Mẹo về Trong diễn thế sinh thái, vai trò quan trọng số 1 thường thuộc về nhóm sinh vật nào Mới Nhất
Bùi Bình Minh đang tìm kiếm từ khóa Trong diễn thế sinh thái, vai trò quan trọng số 1 thường thuộc về nhóm sinh vật nào được Cập Nhật vào lúc : 2022-08-04 03:10:08 . Với phương châm chia sẻ Kinh Nghiệm về trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết 2022. Nếu sau khi đọc Post vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comments ở cuối bài để Mình lý giải và hướng dẫn lại nha.Diễn thế sinh thái (tiếng Anh là Ecological Succession) là quá trình biến hóa tuần tự của quần xã sinh vật qua những quá trình rất khác nhau, từ dạng (trạng thái) khởi đầu (hay tiên phong), được thay thế lần lượt qua những quá trình chuyển tiếp bởi những dạng quần xã tiếp theo và ở đầu cuối thường dẫn tới một quần xã tương đối ổn định hay trạng thái ổn định, tồn tại lâu dài theo thời gian. Đó là trạng thái đỉnh cực (Climax).[1] Diễn thế hoàn toàn có thể kéo dãn trong vài thập kỷ (trong trường hợp cháy rừng) cho tới hàng triệu năm (trong trường hợp xảy ra sự kiện tuyệt chủng)[2]
Nội dung chính- Diễn thế nguyên sinhDiễn thế thứ sinhDiễn thế phân hủyNgoại diễn thếNội diễn thếDiễn thế tự dưỡng và dị dưỡngVideo liên quan
Diễn thế sinh thái trên nền giá thể tự tạo
Trong quá trình diễn thế xảy ra những thay đổi lớn về cấu trúc thành phần loài, những quan hệ sinh học trong quần xã... Tức là quá trình xử lý và xử lý những xích míc phát sinh trong nội bộ quần xã và giữa quần xã với môi trường tự nhiên thiên nhiên, đảm bảo về sự thống nhất toàn vẹn giữa quần xã và môi trường tự nhiên thiên nhiên một cách biện chứng.
Diễn thế là một trong những lý thuyết tiên tiến đầu tiên trong ngành khoa học viên thái học. Diễn thế sinh thái lần đầu được ghi nhận cồn cát vùng đông bắc tiểu bang Indiana, Mỹ.[3]
- Nguyên nhân dẫn đến diễn thế sinh thái là sự việc tác động mạnh mẽ và tự tin của ngoại cảnh lên quần xã, tác động của quần xã lên ngoại cảnh làm biến hóa mạnh mẽ và tự tin ngoại cảnh đến mức gây ra diễn thế và ở đầu cuối là tác động của con người.[4]
Sự diễn thế xảy ra do những biến hóa của môi trường tự nhiên thiên nhiên vật lý, song dưới sự trấn áp ngặt nghèo của quần xã sinh vật, và do những biến hóa của những mối tương tác đối đầu đối đầu - chung sống ở mức quần thể. Trong quá trình này, quần xã giữ vai trò chủ yếu, còn môi trường tự nhiên thiên nhiên vật lý xác định đặc tính và tốc độ của những biến hóa, đồng thời số lượng giới hạn phạm vi của sự việc phát triển đó.[4]
Nếu không còn những tác động ngẫu nhiên thì diễn thế sinh thái là một quá trình định hướng, hoàn toàn có thể dự báo được. Một cánh đồng hoang để lâu ngày sẽ trở thành tràng cây bụi rồi trở thành rừng, một ao hồ nông theo thời gian sẽ bị lấp đầy thành đồng cỏ rồi phát triển thành rừng.[4]
Diễn thế ở một khu rừng rậm
Căn cứ vào những tiêu chí rất khác nhau, hoàn toàn có thể phân diễn thế sinh thái thành những dạng rất khác nhau:
Căn cứ vào nền (giá thể) của diễn thế hay khởi nguyên ban đầu của diễn thế ta hoàn toàn có thể phân chia diễn thế sinh thái thành hai dạng chính: diễn thế nguyên sinh (hay diễn thế sơ cấp) và diễn thế thứ sinh (diễn thế thứ cấp).[4]
Diễn thế nguyên sinh
Là diễn thế khởi đầu từ môi trường tự nhiên thiên nhiên trống trơn hay xảy ra trên một nền (giá thể) mà trước đó chưa hề tồn tại một quần xã sinh vật nào hoặc là chưa tồn tại bất kỳ một "mầm móng" của sinh vật xuất hiện trước đây (mầm mống của sinh vật là những dạng tồn tại của sinh vật và hoàn toàn có thể phát triển thành 1 thành viên như những bào tử, phấn hoa, thân chồi ngầm, trứng....).[5]
Ví dụ: đảo mới hình thành trên tro tàn núi lửa, đất mới bồi ở lòng sông hoặc là sau khi nham thạch núi lửa đông đặc và nguội đi, do quá trình phong hóa, vùng đất "mới" ra đời, làm nền cho việc quần tụ và phát triển sau đó của những quần xã sinh vật.Nhóm sinh vật đầu tiên được phát tán đến đó hình thành nên quần xã tiên phong. Tiếp đó là một dãy quần xã tuần tự thay thế nhau. Khi có cân đối sinh thái giữa quần xã và ngoại cảnh thì quần xã ổn định trong thuở nào gian tương đối dài. Diễn thế nguyên sinh hoàn toàn có thể xảy ra trên cạn hoặc đươi nước.[4]
Diễn thế nguyên sinh được nhà sinh thái học người Anh A.G. Tansley (1935) mô tả, trở thành ví dụ tầm cỡ trong sinh thái học.
Khi nghiên cứu và phân tích những đảo và hệ thực vật của quần đảo, ông ghi nhận rằng, trên những tảng đá trần, do bị phong hóa, được phủ bởi lớp cám bụi của nó. Bụi và độ ẩm tạo nên môi trường tự nhiên thiên nhiên thuận lợi cho việc phát triển của nấm.Nấm mốc trong hoạt động và sinh hoạt giải trí sống lại sản sinh ra những sản phẩm sinh học mới làm biến hóa giá thể khoáng ở đó và khi chúng chết đi góp nên sự hình thành mùn, môi trường tự nhiên thiên nhiên thích hợp đối với sự nảy mầm và phát triển của bào tử rêu. Rêu tàn lụi, đất được thành tạo và trên đó là sự việc phát triển sau đó của những quần xã cỏ, cây bụi, rồi cây gỗ khép tán thành rừng.[4]Diễn thế thứ sinh
Một ví dụ về diễn thế thứ sinh theo từng quá trình:
1. Một quần xã rừng rụng lá ổn định 2. Yếu tố ngoại cảnh tác động: cháy rừng phá hủy cả khu rừng rậm 3. Đám cháy thiêu trụ hoàn toàn quần xã 4. Đám cháy tắt, để lại khoảng chừng đất trống nhưng đất đai không biến thành phá hủy 5. Cỏ và những cây thân thảo mọc lại nhanh gọn 6. Bụi cây nhỏ và cây thân lùn khởi đầu phát triển 7. Cây thường xanh mọc nhanh, vươn cao để tỏa bóng râm, tạo điều kiện để cây ưa bóng phát triển 8. Cây thường xanh vốn không thể tồn tại dưới bóng râm của những cây rụng lá sẽ bị diệt vong nhanh gọn. Hệ sinh thái hoàn toàn trở vể trạng thái ban đầu, trước khi xảy ra vụ cháy rừng.
Diễn thế thứ sinh: cây cối đang trong quá trình lấn chiếm vùng đất trống chưa canh tác
Là diễn thế xuất hiện ở một môi trường tự nhiên thiên nhiên đã có một quần xã sinh vật nhất định. Quần xã này vốn tương đối ổn định nhưng do thay đổi lớn về ngoại cảnh làm thay đổi hẳn cấu trúc quần xã sinh vật. Hay nói một cách khác diễn thế thứ sinh (thứ cấp) xảy ra trên một nền (giá thể) mà trước đó từng tồn tại một quần xã nhưng đã bị tiêu diệt.[6]
Ví dụ, nương rẫy bỏ hoang lâu ngày, cỏ rồi trảng cây bụi phát triển và lâu hơn thế nữa, rừng cây gỗ xuất hiện thay thế.Quần xã thực vật tự nhiên vùng Mã Đà (tỉnh Bình Phước, Đồng Nai, Việt Nam) là trạng thái đỉnh cực của diễn thế thứ sinh. Đây là quần xã chịu ràng buộc của chất độc màu da cam (dioxin), tồn tại sự biến hóa cấu trúc gen và protein của một số trong những loài sinh vật. Thảm thực vật tồn taị ở 14 trạng thái rất khác nhau dưới dạng thể khảm phức tạp của hệ sinh thái, trong đó có 11 trạng thái của quần xã cao đỉnh rừng rậm thường xanh nhiệt đới gió mùa gió mùa trên vùng đồi núi thoát nước, đất feralite phong hóa từ nhiều chủng loại đá mẹ rất khác nhau và 4 trạng thái của rừng rậm thường xanh nhiệt đới gió mùa gió mùa trên phù sa chậm thoát nước hoặc ngập nước theo mùa. Yếu tố ngoại cảnh tác động là chất độc hóa học trong trận chiến tranh Việt Nam làm thay đổi lâu dài, mạnh mẽ và tự tin hệ sinh thái, cảnh sắc, động lực diễn thế.[7]
Diễn thế phân hủy
Ngoài ra, người ta còn phân biệt thêm một kiểu diễn thế khác, đó là diễn thế phân hủy. Đây là quá trình không dẫn tới một quần xã sinh vật ổn định, mà theo hướng từ từ bị phân hủy dưới tác dụng của tác nhân sinh học.
Ví dụ, diễn thế của quần xã sinh vật trên xác một động vật hoặc trên một cây đổ.Đây cũng là kiểu diễn thế xảy ra trên một giá thể mà giá thể đó từ từ biến hóa theo hướng bị phân hủy qua mỗi quần xã trong quá trình diễn thế. Diễn thế này sẽ không dẫn đến quần xã đỉnh cực.[8]
Đó là trường hợp diễn thế của quần xã sinh vật trên một thân cây đỗ hay trên một xác động vật, ngườI ta còn gọi kiểu diễn thế này là diễn thế tạm thời. Nếu nhờ vào động lực của quá trình thì diễn thế phân thành hai dạng: nội diễn thế (autogenic succession) và ngoại diễn thế (allogenic succession).
Ngoại diễn thế
Ngoại diễn thế là diễn thế xảy ra do tác động hay sự trấn áp của lực hay yếu tố bên phía ngoài. Ví dụ, một cơn lốc đổ bộ vào bờ, hủy hoại một hệ sinh thái nào đó, buộc nó phải Phục hồi lại trạng thái của tớ sau một khoảng chừng thời gian. Sự cháy rừng hay cháy đồng cỏ cũng trấn áp luôn quá trình diễn thế của rừng và đồng cỏ,....[4]
Nội diễn thế
Nội diễn thế là loại diễn thế được gây ra bởi động lực bên trong của hệ sinh thái. Trong quá trình diễn thế này, loài ưu thế của quần xã đóng vai trò chìa khóa và thường làm cho điều kiện môi trường tự nhiên thiên nhiên vật lý biến hóa đến mức bất lợi cho mình, nhưng lại thuận lợi cho việc phát triển của một loài ưu thế khác, có sức đối đầu đối đầu cao hơn thay thế.
Nói một cách khác trong quá trình nội diễn thế, loài ưu thế là loài " tự đào huyệt chôn mình". Sự thay thế liên tục những loài ưu thế trong quần xã cũng đó đó là sự việc thay thế liên tục những quần xã này bằng những quần xã khác cho tới quần xã ở đầu cuối, cân đối với điều kiện vật lý - khí hậu toàn vùng.[8]
Hiểu theo quan điểm này thì quần xã đỉnh cực không phải hoàn toàn ổn định theo thời gian, mà vẫn có những biến hóa, tuy những biến hóa đó ra mắt rất chậm mà đời người không đủ dài để hoàn toàn có thể tận mắt tận mắt chứng kiến được những "nhảy vọt" hoàn toàn có thể xảy ra trong tương lai xa xôi của sinh quyển.[8]
Khuynh hướng diễn thế được xác định bởi phức hợp quần thể những loài trong phạm vi môi trường tự nhiên thiên nhiên vật lý được cho phép.
Ví dụ như, trong vùng quá lạnh hay quá khô hạn, quá trình rừng chẳng bao giờ đạt tới. Các quần xã bậc cao có chăng chỉ gồm những cây bụi hoặc những loài của hệ thực vật nguyên sơ.Sự diễn thế của cây rừng ngập mặn (mangroves) ở vùng cửa sông nhiệt đới gió mùa Nam Bộ cũng là một ví dụ sinh động cho loại diễn thế này. Ở cửa sông những bãi bùn còn lùng nhùng, yếm khí... Không thích hợp cho đời sống nhiều loài thực vật, duy có những loài bần trắng (Sonneratia alba), mắm trắng (Avicennia alba)...là những loài cây tiên phong đến bám trụ ở đây.
Sự xuất hiện và phát triển của chúng làm cho nền đất được củng cố và tôn cao, đặc biệt ở quá trình trưởng thành, quần xã này đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc xuất hiện của những loài mắm đen (Avicennia officinalis), tiếp sau là đước (Rhizophora mucronata), dà quánh (Ceriops decandra), su ổi (Xylocarpus granatum), vẹt khang (Burguiera sexangula), lõa hùng (Gymnanthera nitida),... phát triển, hình thành nên một quần xã hỗn hợp rất ưu thế. Trong điều kiện đó, những cây tiên phong không đối đầu đối đầu nổi phải tàn lụi và lại di tán ra ngoài.[4]
Đất ngày một cao và chặt lại, độ muối tăng dần... khi tiến ra biển. Điều đó làm cho quần xã rừng hỗn hợp trên cũng suy tàn ngay trên mảnh đất nền xâm lược sau thuở nào kỳ ổn định để rồi lại theo gót cây tiên phong chinh phục vùng đất mới.[4]
Ở phía sau, điều kiện môi trường tự nhiên thiên nhiên lại thích hợp cho việc cư trú và phát triển hưng thịnh của những nhóm thực vật khác ví như chà là (Phoenix paludosa), trà mủ (Excoecaria agallocha), thiên lý biển (Finlaysonia maritima)... Xa hơn thế nữa về phía lục địa là những thảm thực vật nước ngọt, đặc trưng cho vùng đất chua phèn.[4]
Diễn thế tự dưỡng và dị dưỡng
Nếu nhờ vào quan hệ giữa sự tổng hợp (P) và phân hủy (R) của quần xã sinh vật, diễn thế lại phân thành hai dạng khác: diễn thế tự dưỡng và diễn thế dị dưỡng.[4][8]
Diễn thế tự dưỡng là sự việc phát triển được bắt nguồn từ trạng thái với sức sản xuất hay sự tổng hợp những chất vượt lên quá trình phân hủy những chất, nghĩa là P/R > 1, còn diễn thế dị dưỡng ngược lại, được khởi đầu ở trạng thái P/R<1.[4][8]
Trong diễn thế tự dưỡng với P to hơn R thì hệ sinh thái đang tích lũy chất hữu cơ và sinh khối (B), do đó, tỷ số B/P, B/R hoặc B/E (ở đây E = P + R, trong đó E là tổng năng suất sơ cấp) sẽ tăng, tương ứng là sự việc giảm của tỷ số P/B.[4][8]
Ví dụ: sự diễn thế của rừng ngập mặn nêu trên và một hồ nước thải tương ứng. Giai đoạn đầu tiến hóa của sinh quyển cũng là kiểu diễn thế dị dưỡng.Những dạng diễn thế được phân chia ở trên xảy ra tùy thuộc vào những thực trạng rõ ràng, vào đặc tính riêng biệt của từng hệ sinh thái, trong một số trong những quá nhiều trường hợp, chúng có quan hệ với nhau, tác động lẫn nhau.[4]
Ví dụ trong nội diễn thế, quần xã đang phát triển hướng tới trạng thái cân đối, lại xuất hiện một lực từ ngoài (bão, cháy, lụt...) gây hủy hoại tiến trình, buộc quần xã gần như thể phải làm lại từ những khâu bị hủy hoại, thậm chí từ đầu.[8]Ngoại diễn thế ngưng trệ quá trình phát triển của nội diễn thế, làm quần xã được "hồi xuân". Những lực hình thành trong nội diễn thế được mô tả như một quá trình bên trong hay mối liên hệ ngược, về mặt lý thuyết, nó thúc đẩy khối mạng lưới hệ thống vận động về trạng thái cân đối, còn lực ngoại diễn thế như một kích thích từ bên phía ngoài lên quá trình, đưa khối mạng lưới hệ thống quay ngược trở lại, tức là làm thay đổi hướng phát triển kế hoạch cửa cả khối mạng lưới hệ thống ngược với nội diễn thế (Odum, 1983).[4][8]
Nếu lực tác động từ bên phía ngoài mang tính chất chất chu kỳ luân hồi hoặc do đặc tính của chính quần xã mà sự hủy hoại xảy ra ít nhiều đều đặn qua những thời kỳ chuyển tiếp thì sự diễn thế trong thực trạng đó mang tính chất chất chu kỳ luân hồi hay được gọi là "diễn thế có chu kỳ luân hồi".[4]
Ví dụ, sự diễn thế của thảm thực vật lá cứng (Chaparan) trong vùng khí hậu khô hạn gây ra do nạn cháy xảy ra có chu kì[4]- Nghiên cứu diễn thế, ta hoàn toàn có thể nắm được quy luật phát triển của quần xã sinh vật, tưởng tượng được những quần xã tồn tại trước đó và Dự kiến những dạng quần xã sẽ thay thế trong những thực trạng mới.[4]
Sự hiểu biết về diễn thế được cho phép ta dữ thế chủ động điều khiển sự phát triển của diễn thế theo hướng có lợi cho con người bằng những tác động lên điều kiện sống như: tái tạo đất, đẩy mạnh giải pháp chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh, tiến hành những giải pháp thủy lợi, khai thác, bảo vệ hợp lý nguồn tài nguyên.[4]
Có thể dữ thế chủ động điều khiển sự phát triển của diễn thế theo hướng có lợi cho con người bằng những giải pháp: chăm bón, phòng trừ sâu bệnh, xây dựng những khu công trình xây dựng thuỷ lợi, tái tạo đất.
^ “The Virtual Nature Trail Penn State New Kensington”. The Pennsylvania State University. Truy cập ngày 10 tháng 10 năm 2013. ^ Sahney, S.; Benton, M.J. (2008). “Recovery from the most profound mass extinction of all time” (PDF). Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences. 275 (1636): 759–65. doi:10.1098/rspb.2007.1370. PMC 2596898. PMID 18198148. ^ Smith, S. & Mark, S. (2009). The Historical Roots of the Nature Conservancy in the Northwest Indiana/Chicagoland Region: From Science to Preservation. The South Shore Journal, 3. “Archived copy”. Bản gốc tàng trữ ngày một tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 22 tháng 11 năm 2015.Quản lý CS1: bản tàng trữ là tiêu đề (link) ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s “Diễn thế sinh thái (VOER)”. Bản gốc tàng trữ ngày 10 tháng 5 năm 2022. Truy cập ngày 10 tháng 5 năm 2022. ^ Ortiz-Álvarez, Rüdiger; Fierer, Noah; de los Ríos, Asunción; Casamayor, Emilio O.; Barberán, Albert (2022). “Consistent changes in the taxonomic structure and functional attributes of bacterial communities during primary succession”. The ISME Journal (bằng tiếng Anh). 12 (7): 1658–1667. doi:10.1038/s41396-018-0076-2. ISSN 1751-7370. PMC 6018800. PMID 29463893. ^ Cook, W.M.; Yao, J.; Foster, B.L.; Holt, R.D.; Patrick, L.B. “Secondary succession in an experimentally fragmented landscape: Community patterns across space and time”. The U.S. Department of Agriculture. Bản gốc tàng trữ ngày 17 tháng 10 năm 2022. Truy cập ngày 30 tháng 9 năm 2013. ^ “Nghiên cứu diễn thế thảm thực vật vùng Mã Đà (tỉnh Bình Phước, Đồng Nai) và định hướng phục hồi”. Truy cập ngày 10 tháng 5 năm 2022. ^ a b c d e f g h “Diễn thế sinh thái và Sự tuyệt chủng”. BIODIVN (Đa dạng sinh học và Bảo tồn Việt Nam). ngày 4 tháng 6 năm 2014. Bản gốc tàng trữ ngày 10 tháng 5 năm 2022. Truy cập ngày 10 tháng 5 năm 2022.
- Sách Giáo khoa môn Sinh học lớp 12, Bộ Giáo dục đào tạo và Đào tạo
Cẩm nang ôn luyện sinh học, Lê Đình Trung, Trịnh Nguyên Giao, Nhà xuất bản Đại học quốc gia Tp Hà Nội Thủ Đô, năm 2000
Chinh phục lý thuyết sinh học, Gia đình Lovebook, Nhà xuất bản Đại Học Quốc gia Tp Hà Nội Thủ Đô, năm 2015
