm kiếm từ khóa Con luôn có trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng cho cha, mẹ gia theo quy định pháp luật được Update vào lúc : 2022-07-22 18:58:03 . Với phương châm chia sẻ Kinh Nghiệm về trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết 2022. Nếu sau khi tham khảo Post vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comment ở cuối bài để Admin lý giải và hướng dẫn lại nha.
Nghĩa vụ cấp dưỡng của cha mẹ đối với con
01/08/2022
THS. NGÔ THỊ ANH VÂN
GV. Khoa Luật Dân sự, Đại học Luật TP. Hồ Chí Minh.
Từ viết tắt In trang Gửi tới bạn
Tóm tắt: Bài viết phân tích những vấn đề pháp lý và thực tiễn phát sinh trong quan hệ cấp dưỡng giữa cha mẹ đối với con. Từ những quy định của pháp luật hôn nhân gia đình - mái ấm gia đình hiện hành, những vấn đề thực tế, có liên hệ đến pháp luật và thực tiễn áp dụng pháp luật Hoa Kỳ, nội dung bài viết nêu một số trong những đề xuất để việc thực hiện trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng là sự việc phối hợp một cách hài hoà giữa quyền lợi của con và kĩ năng thực tế của cha, mẹ.
Từ khoá: trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng, cấp dưỡng giữa cha mẹ đối với con, quan hệ giữa cha mẹ và con.
Abstract: This article provides analysis of the legal matters and practices that arise in the parental supports for children. From the provisions of the current marriage-family law, practical issues, related to the law and the practical application of the United States’ laws, the article also provides recommended proposals for the performance of support obligations is a harmonious combination of the interests of the child and the actual ability of the parents.
Keywords: support obligations; parental supports for children; relationship between parents and children
Ảnh minh họa: nguồn internet
Cũng như những quan hệ mái ấm gia đình khác, quan hệ giữa cha mẹ và con chịu sự ảnh hưởng mạnh mẽ và tự tin bởi những quy phạm đạo đức và quy phạm pháp luật. Bên cạnh sự link về mặt tình cảm, cha mẹ có rất nhiều quyền và trách nhiệm và trách nhiệm mang tính chất chất tài sản đối với con. Thông thường, cha mẹ trực tiếp chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con. Tuy vậy, trên thực tế cũng luôn có thể có quá nhiều những trường hợp cha mẹ không còn điều kiện để chung sống cùng con. Việc đặt ra trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng trong những thực trạng như vậy có ý nghĩa rất lớn đối với quá trình phát triển của người con và việc bảo vệ quyền lợi chính đáng của những chủ thể khác có liên quan.
1. Căn cứ phát sinh trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng của cha mẹ đối với con theo quy định của pháp luật
Cấp dưỡng là việc một người dân có trách nhiệm và trách nhiệm đóng góp tiền hoặc tài sản khác để đáp ứng nhu yếu thiết yếu của người không sống chung với mình[1] mà có quan hệ hôn nhân gia đình, huyết thống, hoặc nuôi dưỡng trong trường hợp người đó là người chưa thành niên, người đã thành niên mà không hoàn toàn có thể lao động và không còn tài năng sản để tự nuôi mình, hoặc người gặp trở ngại vất vả, túng thiếu theo quy định của Luật Hôn nhân và mái ấm gia đình năm 2014 (Luật HNGĐ 2014)[2]. Việc thực hiện trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng của cha mẹ đối với con không còn bất kể sự phân biệt nào giữa con đẻ, con nuôi; con có cha mẹ tồn tại quan hệ hôn nhân gia đình hợp pháp hoặc con có cha, mẹ không tồn tại quan hệ hôn nhân gia đình hợp pháp. Cha, mẹ có trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng cho con chưa thành niên, con đã thành niên không hoàn toàn có thể lao động và không còn tài năng sản để tự nuôi mình lúc không sống chung với con hoặc sống chung với con nhưng vi phạm trách nhiệm và trách nhiệm nuôi dưỡng con[3]. Việc thực hiện trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng tập trung vào sự đóng góp tài sản của cha, mẹ để đảm bảo cho quá trình phát triển và hoàn thiện thể chất, tinh thần của con. Cùng với quan hệ nuôi dưỡng, quan hệ cấp dưỡng được xem là một trong những quyền và trách nhiệm và trách nhiệm tài sản (gắn với nhân thân) quan trọng giữa cha mẹ và con.
Theo quy định của Luật HNGĐ 2014, quan hệ cấp dưỡng được đặt ra khi người con chưa thành niên hoặc đã thành niên không hoàn toàn có thể lao động và không còn tài năng sản để tự nuôi mình[4]. Cha mẹ thực hiện trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng trong trường hợp không chung sống với con hoặc chung sống cùng con nhưng vi phạm trách nhiệm và trách nhiệm nuôi dưỡng[5]. Thông thường, cha, mẹ chung sống cùng con để có điều kiện thuận lợi cho việc chăm sóc và nuôi dưỡng trẻ. Tuy vậy, cũng luôn có thể có những trường hợp trẻ chỉ chung sống với cha hoặc với mẹ. Cha mẹ không cùng nhau chung sống với con khi họ đã ly hôn hoặc hai người không tồn tại quan hệ hôn nhân gia đình hợp pháp. Lúc này, người trực tiếp chung sống cùng con thực hiện trách nhiệm và trách nhiệm nuôi dưỡng, người còn sót lại (không chung sống với con) phải thực hiện trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng.
Thực tế đã cho tất cả chúng ta biết, cha mẹ hoàn toàn có thể không (thường xuyên) cùng chung sống dưới một mái nhà với con, nhưng trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng vẫn không được đặt ra nếu giữa họ tồn tại quan hệ hôn nhân gia đình. Luật HNGĐ 2014 không định nghĩa thế nào là việc cha, mẹ “chung sống” cùng với con hoặc ngược lại. Theo chúng tôi, nếu cha mẹ vẫn tồn tại quan hệ hôn nhân gia đình thì họ cùng có trách nhiệm và trách nhiệm nuôi dưỡng con cháu (vấn đề chỉ là phương pháp chăm sóc, nuôi dưỡng con cháu của mỗi mái ấm gia đình hoàn toàn có thể khác lạ - thực hiện một cách trực tiếp hoặc gián tiếp). Việc con không chung sống cùng với cha hoặc mẹ nên được nhìn nhận dưới góc nhìn pháp lý. Cha, mẹ thời điểm hiện nay thường không còn sự ràng buộc trong quan hệ nhân thân, tình cảm, họ có chỗ ở riêng biệt và việc phải lựa chọn tại thuở nào điểm rõ ràng chỉ sống với cha hoặc mẹ là vấn đề tất yếu.
Ngoài ra, quan hệ cấp dưỡng hoàn toàn có thể ra mắt trong cả những lúc con chung sống cùng cha, mẹ. Trường hợp cha, mẹ bị hạn chế quyền đối với con chưa thành niên là một ví dụ điển hình. Cha, mẹ đã bị Tòa án hạn chế quyền đối với con chưa thành niên vẫn phải thực hiện trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng cho con[6]. Lúc này, trong cả những lúc đang chung sống với con, bên cha, mẹ vi phạm trách nhiệm và trách nhiệm nuôi dưỡng con phải thực hiện trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng.
Nếu như Luật HNGĐ năm 2000 chỉ quy định rõ ràng về trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng giữa cha, mẹ đối với con khi ly hôn, thì Luật HNGĐ 2014 lại mở rộng những trường hợp phát sinh trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng. Điều này một mặt đảm bảo quyền lợi của người con (không còn sự phân biệt nhờ vào tình trạng quan hệ hôn nhân gia đình của cha mẹ), một mặt tạo nên sự cân đối về quyền và trách nhiệm và trách nhiệm giữa bên trực tiếp nuôi dưỡng con và bên không nuôi dưỡng con.
2. Thời điểm phát sinh trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng
Thông thường, quyền, trách nhiệm và trách nhiệm giữa cha mẹ và con phát sinh từ thời điểm con được sinh ra. Việc thực hiện quyền và trách nhiệm và trách nhiệm không đơn thuần là vấn đề mang tính chất chất pháp lý, mà thực chất còn là một nhu yếu rất đỗi bản năng của từng người. Khi không trực tiếp chăm sóc, nuôi dưỡng con, cha, mẹ sẽ thực hiện trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng để thay thế. Việc cấp dưỡng cho con khi cha mẹ ly hôn thường được thể hiện thông qua bản án, quyết định xử lý và xử lý ly hôn. Trong trường hợp này, thời điểm quan hệ cấp dưỡng phát sinh được xác định theo sự thoả thuận của những bên hoặc theo quyết định của Toà án.
Pháp luật chưa tồn tại quy định rõ ràng về việc cấp dưỡng cho con khi cha, mẹ sống chung với con nhưng vi phạm trách nhiệm và trách nhiệm nuôi dưỡng. Nếu rơi vào trường hợp cấp dưỡng cho con khi bị hạn chế quyền của cha, mẹ đối với con chưa thành niên thì quan hệ cấp dưỡng sẽ chính thức đặt ra khi có quyết định hạn chế quyền của Toà án. Thực chất, trong cả hai trường hợp: cấp dưỡng khi ly hôn và cấp dưỡng khi cha, mẹ bị hạn chế quyền đều có sự chuyển hoá giữa quyền nuôi dưỡng sang quyền cấp dưỡng. Dưới góc nhìn pháp lý, hai khoảng chừng thời gian này được thực hiện tiếp nối nhau mà không còn sự gián đoạn. Tuy vậy, thực tế đã cho tất cả chúng ta biết, cũng quá nhiều những trường hợp một bên cha, mẹ hoàn toàn không thực hiện trách nhiệm của tớ trong cả việc nuôi dưỡng lẫn cấp dưỡng. Điều này sẽ không riêng gì có ảnh hưởng đến quyền lợi của con, mà còn gây trở ngại vất vả cho đời sống của người trực tiếp nuôi dưỡng trẻ. Trong một số trong những vụ việc, một bên đã yêu cầu bên vợ/ chồng còn sót lại trả ngân sách nuôi con trong thời gian họ không chung sống với nhau và một người không thực hiện trách nhiệm và trách nhiệm đối với con[7].
Nếu như đối với cả hai trường hợp kể trên, quan hệ cấp dưỡng phát sinh một cách mặc nhiên trên cơ sở sự tồn tại quan hệ cha, mẹ - con, thì quan hệ cấp dưỡng khi cha mẹ không tồn tại quan hệ hôn nhân gia đình hợp pháp lại là một điều khác lạ. Việc cấp dưỡng Một trong những chủ thể chỉ hoàn toàn có thể ra mắt (dưới góc nhìn pháp lý) khi có phán quyết của Toà án thừa nhận quan hệ cha - con / mẹ - con. Điều này đã đặt ra vấn đề về thời điểm phát sinh trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng cho con.
Việc đóng góp tài sản để nuôi dưỡng hoặc cấp dưỡng con là những quyền và trách nhiệm và trách nhiệm rất đỗi tự nhiên giữa cha mẹ, con. Dù pháp luật không còn quy định rõ ràng nhưng hoàn toàn có thể hiểu rằng, quan hệ cấp dưỡng giữa cha mẹ và con phát sinh từ thời điểm trẻ được sinh ra. Tuy vậy, cũng quá nhiều những trường hợp con được sinh ra một khoảng chừng thời gian rồi mới được xác định cha hoặc mẹ. Vấn đề đặt ra là việc thực hiện trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng giữa người được xác định là cha, mẹ và con phát sinh Tính từ lúc thời điểm trẻ được sinh ra hay từ thời điểm có bản án, quyết định của cơ quan có thẩm quyền công nhận quan hệ cha mẹ con.
Ví dụ, trong một vụ việc, Toà án đã xác định: “riêng số tiền cấp dưỡng nuôi con từ khi trẻ sinh ra đến nay là 33 tháng (từ 06/11/2007 đến 11/8/2010) bị đơn phải cấp dưỡng một lần ngay sau khi án có hiệu lực hiện hành pháp luật để trả một phần những ngân sách mà nguyên đơn đã bỏ ra để nuôi con”[8]. Tương tự như vậy, ở một vụ việc khác, Toà án đã ra phán quyết xác định là cha có trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng cho con từ trước thời điểm bản án xác định quan hệ cha, con phát sinh hiệu lực hiện hành pháp luật[9].
Có thể thấy hướng xử lý và xử lý chung của Toà án trong trường hợp yêu cầu thực hiện trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng là địa thế căn cứ theo thời điểm trẻ được sinh ra để xác định thời điểm cấp dưỡng. Phán quyết vì vậy hoàn toàn có thể buộc một người cấp dưỡng trong cả trước khi bản án thừa nhận quan hệ cha mẹ, con phát sinh hiệu lực hiện hành (quan hệ cấp dưỡng phát sinh từ khi con được sinh ra). Điều này giúp bảo vệ quyền lợi của người con và quyền lợi của người trực tiếp nuôi dưỡng con[10].
Tuy vậy, điều này đặt ra một vấn đề: liệu rằng khi có yêu cầu xác định cha, mẹ cho con khi con đã thành niên, người được xác định có phải thực hiện cấp dưỡng một lần cho toàn bộ thời gian từ khi con sinh ra đến khi con đủ 18 tuổi hay là không. Hơn nữa, về bản chất, số tiền này được hiểu là tài sản của con (cấp dưỡng cho con) hay “chi trả một phần ngân sách nuôi con”.
Vấn đề yêu cầu thực hiện trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng đi cùng việc xác định cha, mẹ cho con (trong trường hợp cha mẹ không tồn tại quan hệ hôn nhân gia đình hợp pháp) là vấn đề ra mắt khá phổ biến ở Hoa Kỳ. Pháp luật liên bang cấm áp dụng hiệu lực hiện hành hồi tố với những trường hợp xác định công nhận cha, mẹ sau khi con được sinh ra. Điều này còn có nghĩa rằng đương sự không thể yêu cầu người được xác định cha hoặc mẹ thực hiện trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng từ khi con được sinh ra cho tới lúc bản án công nhận quan hệ cha, mẹ con có hiệu lực hiện hành[11]. Điều này được thể hiện khá rõ nét thông qua quy định 45 CFR 303.106 - quy trình cấm hồi tố yêu cầu thực hiện trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng[12]. Theo đó, việc sửa đổi yêu cầu cấp dưỡng mang tính chất chất hồi tố chỉ hoàn toàn có thể ra mắt từ ngày bản án xác định trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng phát sinh hiệu lực hiện hành[13].
Chúng tôi nhận định rằng, tránh việc buộc bên cấp dưỡng phải thực hiện trách nhiệm và trách nhiệm trước khi có yêu cầu xác định quan hệ cha mẹ, con - cấp dưỡng cho khoảng chừng thời gian ra mắt trong quá khứ. Quan hệ cấp dưỡng được đặt ra nhằm mục đích tạo điều kiện và sự tương hỗ cho trẻ được cấp dưỡng, đồng thời san sẻ gánh nặng về tài chính đối với bên trực tiếp nuôi dưỡng con. Mặc dù quan hệ cấp dưỡng và nuôi dưỡng mặc nhiên phát sinh từ khi con được sinh ra, tuy nhiên, nếu trong vụ việc rõ ràng người con vẫn hoàn toàn có thể phát triển thể chất và tinh thần mà tránh việc phải có sự tương hỗ này thì việc cấp dưỡng có tính hồi tố tránh việc được đặt ra. Hơn nữa, với một số trong những phán quyết của toà án như nói trên, tất cả chúng ta rất khó xác định được bản chất và mục tiêu của số tiền “cấp dưỡng” bù đắp cho khoản thời gian không được xác định quan hệ cha - con. Số tiền này nên được xác định là tài sản của con hay tài sản tương hỗ cho bên trực tiếp nuôi con? Nếu việc không được cấp dưỡng gây sự trở ngại vất vả trong đời sống, người dân có quyền và quyền lợi bị xâm hại nên có sự dữ thế chủ động để bảo vệ quyền lợi của tớ một cách nhanh gọn, kịp thời. Việc cấp dưỡng mang tính chất chất hồi tố cho khoảng chừng thời gian đã ra mắt nên làm được áp dụng cho trường hợp bên có quyền lợi liên quan đã nỗ lực (trong kĩ năng hoàn toàn có thể) yêu cầu thực hiện trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng nhưng bên còn sót lại trốn tránh thực hiện. Đối với những trường hợp còn sót lại, quan hệ cấp dưỡng nên làm đặt ra khi người dân có quyền yêu cầu Toà án xử lý và xử lý sự việc.
Trong một số trong những trường hợp đã nêu, người vợ đã yêu cầu chồng “hoàn trả ngân sách nuôi con trong thời gian ly thân”[14]. Đây cũng khá được xem là giải pháp buộc một bên phải thực hiện trách nhiệm với con và bên vợ/chồng còn sót lại. Đối với những thực trạng khác, khi nam nữ không tồn tại quan hệ hôn nhân gia đình hợp pháp, giữa họ không còn nhiều sự ràng buộc (đặc biệt là lúc họ không chung sống với nhau như vợ chồng). Tuy vậy, nếu giữa họ có con chung thì cả hai đều có trách nhiệm và trách nhiệm như nhau đối với con. Việc một bên không thực hiện trách nhiệm với con gây ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của trẻ và tạo gánh nặng đối với người còn sót lại. Theo chúng tôi, tránh việc đặt ra vấn đề cấp dưỡng cho tất cả thời gian trước khi một người được xác định tư cách cha/ mẹ. Bản chất của cấp dưỡng là việc đáp ứng vật chất để đáp ứng cho những nhu yếu thiết yếu, giúp trẻ phát triển một cách ổn định và đầy đủ. Khi thời gian trôi qua nhưng trẻ vẫn hoàn toàn có thể phát triển thông thường mà không cần đến khoản tiền cấp dưỡng thì trách nhiệm và trách nhiệm này sẽ không thiết yếu phải đặt ra với khoảng chừng thời gian trong quá khứ. Tuy nhiên, với người trực tiếp chăm sóc và nuôi dưỡng trẻ, việc yêu cầu hoàn trả một phần ngân sách nuôi con là vấn đề hoàn toàn có thể. Khi đó, khoản tiền này được xác định một cách rõ ràng nhằm mục đích chi trả cho bên trực tiếp nuôi con (tương ứng với thời gian phải một mình nuôi dưỡng con và được tính toán nhờ vào những ngân sách thực tế để nuôi con - ngân sách này hoàn toàn có thể to hơn với mức cấp dưỡng mà Toà án tuyên)[15].
3. Mức cấp dưỡng
Theo Điều 116 Luật HNGĐ 2014, mức cấp dưỡng do người dân có trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng và người được cấp dưỡng hoặc người giám hộ của người đó thỏa thuận địa thế căn cứ vào thu nhập, kĩ năng thực tế của người dân có trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng và nhu yếu thiết yếu của người được cấp dưỡng; nếu không thỏa thuận được thì yêu cầu Tòa án xử lý và xử lý. Việc xác định mức cấp dưỡng giữa cha mẹ với con nhờ vào hai yếu tố chính: những nhu yếu chính đáng cần phải đáp ứng của người con và kĩ năng tài chính trên thực tế của cha, mẹ.
Thứ nhất, mức cấp dưỡng được xác định nhờ vào nhu yếu thiết yếu của người con được cấp dưỡng. Ngoại trừ những nhu yếu chung mà bất kể một thành viên nào thì cũng cần phải được đáp ứng để duy trì sự sống (như ăn, mặc, ở), nhu yếu thiết yếu của từng người thường được xác định nhờ vào độ tuổi. Càng ở độ tuổi phát triển, nhóm nhu yếu thiết yếu càng có xu hướng mở rộng hơn. Chẳng hạn, cạnh bên những nhu yếu cơ bản để duy trì sự sống, người ta khởi đầu hình thành nhu yếu học tập, đi lại, thông tin liên lạc. Cùng với đó, nhu yếu thiết yếu còn được xác định trên thực trạng rõ ràng của từng người. Có những nhu yếu là thiết yếu với người này tuy nhiên với người khác lại không được đặt ra. Ví dụ như với một số trong những người dân, việc khám, chữa bệnh là vô cùng thiết yếu, nhưng cũng luôn có thể có những người dân gần như thể không còn nhu yếu này trên thực tế. Vì vậy, tuy nhiên nhu yếu thiết yếu là những yêu cầu cơ bản đối với tất cả mọi người, nhưng việc xác định nhu yếu rõ ràng của một người trên thực tế lại nên phải có sự xem xét thận trọng từ nhiều yếu tố và cơ sở rất khác nhau[16].
Dưới góc nhìn văn bản pháp luật và thực tiễn xét xử, hoàn toàn có thể nhận thấy rằng, liên quan đến người được cấp dưỡng, mức cấp dưỡng đa phần được xác định nhờ vào nhu yếu thiết yếu của người này. Tuy vậy, việc số lượng giới hạn ở mức cấp dưỡng trong phạm vi những nhu yếu thiết yếu trong một số trong những trường hợp là chưa thực sự hợp lý. Khi xét đến mức cấp dưỡng cho những người dân con, pháp luật Hoa Kỳ luôn dành một sự quan tâm đặc biệt đến thực trạng về mọi mặt của người con. Theo đó, những yếu tố được chú trọng gồm có: nguồn tài chính của con, mức sống mà người con hoàn toàn có thể được hưởng nếu cha mẹ không ly hôn, điều kiện về thể chất, tinh thần và những nhu yếu về giáo dục của trẻ[17]. Điều này đã cho tất cả chúng ta biết việc thực hiện trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng của cha, mẹ luôn hướng tới sự ổn định trong đời sống của con. Nói cách khác, pháp luật tương hỗ tối đa để quyền lợi của trẻ không thay đổi trong thực trạng được nuôi dưỡng hay cấp dưỡng. Nhu cầu thiết yếu thời điểm hiện nay chỉ được xem xét như thể một trong những yếu tố để xác định điều kiện sống của trẻ.
Thứ hai, mức cấp dưỡng được xác định trên kĩ năng tài chính của cha mẹ. Khả năng tài chính của cha mẹ hoàn toàn có thể được đánh giá thông qua giá trị tài sản mà cha, mẹ sở hữu, thu nhập nhập cũng như những trách nhiệm và trách nhiệm tài sản mà cha, mẹ phải thực hiện. Trong số đó, việc xác định thu nhập nhập của cha mẹ không phải là vấn đề đơn giản. Khái niệm “thu nhập” được hiểu rất khác lạ đối với từng ngành luật rất khác nhau[18]. Thu nhập được xác định để tính mức cấp dưỡng nên là những thu nhập có tính ổn định. Điều này xuất phát từ tính chất quan hệ cấp dưỡng giữa cha mẹ và con. Thông thường, mức cấp dưỡng được định sẵn trong một khoảng chừng thời gian dài, những khoản thu nhập tăng hoặc giảm có tính “đột biến” nên làm được xác định để yêu cầu thay đổi mức cấp dưỡng. Việc thực hiện trách nhiệm và trách nhiệm này phải ra mắt một cách ổn định để không tạo nên dịch chuyển lớn trong đời sống của con được cấp dưỡng.
Vấn đề đặt ra ở đây là ngoài những thu nhập xuất phát từ hoạt động và sinh hoạt giải trí sản xuất, marketing thương mại…, những khoản tiền trợ cấp của cha, mẹ đã có được xác định là thu nhập để cấp dưỡng hay là không. Nếu thu nhập duy nhất của cha, mẹ là trợ cấp liên quan đến người dân có công với nước hay những khoản trợ cấp khác thì liệu rằng tất cả chúng ta có nên “chia sẻ” một phần số tiền này để cấp dưỡng cho con? Pháp luật HNGĐ vẫn chưa nêu ra quy định rõ ràng cho vấn đề này[19].
“Đôi khi những Toà án do dự rằng việc thực hiện trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng đã có được phép yêu cầu sử dụng đến cả những khoản trợ cấp tàn tật hay là không. Vào năm 1987, Toà án tối cao Hoa Kỳ đã tuyên bố trong án lệ Rose v Rose[20] rằng: pháp luật Liên bang không cản trở việc giữ lại một phần tiền trợ cấp thương tật của cựu chiến binh để đảm bảo việc thực hiện trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng (mặc dầu pháp luật thành văn đã quy định rằng khoản tiền này sẽ không là đối tượng của việc tịch thu hoặc là bất kể dạng thức nào khác của việc chiếm đoạt)”[21]. Để xác định những khoản thu nhập được sử dụng vì mục tiêu cấp dưỡng con, pháp luật cũng như án lệ đã nỗ lực rõ ràng hoá những khoản thu này như: trợ cấp thôi việc, trợ cấp tàn tật, tiền bồi thường thiệt hại thương tật, lương hưu, tài sản chắc như đinh được tặng cho, tiền cho vay vốn, tiền thừa kế, cũng như những khoản phúc lợi xã hội khác[22].
Việc sử dụng những khoản thu nhập của cha mẹ để xác định mức cấp dưỡng cho con là vấn đề hợp lý. Quan hệ cấp dưỡng cần hướng tới sự tương hỗ tốt nhất hoàn toàn có thể giữa cha, mẹ đối với con. Mặc dù thu nhập trước hết phải được sử dụng để đáp ứng những nhu yếu thiết yếu của cha, mẹ. Các khoản tiền trợ cấp của cha, mẹ vẫn hoàn toàn có thể được sử dụng để cấp dưỡng cho con nếu những nhu yếu thiết yếu của cha, mẹ đã được đáp ứng[23].
Như đã phân tích trước đó, việc xác định mức cấp dưỡng thường được xác định nhờ vào nhu yếu chính đáng của con và kĩ năng cấp dưỡng của cha, mẹ. Trên thực tế, Toà án thường địa thế căn cứ vào mức lương cơ bản để xác định mức cấp dưỡng rõ ràng. Trong một vụ việc, Toà án đã từng tuyên “án sơ thẩm tuyên buộc ông H chịu mức cấp dưỡng nuôi con là 365.000 đồng/tháng, vào thời điểm tháng 3/2011 lương cơ bản là 730.000 đồng/tháng. Tuy nhiên, tại thời điểm xét xử phúc thẩm thì lương cơ bản là 830.000 đồng/tháng. Nên cần điều chỉnh lại mức cấp dưỡng tại thời điểm xét xử phúc thẩm là 415.000 đồng/tháng…”[24].
Như vậy, Toà án đã địa thế căn cứ vào mức lương cơ bản để xác định mức cấp dưỡng cho con, với mức cấp dưỡng bằng ½ mức lương cơ bản. Mức cấp dưỡng này là khá thấp, không đủ để đảm bảo quyền lợi của trẻ. Nhưng có một lưu ý là cạnh bên quyền được cấp dưỡng, con còn được bên cha, mẹ còn sót lại trực tiếp nuôi dưỡng - và vì thế, trách nhiệm chăm sóc và tương hỗ để con phát triển toàn diện về thể chất, tinh thần được cha, mẹ cùng nhau san sẻ thực hiện.
Pháp luật những bang ở Hoa Kỳ thường quy định mức cấp dưỡng tối thiểu. Tuy vậy, con vẫn được cấp dưỡng trong kĩ năng chi trả của cha, mẹ. Vấn đề đặt ra là thế nào là “số lượng giới hạn thích hợp” khi cha mẹ không phải lúc nào thì cũng luôn có thể có một khoản thu nhập lớn. Các bang thường áp dụng một trong ba cách sau: xác định mức cấp dưỡng nhờ vào thu nhập cao hơn của bên cha hoặc mẹ[25]; đưa ra mức cấp dưỡng cao nhất nhờ vào những nhu yếu đặc biệt và mức sống của người con trước khi cha mẹ ly hôn[26]; trong một số trong những trường hợp, Toà án không áp dụng nguyên tắc mà tuỳ thuộc vào từng trường hợp rõ ràng để xử lý và xử lý[27]. Các nguyên tắc trên được áp dụng cho tất cả trường hợp cha, mẹ ly hôn, cũng như trường hợp cha, mẹ trước đó chưa từng tồn tại quan hệ hôn nhân gia đình hợp pháp. Có thể thấy rằng, pháp luật Hoa Kỳ vừa đặt ra những số lượng giới hạn nhất định cho việc cấp dưỡng, nhưng đồng thời, mức cấp dưỡng rõ ràng cũng là sự việc vận dụng quy định một cách rất linh hoạt của Toà án. Điều này là vô cùng thiết yếu để quyền lợi của con và cha, mẹ tồn tại một cách hài hoà trong quan hệ cấp dưỡng.
Tương tự như vậy, chúng tôi nhận định rằng, pháp luật Việt Nam cần phải bố trí theo hướng dẫn rõ ràng hơn về mức cấp dưỡng tối thiểu. Theo phương pháp mà rất nhiều Toà án đã đưa ra, mức cấp dưỡng hoàn toàn có thể được tính theo mức lương cơ sở theo từng thời điểm rất khác nhau. Trong thực trạng những nhu yếu cần phải đáp ứng ngày càng mở rộng, mức cấp dưỡng tránh việc thấp hơn ¾ mức lương cơ sở do Nhà nước quy định. Mặc dù bên cấp dưỡng hay bên trực tiếp nuôi dưỡng đều có trách nhiệm và trách nhiệm đóng góp tài sản để nuôi dậy con, tuy vậy, mức cấp dưỡng bằng ½ mức lương cơ sở như trong nhiều trường hợp là chưa thực sự đảm bảo quyền lợi của con[28]. Hơn nữa, bên trực tiếp nuôi dưỡng con cần phải san sẻ bớt gánh nặng về mặt tài chính trong việc nuôi dậy con.
4. Chấm dứt việc thực hiện trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng
Theo Điều 118 Luật HNGĐ 2014, quan hệ cấp dưỡng giữa cha mẹ và con chấm hết khi thuộc một trong những trường sau: (i) con đã thành niên và hoàn toàn có thể lao động hoặc có tài năng sản để tự nuôi mình; (ii) con đã được nhận làm con nuôi; (iii) con được bên cha mẹ cấp dưỡng trực tiếp nuôi dưỡng; (iv) một trong hai bên chết. Theo logic được thể hiện bởi Luật HNGĐ: cha mẹ chỉ có trách nhiệm và trách nhiệm nuôi dưỡng, cấp dưỡng nếu con chưa thành niên. Khi người con đã thành niên, hoàn toàn có thể lao động thì quyền và trách nhiệm và trách nhiệm này sẽ tự động chấm hết. Điều này đã dẫn đến một kết quả ngầm định rằng: khi người con đủ 18 tuổi và hoàn toàn có thể lao động thì quan hệ cấp dưỡng sẽ chấm hết.
Thực tiễn xét xử ở Việt Nam đã cho tất cả chúng ta biết, một số trong những Toà án buộc người không trực tiếp nuôi con phải thực hiện trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng đến khi con trưởng thành. “Các thẩm phán của những Toà án này nhận định rằng, lúc bấy giờ nhiều trường hợp dù con đã thành niên nhưng đang theo học ở những trường chuyên nghiệp (trung cấp, cao đẳng, đại học) thì cha mẹ phải có trách nhiệm và trách nhiệm nuôi con ăn học, nên khi ly hôn cha mẹ phải có trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng nuôi con”[29]. Ngoài những trường hợp này, phần lớn phán quyết của Toà án vẫn bám sát quy định của pháp luật và định rõ việc cấp dưỡng được thực hiện đến khi con đủ 18 tuổi.
Có thể thấy rằng, độ tuổi đó đó là thước đo để đánh giá một cách khách quan về mức độ phát triển và hoàn thiện về thể chất cũng như kĩ năng nhận thức của một người. Thông thường, người đủ 18 tuổi hoàn toàn có thể lao động để tạo ra của cải nuôi sống bản thân. Đây cũng là dấu mốc quan trọng đánh dấu sự trưởng thành và kĩ năng duy trì môi trường tự nhiên thiên nhiên sống đời thường độc lập của một thành viên. Mặc dù vậy, việc hoàn toàn có thể lao động và việc tham gia vào những hoạt động và sinh hoạt giải trí nghề nghiệp rõ ràng trên thực tế là hai vấn đề khác lạ. Quan hệ cấp dưỡng giữa cha mẹ đối với con vì thế tránh việc là sự việc đánh giá đơn thuần nhờ vào độ tuổi. Ở Hoa Kỳ, trong quá khứ việc cấp dưỡng có sự phân biệt độ tuổi trưởng thành giữa nam và nữ. Tuy nhiên, sau khi án lệ Stanton v Stanton (năm 1975) ra đời, Toà án tối cao đã thống nhất quan điểm rằng, sự phân biệt nhờ vào giới tính như vậy là không đảm nguyên tắc đối xử công minh do Hiến pháp đặt ra[30]. Nghĩa vụ cấp dưỡng được xem xét một cách linh hoạt tuỳ từng thực trạng và mức độ trưởng thành của người con. Cũng vì vậy, cha mẹ hoàn toàn có thể chấm hết trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng khi người con chưa thành niên đã kết hôn, tham gia phục vụ quân đội hoặc đã được thừa nhận có năng lực hành vi dân sự đầy đủ bằng những phương pháp khác[31]. trái lại, trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng vẫn hoàn toàn có thể được đặt ra trong cả những lúc con đủ 18 tuổi. Học tập được xem là một nhu yếu chính đáng của người con cần phải cha, mẹ tương hỗ tuy nhiên con đã đủ tuổi thành niên. Trong một vụ việc rõ ràng, Toà án Colorado đã buộc người cha cấp dưỡng cho con gái đã 21 tuổi vì người này vẫn đang tham gia học tập năm thứ ba tại trường đại học[32]. Hướng xét xử như trên cũng khá được ghi nhận một cách khá rộng rãi tại những bang khác.
Theo chúng tôi, quan hệ cấp dưỡng được thực hiện với mục tiêu tạo sự tương hỗ tốt nhất hoàn toàn có thể đối với quá trình phát triển của người con (trong cả những lúc người này đã thành niên). Tuỳ thuộc vào mỗi quá trình mà việc thực hiện trách nhiệm và trách nhiệm về tài sản của cha mẹ lại thể hiện một ý nghĩa nhất định. Khi chưa thành niên, việc đáp ứng những nhu yếu vật chất của con phụ thuộc phần lớn vào cha mẹ. Qua thời gian, những ràng buộc này còn có xu hướng giảm dần. Tuy vậy, sự quan tâm và tương hỗ từ phía cha mẹ vẫn vô cùng thiết yếu. Khi con đủ 18 tuổi, trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng vẫn nên được đặt ra nếu cha mẹ hoàn toàn có thể và người con có nguyên do hoàn toàn chính đáng cho yêu cầu này. Lúc này mức cấp dưỡng cần phải xác định lại để việc cấp dưỡng vẫn thể hiện sự tương hỗ của cha, mẹ giúp môi trường tự nhiên thiên nhiên sống đời thường của con thuận lợi. Mặt khác, người con vẫn có trách nhiệm chính trong việc dữ thế chủ động tổ chức, duy trì và phát triển môi trường tự nhiên thiên nhiên sống đời thường của tớ. Vì thế, việc người con trên 18 tuổi, đang tham gia chương trình đào tạo toàn thời gian vẫn được cha mẹ cấp dưỡng là vấn đề hợp lý. Trách nhiệm của cha mẹ không riêng gì có tạm dừng ở việc nuôi dưỡng con khôn lớn và hoàn thiện về mặt thể chất. Sự link đặc biệt của quan hệ này đòi hỏi cha mẹ - trong kĩ năng hoàn toàn có thể, tạo điều kiện thuận lợi để con hoàn toàn có thể xây dựng một môi trường tự nhiên thiên nhiên sống đời thường tốt đẹp.
Có thể nhận thấy rằng, điều kiện cấp dưỡng giữa cha mẹ và con là một trong những nội dung cần phải điều chỉnh rõ ràng. Trong số đó, việc xem xét quyền lợi của người con nên phải có sự nhìn nhận một cách linh động và toàn diện. Điều này sẽ không thể được thực hiện mà không còn sự đánh giá nhu yếu thiết yếu của trẻ trên thực tế. Tuy vậy, để đảm bảo quyền lợi của con và hướng quan hệ cấp dưỡng thực sự tạo sự tương hỗ để con có đủ điều kiện phát triển một cách toàn diện về thể chất lẫn tinh thần, việc xem xét nhu yếu của người con trong nhiều trường hợp tránh việc chỉ bị bó hẹp trong những nhu yếu thiết yếu hoặc những điều kiện về độ tuổi một cách đơn thuần. Điều này được thực hiện trên nền tảng quan hệ thân thiết và link giữa cha mẹ và con. Sự tương hỗ và giúp sức trong thực trạng này là hoàn toàn phù phù phù hợp với bản chất quan hệ cha mẹ, con. Mặc dù vậy, việc bảo về quyền lợi của con cũng cần phải được đặt trong một tổng thể hài hoà với quyền lợi và kĩ năng thực tế của cha mẹ./.
[1] Ngoại lệ: trong một số trong những trường hợp, cha mẹ có trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng cho con khi sống chung với con nhưng vi phạm trách nhiệm và trách nhiệm nuôi dưỡng con - Điều 110 Luật HNGĐ.
[2] Khoản 24 Điều 3 Luật HNGĐ 2014.
[3] Điều 110 Luật HNGĐ.
[4] Điều 110 Luật HNGĐ 2014.
[5]Xem Mục 1, Quyền và trách nhiệm và trách nhiệm giữa cha mẹ và con, Luật HNGĐ 2014.
[6]Khoản 3 Điều 87 Luật HNGĐ 2014.
[7]Quyết định số 138/ 2015/ DS – GĐT là một ví dụ điển hình: người vợ đã yêu cầu chồng “hoàn trả ngân sách nuôi con trong thời gian ly thân” (20 tháng).
[8] Xem Bản án số 883/ 2010/ DSPT của Toà án nhân dân TP Hồ Chí Minh.
[9] Xem Bản án số 998/2009 của Toà án nhân dân TP Hồ Chí Minh: Con chung được sinh ra vào ngày 21/8/1990. Từ năm 2003 bị đơn không hề chung sống và nuôi dưỡng con. Đến ngày 03/ 7/ 2008 nguyên đơn khởi kiện yêu cầu công nhận quan hệ cha, con và thực hiện trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng. Toà án xác định bị đơn có trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng một lần cho con từ thời điểm 1/2003 đến tháng 8/2008.
[10] Có quan điểm nhận định rằng: “việc một số trong những Toà án chỉ buộc bên không trực tiếp nuôi con thực hiện trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng tính từ bản án xử ly hôn có hiệu lực hiện hành pháp luật thay cho tính từ ngày không thực hiện việc nuôi dưỡnglà không đảm bảo quyền lợi của con và bên trực tiếp nuôi con” - xem Phạm Thái Quý (2011), “Trao đổi về việc xác định cha mẹ cho con và cấp dưỡng nuôi con”, Tạp chí Toà án nhân dân, số 20, tr 3. Mặc dù nội dung bài viết không trực tiếp đề cập đến vấn đề “cấp dưỡng cho con khi cha mẹ không tồn tại quan hệ hôn nhân gia đình hợp pháp”, nhưng, nội dung trên đã đặt ra vấn đề: có nên buộc cấp dưỡng cho con đối với khoảng chừng thời gian trong quá khứ hay là không?
[11] Chẳng hạn như con 6 tuổi mới được xác định cha, đồng nghĩa với việc chỉ hoàn toàn có thể yêu cầu cấp dưỡng từ khi con 6 tuổi trở đi mà không thể yêu cầu cấp dưỡng từ khi con sinh ra cho tới lúc con trước 6 tuổi.
[12] Xem 45 CFR (Code of Federal Regulations) 303.106 - Procedures to prohibit retroactive modification of child support arrearages - Cấm việc thay đổi có tính hồi tố đối với trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng cho trẻ em.
https://www.law.cornell.edu/cfr/text/45/303.106 truy cập ngày 20/9/2022.
[13]Chẳng hạn như Toà án buộc một người thực hiện trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng cho con vào năm 2008 nhưng từ năm 2008 đến năm 2011 người này sẽ không thực hiện trách nhiệm và trách nhiệm này trên thực tế. Vào năm 2011 bên có quyền hoàn toàn có thể yêu cầu thực hiện trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng (có tính hồi tố) từ năm 2008 trở đi. Nếu đến năm 2011 đương sự mới có yêu cầu thực hiện trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng thì người này sẽ không thể yêu cầu việc cấp dưỡng từ năm 2008 đến năm 2011 - Xem thêm án lệ Keltner v Keltner, 589 S.W. 2d 235 (Mo. 1979).
[14] Vụ việc cũng đề cập đến vấn đề: hoàn trả ngân sách nuôi con cho khoảng chừng thời gian đã ra mắt trong quá khứ.
[15] Bên có trách nhiệm và trách nhiệm phải chịu ít nhất ½ ngân sách này - vì trách nhiệm và trách nhiệm nuôi dưỡng và chăm sóc con đặt ra đối với cả cha và mẹ. Việc xác định ngân sách được thực hiện hài hoà với kĩ năng và điều kiện của bên phải trả ngân sách nuôi con. Mức ngân sách cũng phụ thuộc nhiều vào kĩ năng chứng tỏ của bên trực tiếp nuôi dưỡng con.
[16] Trong một vụ việc, Toà án đã tuyên người cha có trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng với số tiền 365.000 đồng/tháng cho từng người con. Tuy vậy, thực tế người con trai mắc chứng bệnh “U sun suon (Uoo) phải điều trị khá lâu dài”[16]. Theo quan điểm của chúng tôi, việc xác định trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng như trên chưa thực sự địa thế căn cứ vào thực trạng rõ ràng của con được cấp dưỡng (lúc không còn sự phân biệt giữa người con khoẻ mạnh và người con đang phải điều trị bệnh).
Xem Bản án số 35/ 2011/ HNGĐ-PT của Toà án nhân dân tỉnh An Giang.
[17]John De Witt Gregory, Peter N. Swisher, Robin Fretwell Wilson (2013), Understand family law, LexisNexis, 4th, pp. 386.
[18] Chẳng hạn như Luật Thuế thu nhập thành viên hay luật dân sự, Luật HNGĐ sẽ có những quan điểm không hoàn toàn đồng nhất về “thu nhập”.
[19]Hướng dẫn về thu nhập và những khoản thu nhập hợp pháp khác được thể hiện tại Điều 9 và Điều 11 Nghị định số 126/ 2014/ NĐ-CP có ý nghĩa trong việc xác định tài sản chung, tài sản riêng của vợ, chồng.
[20]Án lệ Rose v Rose 418 U.S 619 (1987).
[21]Xem thêm John De Witt Gregory, Peter N. Swisher, Robin Fretwell Wilson (2013), Understand family law, LexisNexis, 4th, pp. 387.
[22]John De Witt Gregory, Peter N. Swisher, Robin Fretwell Wilson (2013), Understand family law, LexisNexis, 4th, pp. 392.
[23]Tham khảo thêm những quy mô tính tiền cấp dưỡng của cha mẹ đối với con:
- Mô hình chia sẻ thu nhập: nhu yếu của con sẽ được đáp ứng bởi thu nhập của tất cả cha và mẹ. Thu nhập của cha mẹ được sử dụng để thoả mãn mức sống cơ bản của cha mẹ và con. Điều này đồng nghĩa với việc khi trẻ càng trưởng thành thì mức cấp dưỡng càng tăng.
- Mô hình Delaware: tất cả những nhu yếu cơ bản của trẻ phải được đáp ứng trước khi bất kể nhu yếu nào không phải là nhu yếu tối thiểu của cha, mẹ được đáp ứng.
Xem thêm John De Witt Gregory, Peter N. Swisher, Robin Fretwell Wilson (2013), Understand family law, LexisNexis, 4th, pp. 390 - 391.
[24] Bản án số 33/2011/HNGĐ-PT của Toà án nhân dân tỉnh Long An.
[25] Xem thêm: Va. Code Ann. §20 – 108.2 (2011): tính tổng thu nhập của cha, mẹ, kết phù phù hợp với tuổi của con để xác định mức cấp dưỡng theo từng tháng. Nếu tổng thu nhập quá thấp (< 150 % mức đói nghèo của Liên bang), thì Toà án sẽ quyết định mức cấp dưỡng thấp hơn định mức.
[26] Cũng cần lưu ý rằng, Toà án sẽ hạn chế tối đa những trường hợp nhận tiền cấp dưỡng để nuôi con nhưng lại tăng mức sống – thường ra mắt với bên vợ, chồng có thực trạng trở ngại vất vả
[27] Đọc thêm án lệ: Wright v Wright, 19 So. 3d 901, 906: khi tổng thu nhập cao hơn mức số lượng giới hạn, tiền cấp dưỡng được xem xét nhờ vào nhu yếu, phong cách sống, thói quen đã hình thành của người con trước đó.
[28] Tất nhiên, điều này phải thực hiện trong sự xem xét về mức thu nhập của người dân có trách nhiệm và trách nhiệm cấp dưỡng.
[29] Phạm Thái Quý (2011), “Trao đổi về việc xác định cha mẹ cho con và cấp dưỡng nuôi con”, Tạp chí Toà án nhân dân, số 20, tr 4.
Tham khảo Quyết định số 79/ 2010/ DS-GĐT ngày 26/ 02/ 2010 của Toà dân sự - Toà án nhân dân tối cao; Bản án số 1062/ 2009/ HN-PT ngày 26/ 6/ 2009 của Toà án nhân dân TP Hồ Chí Minh…
[30] Xem thêm Stanton v Stanton, 517 P.2d 1010 (Utanh 1974), rev’d U.S 7 (1975).
[31]Xem thêm Va. code ann. §§ 16.1 – 333, 334 (West 2011) Findings necessary to order that minor is emancipated - Những sự kiện xác định trẻ vị thành niên được giải phóng (có sự độc lập những quyền và trách nhiệm và trách nhiệm với cha mẹ)
[32] Xem In re Mariage of plummer 735 P. 2d 165 (Colo. 1987).
(Nguồn tin: Bài viết đăng tải trên Ấn phẩm Tạp chí Nghiên cứu Lập pháp số 16(368), tháng 8/2022)
