Thủ Thuật về Thuộc tính của thơ là gì Mới Nhất
Hoàng Gia Trọng Phúc đang tìm kiếm từ khóa Thuộc tính của thơ là gì được Update vào lúc : 2022-12-01 08:04:05 . Với phương châm chia sẻ Mẹo Hướng dẫn trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết 2022. Nếu sau khi đọc Post vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại phản hồi ở cuối bài để Tác giả lý giải và hướng dẫn lại nha.Trước khi bước vào đọc những văn bản của bài 2 này, tất cả chúng ta hãy cùng tìm hiểu một số trong những tri thức Ngữ Văn như đặc điểm của thơ và giải pháp tu từ ẩn dụ. Điều này sẽ tương hỗ cho những em trong quá trình đọc hiểu văn bản ở những phần, những bài sau.
Nội dung chính Show- TRI THỨC NGỮ VĂNMột số đặc điểm của thơ
TRI THỨC NGỮ VĂN
Một số đặc điểm của thơ
- Mỗi bài thơ thường được sáng tác theo một thể thơ nhất định với những đặc điểm riêng về số tiếng trong mỗi dòng, số dòng trong mỗi bài,…Ngôn ngữ thơ cô đọng, giàu nhạc điệu và hình ảnh, sử dụng nhiều giải pháp tu từ (so sánh, ẩn dụ, điệp ngữ,…).Nội dung đa phần của thơ là tình cảm, cảm xúc của nhà thơ trước môi trường tự nhiên thiên nhiên sống đời thường. Thơ hoàn toàn có thể có yếu tố tự sự (kể lại một sự việc, câu truyện) và miêu tả (tái hiện những đặc điểm nổi bật của đối tượng) nhưng những yếu tố ấy chỉ là phương tiện để nhà thơ thể hiện tình cảm, cảm xúc.
Ẩn dụ
Ẩn dụ là giải pháp tu từ gọi tên sự vật, hiện tượng kỳ lạ này bằng tên sự vật, hiện tượng kỳ lạ khác khởi sắc tương đồng với nó, nhằm mục đích tăng kĩ năng gợi hình, quyến rũ cho việc diễn đạt.
CHUYÊN ĐỀ: ĐẶC TRƯNG CỦA THƠ
I.
-
-
-
II.
KHÁI NIỆM THƠ
Thơ là một hình thức sáng tác văn học đầu tiên của loài người. Chính vì vậy mà có một
thời gian rất dài thuật ngữ thơ được dùng chỉ chung cho văn học. Thơ có lịch sử lâu
đời như vậy nhưng để tìm một định nghĩa thể hiện hết đặc trưng bản chất của nó cho
việc nghiên cứu và phân tích thơ ngày này thì thật rất khó. Có nhiều nhà nghiên cứu và phân tích đưa ra
những quan điểm rất khác nhau về thơ.
Định nghĩa của nhóm tác giả Lê Bá Hán, Trần Đình Sử, Nguyễn Khắc Phi trong cuốn
Từ điển thuật ngữ văn học khái quát được những đặc trưng cơ bản của thơ: : "Thơ là
hình thức sáng tác văn học phản ánh môi trường tự nhiên thiên nhiên sống đời thường, thể hiện tâm trạng, những cảm
xúc mạnh mẽ và tự tin bằng ngôn từ hàm súc, giàu hình ảnh và nhất là có nhịp điệu".
Thời cổ đại, thơ có nghĩa rộng, bao hàm toàn bộ văn học. Vào thời cận, tân tiến, thơ có
nghĩa hẹp, chỉ riêng quy mô sáng tác phản ánh đời sống, thể hiện tâm trạng, những cảm
xúc mạnh mẽ và tự tin bằng ngôn từ hàm súc, giàu hình ảnh, có nhịp điệu. VD: thơ trữ tình, thơ
tự sự, trường ca..
Ở đây, ta tìm hiểu thơ theo nghĩa hẹp.
ĐẶC TRƯNG CỦA THƠ
1. Thơ là sự việc thổ lộ tình cảm mãnh liệt đã được ý thức.
*.Tình cảm là sinh mệnh của thơ.
Thơ ca khởi phát từ tâm hồn người, đó là tiếng nói của tình cảm, cảm xúc, là khúc hát
của tâm hồn. Nếu những tác phẩm tự sự (tiểu thuyết, truyện ngắn, kí…) thể hiện tư tưởng,
tình cảm của tác giả thông qua việc tái hiện một cách khách quan những hiện tượng kỳ lạ lùng
sống với những tình huống, sự kiện, diễn biến thì thơ ca – một thể loại tiêu biểu của loại
hình trữ tình lại khuynh hướng về phía thể hiện thế giới nội tâm, hiện thực bên trong tâm hồn con
người với những rung cảm tinh tế, sâu sắc trước môi trường tự nhiên thiên nhiên sống đời thường muôn màu.Nói như Diệp
Tiếp – nhà phê bình đời Thanh – Trung Quốc thì “Thơ là tiếng lòng”.Lê Quý Đôn lại nói
“Thơ ca khởi phát tự lòng người”, còn Tố Hữu lại nhận định rằng “thơ là tiếng nói hồn nhiên
nhất của tâm hồn con người”.Nhà thơ Anh Wordsworth nói: “Thơ là sự việc biểu lộ của tình
cảm mãnh liệt”. Có thể nói, tình cảm là yếu tố sinh mệnh của thơ ca, “thiếu tình cảm thì
hoàn toàn có thể trở thành người thợ làm những câu có vần chứ không làm được nhà thơ” (Jose
Marti). Cũng cần lưu ý, tình cảm mãnh liệt ở đây không phải là thứ tình cảm kêu gào,
khóc cười ồn ảo ở bên phía ngoài mà là sự việc rung động mãnh liệt ở bên trong, sự giày vò, chấn
động trong tâm hồn.
VD. Thân em như tấm lụa đào / Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai.
Bài ca dao là lời than thân của một người phụ nữ trong xã hội phong kiến xưa. Người phụ
nữ ý thức được những vẻ đẹp của tớ mình nhưng cũng đầy do dự, lo ngại cho số phận
bấp bênh, lệ thuộc của tớ, không biết dòng đời sẽ xô đẩy về đâu.
VD. Đêm qua tát nước đầu đình……
Bài ca dao không nhằm mục đích mục tiêu kể lại chuyện mất áo và xin áo mà là lời tỏ tình ý nhị
nhưng cũng rất hóm hỉnh, táo bạo của chàng trai đối với cô nàng.
VD: Trèo lên cây bưởi hái hoa…
Bài ca dao không nói rõ ai trèo lên cây bưởi, bước xuống vườn cà, không nhằm mục đích mục tiêu kể
lại sự việc trèo bưởi, hái nụ tầm xuân ra làm sao mà thể hiện sự tiếc nuối của chàng trai khi
cô nàng đã đi lấy chồng. Bài ca dao còn là một lời trách nhẹ nhàng, lời than của cô nàng về cảnh ngộ
bị trói buộc của tớ.
VD. Bài Cảnh ngày hè
Bài thơ không riêng gì có nhằm mục đích mục tiêu tả cảnh ngày hè. Nếu chỉ đơn thuần tả cảnh, bài thơ chỉ
như một bức họa đồ. Thông qua những rõ ràng về cảnh vật và âm thanh của môi trường tự nhiên thiên nhiên sống đời thường, tác giả
thể hiện tình yêu thiên nhiên, yêu môi trường tự nhiên thiên nhiên sống đời thường và sâu sắc hơn là lòng yêu dân, yêu nước.
Khi tìm hiểu một bài thơ, ta phải đọc được tâm trạng, cảm xúc của tác giả được gửi gắm
trong bài thơ đó.
*. Tình cảm trong thơ không tự dưng nảy sinh mà được gợi hứng, xuất phát từ một hoàn
cảnh, tình huống, sự việc, sự kiện… rõ ràng trong môi trường tự nhiên thiên nhiên sống đời thường.Các nhà thơ thường “tức
cảnh sinh tình”, “đối cảnh sinh tình”, cảm cảnh, cảm vật mà tình nảy nở.
VD. Sự việc tiễn Mạnh Hạo Nhiên đi Quảng Lăng đã làm thi tiên Lý Bạch nảy sinh nhiều
xúc cảm và viết nên bài thơ Hoàng Hạc lâu tống Mạnh Hạo Nhiên chi Quảng Lăng
VD. Hoàn cảnh tuổi già, lại không gặp thời khiến người anh hùng đời Trần Đặng Dung cảm
thấy phẫn uất mà viết nên bài thơ Cảm hoài.Nhưng, cũng thực trạng đó khiến nhà thơ nhận
thấy nên phải quyết tâm, quyết chí đợi thời, mài sắc ý chí để chờ ngày ra sức giúp đời, giúp
nước.
VD. Nhân được đọc một phần di cảo còn sót lại của nàng Tiểu Thanh, Nguyễn Du đã vô
cùng xúc động, suy tư trước phẩm chất và số phận của một kiếp người, viết nên Độc Tiểu
Thanh kí.
VD. Bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ ra đời khi Hàn Mặc Tử nhận được tấm bưu ảnh in hình ảnh
Huế do Hoàng Cúc – người mà thi sĩ từng thầm thương trộm nhớ gửi tặng.
VD. Bài Việt Bắc được Tố Hữu sáng tác nhân sự kiện Đảng và Chính phủ từ giã Việt Bắc về
thủ đô Tp Hà Nội Thủ Đô năm 1954.
Bởi vậy, muốn hiểu thơ, ta phải biết suy đoán cái tình huống đã làm nảy sinh tình cảm
thơ.
*. Thơ không phải là sự việc thể hiện tình cảm một cách bản năng, trực tiếp.Tình cảm trong thơ
là tình cảm được ý thức, được siêu thăng, được lắng lọc qua cảm xúc thẩm mĩ, gắn sát
với sự tự ý thức về mình và về đời.Trong thơ, nhà thơ không biến thành tình cảm mãnh liệt của
mình chi phối, trái lại ý thức của nhà thơ làm chủ tình cảm của tớ bằng một tư tưởng.
VD. Con ơi nhớ lấy câu này / Cướp đêm là giặc, cướp ngày là quan.
Bài ca dao thể hiện thái độ căm hờn của người dân đối với những tên quan bóc lột, vơ vét
của dân nhưng tác giả dân gian lại tìm đến một cách thể hiện điềm đạm là một lời dặn dò
của cha mẹ với con cháu.Đó là tình cảm, thái độ được thể hiện một cách có ý thức chứ không
hề bản năng.
VD. Bài Tiến sĩ giấy – Nguyễn Khuyến
Bài thơ thể hiện thái độ lên án, đả kích những tên tiễn sĩ hữu danh vô thực, phê phán hiện
tượng mua quan bán tước trong xã hội đương thời nhưng thay cho những lời nguyền rủa ghê
gớm, nhà thơ miêu tả một ông tiến sĩ bằng giấy với những lời cười nhạo đầy hàm ý:
Tấm thân xiêm áo sao mà nhẹ / Cái giá khoa danh ấy mời hời.
Ghế chéo lọng xanh ngồi bảnh chọe / Nghĩ rằng đồ thật hóa đồ chơi.
VD. Tình cảm của Nguyễn Du thể hiện trong “Truyện Kiều” không phải là thứ tình cảm yêu
ghét bản năng mà là thứ tình cảm đã được chưng cất, lắng lọc sau khi đã sống sâu sắc, mãnh
liệt với cuộc sống, đã thấu hiểu thân phận của nhân vật, đã tường tận những cảnh ngộ éo le
ngang trái. Đúng như Nguyễn Du đã viết:
Trải qua một cuộc bể dâu / Những điều trông thấy mà đau đớn lòng.
Đó là những tình cảm qua nhiều trải nghiệm nên thấm thía, sâu sắc.
*. Tình cảm trong thơ phải là tình cảm lớn, tình cảm đẹp, tình cảm cao thượng, thấm nhuần
bản chất nhân văn, chính nghĩa.Những tình cảm tầm thường không làm ra thơ.Chỉ những
tình cảm đẹp, gắn sát với tình cảm của nhân dân, quả đât mới có sức vang động trong
tâm hồn người, mới làm ra thơ.
VD. Anh đi anh nhớ quê nhà… Tình yêu quê hương, đất nước
VD. Tay bưng chén muối đĩa gừng… Tình nghĩa vợ chồng.
VD. Bài Nhàn – Nguyễn Bình Khiêm.
Thông qua việc xác định, ngợi ca lối sống nhàn, ẩn dật, xa lánh chốn quan trường bon
chen, bài thơ thể hiện nhân cách cao đẹp của một nhà nho chân chính.
VD. Độc Tiểu Thanh kí. Bài thơ là tiếng khóc thương, là sự việc đồng cảm của Nguyễn Du với
số phận xấu số của nàng Tiểu Thanh, với nỗi oan lạ lùng của những kiếp phong lưu nói
chung và là niềm khao khát tri âm của chính nhà thơ với hậu thế.
*. Tình cảm trong thơ có sự thành viên hóa.
- Thơ bao giờ cũng là sự việc biểu lộ cái tôi tác giả, dù nhà thơ có ý thức điều đó hay là không. Tình
cảm trong thơ là tình cảm mang tính chất chất thành viên hóa nên qua từng trang thơ, ta như được tiếp
xúc trực tiếp với một đậm cá tính, một cuộc sống, một tâm hồn riêng, không thể trộn lẫn.Đọc thơ bà
Huyện Thanh Quan, ta thấy được đậm cá tính của bà, một người phụ nữ thâm trầm, sâu sắc, hoài
cổ.ĐỌc thơ Hồ Xuân Hương, ta thấy một người phụ nữ có đậm cá tính góc cạnh, sắc sảo.Đọc thơ
Nguyễn Du, ta thấy một tấm lòng nhân đạo lớn, thiết tha yêu người, nhiều lần nhỏ nước mắt
khóc thương cho số phận con người. Thơ Đỗ Phủ và đời Đỗ Phủ mang vẻ trầm hùng, bi thiết.
Thơ Lí Bạch và đời Lí Bạch toát lên sự tự do, phóng khoáng…CÓ thể nói, thơ là khuôn mặt
riêng của mỗi con người.Vì vậy, việc tìm hiểu đậm cá tính, khí chất, cuộc sống thi nhân có ý nghĩa
quan trọng để hiểu nội dung tác phẩm.Tình cảm mang tính chất chất thành viên hóacũng là một yếu tố làm
nên diện mạo riêng không thể trộn lẫn của mỗi hồn thơ.
- Cái tôi trong thơ là cái tôi thứ hai của tác giả, không phải cái tôi đời thường, không trùng
khít, đồng nhất với con người ngoài đời của tác giả. Do sống trong thế giới sáng tạo của nhà
thơ nên nhân vật trữ tình được tự do biểu lộ, ít bị ràng buộc như tác giả ngoài đời. Ta không
nên hoàn toàn bám vào tiểu sử của nhà thơ để cắt nghĩa thơ mà cần lí giải thơ như một giá trị
nghệ thuật và thẩm mỹ độc lập thể hiện trong văn bản.
- Tình cảm trong thơ mang tính chất chất thành viên hóa nhưng không phải là tình cảm thành viên mà là
tình cảm xã hội, quả đât.Lời thơ tuy biểu lộ những cảm xúc, tâm sự riêng tư nhưng lại sở hữu
ý nghĩa khái quát về con người, xã hội, quả đât, có mức giá trị thẩm mĩ và giá trị nhân văn sâu sắc,
đủ làm nền tảng cho việc thông cảm lẫn nhau và phát triển đời sống nội tâm phong phú của con
người.
VD. Tự tình II – Hồ Xuân Hương.
Nỗi đơn độc, trơ trọi, niềm khát vọng niềm sung sướng và cả những phẫn uất, phản kháng của nhân vật
trữ tình trong bài thơ không phải là tình cảm của một thành viên nhà thơ mà tiêu biểu cho tình cảm
của những người dân phụ nữ trong xã hội phong kiến, những người dân là nạn nhân của chính sách nam
quyền. Đó là tiếng nói chung của những người dân phụ nữ đương thời. Có như vậy, tác phẩm mới
có sức sống lâu bền.
-
So sánh cái tôi trữ tình trong thơ trung đại và thơ tân tiến.
+ Trong thơ Trung đại, nhà thơ thường giấu chữ “tôi” để người này và người khác dễ hòa
với nhau. Thơ Trung đại thường đề cao chữ “ta”, chỉ có một số trong những ít tác giả đề cập đến chữ
“tôi”
VD. Nguyễn Du – Thiên hạ hà nhân khấp Tố Như?
Hồ Xuân Hương – Này của Xuân Hương mới quệt rồi.
N.C.T – Ông Hi Văn tài bộ đã vào lồng.
+ Trong Thơ mới: Cái tôi là một nguyên tắc cơ bản. Nhà thơ nào thì cũng đặt trách nhiệm cho
mình là đi tìm và biểu lộ cái tôi
VD. Xuân Diệu:
Tôi là con nai bị chiều đánh lưới….bóng tối
Tôi là con chim đến từ núi lạ / Ngửa cổ hót chơi.
Thế Lữ: Tôi là khách bộ hành phiêu lãng
Chế Lan Viên: Hãy cho tôi một tinh cầu lạnh buốt…
Hàn Mặc Tử: Tôi vẫn còn đây hay ở đâu….trời sâu?
2.
Ý thơ và tứ thơ.
* Ý thơ là ý nghĩa mà văn bản thơ muốn diễn đạt. Ý thơ thường không được thông báo
trực tiếp, đầy đủ qua lời thơ mà do tứ thơ, do giọng điệu, hình ảnh, hình tượng thơ gợi lên.
* Tứ thơ là hình thức đặc biệt để biểu lộ ý thơ. Tứ thơ hoàn toàn có thể là một hình ảnh tượng
trưng, là những quan hệ đối thoại, song hành… của những nhân vật, hình ảnh.Nên, cùng một ý thơ
nhưng những tác giả rất khác nhau ở những tác phẩm rất khác nhau hoàn toàn có thể lựa chọn tứ thơ rất khác nhau.
VD. Cùng thể hiện nỗi nhớ trong tình yêu nhưng ca dao có bài lựa chọn cách nói giấc ngủ không
yên vì nhớ tình nhân: “Đêm nằm sống lưng chẳng tới giường….gặp anh”; có bài lựa chọn cách nói ra bờ
ao, ngắm cảnh vật mà nhớ tình nhân: “Đêm qua ra đứng bờ ao…..sao mờ”; có nhà thơ chọn
cách nói nhớ tình nhân cả trong giấc mơ: “Lòng em nhớ đến anh/ Cả trong mơ còn thức”.
VD. Cùng thể hiện lòng yêu nước, có tác giả lựa chọn cách nói cảm thấy thẹn khi nghe đến người đời
nhắc chuyện Vũ Hầu, thể hiện ý thức trách nhiệm trước thời cuộc: “Công danh nam tử….Vũ
Hầu”; có người lựa chọn cách nói đêm đêm mài gươm dưới ánh trăng, chờ đón thời cơ ra giúp đời
giúp nước: “Kỉ độ long tuyền đái nguyệt ma”.
-
-
Tứ thơ có tứ toàn bài (Tiến sĩ giấy, Hầu Trời, Độc Tiểu Thanh kí..), có tứ từng câu, từng
khổ. VD. Công danh nam tử còn vương nợ / Luống thẹn tai nghe chuyện Vũ Hầu (Nói
chuyện cảm thấy thẹn khi nghe đến người đời kể chuyện Vũ Hầu là để thể hiện ý muốn tạo
dựng công danh sự nghiệp sự nghiệp sánh ngang với Vũ Hầu);
Tứ thơ là một đặc điểm quan trọng để phân biệt thơ và văn xuôi. Nếu văn xuôi xây dựng
kết cấu tác phẩm (tác phẩm tiến triển theo một trình tự nhất định) để thể hiện tư tưởng
của nhà văn thì thơ xây dựng tứ thơ để thể hiện cảm xúc, tư tưởng của nhà thơ.
*. Tứ thơ được tạo dựng nhờ trí tưởng tượng.
- Mọi nghệ thuật và thẩm mỹ đều cần đến tưởng tượng. Nhờ có trí tưởng tượng, tác giả hoàn toàn có thể sáng tạo
những hình tượng nghệ thuật và thẩm mỹ để truyền tải tư tưởng, thể hiện cảm xúc. Trong văn học, trong cả
một thể loại yêu cầu cao về tính chân thực như thể loại kí cũng cần phải đến hư cấu, tưởng
tượng.VD. Những ngày thơ ấu – Nguyên Hồng.Trong thơ ca, tưởng tượng có vai trò rất quan
trọng.Nếu tình cảm là sinh mệnh của thơ thì tưởng tượng là đôi cánh của thơ.Tưởng tượng là
hoạt động và sinh hoạt giải trí tâm lí phân giải, tổ hợp những hình tượng đã có để tạo ra hình tượng hoàn toàn
mới.Bằng tưởng tượng, nhà thơ hoàn toàn có thể sáng tạo nên tứ thơ, tạo nên những hình ảnh, biểu
tượng không riêng gì có hay, đẹp mà còn mới lạ, độc đáo để thể hiện những rung động tinh tế, vi
diệu của tâm hồn.Có thể nói, trong thơ ca, phạm vi của tưởng tượng được mở rộng hơn hết,
sức mạnh mẽ và tự tin của tưởng tượng được phát huy triệt để hơn hết.
-
VD. Ước gì sông rộng một gang / Bắc cầu dải yếm để chàng sang chơi.
Sông rộng một gang, cầu dải yếm là sản phẩm của trí tưởng tượng, thể hiện niềm khát
khao niềm sung sướng, khát khao gắn bó của một cô nàng đang yêu.
VD. Quốc thù vị báo đầu tiên bạch / Kỉ độ long tuyền đái nguyệt ma.
Hình ảnh một vị lão tướng đêm đêm mài gươm dưới bóng trăng là sản phẩm của trí
tưởng tượng, là hình ảnh mang ý nghĩa biểu trưng, thể hiện sự kiên trì đợi thời của một
người anh hùng yêu nước.
VD. Hầu trời. Tản Đà tưởng tượng một cuộc lên Trời, đọc thơ cho Trời nghe, được Trời
và chư tiên khen, đánh giá cao. Qua đó, tác giả thể hiện thái độ tự tin, tự đề cao tài năng
văn chương của tớ. Đó là một lối sống ngông của thi sĩ Tản Đà.
Thơ không xây dựng những hình tượng khách thể như nhân vật trong truyện hay kịch, kí
mà xây dựng hình tượng của tớ mình dòng ý thức, cảm xúc đang ra mắt, vì thế tưởng
tượng trong thơ đa phần là liên tưởng, giả tưởng, huyễn tưởng.
+ Liên tưởng là hoạt động và sinh hoạt giải trí tâm lí, từ việc này, người này mà nghĩ tới việc khác, người khác.
VD.Vầng trăng ai xẻ làm đôi / Nửa in gối chiếc, nửa soi dặm trường.
Hình ảnh vầng trăng xẻ làm đôi là hình ảnh tưởng tượng, gợi liên tưởng đến tình cảnh chia
ly, cách biệt giữa Thúy Kiều và Thúc Sinh.
VD. Tây Hồ hoa uyển tẫn thành khư.
Câu thơ nói đến sự biến hóa của cảnh đẹp Tây Hồ, xưa là hoa uyển mà nay thành gò hoang,
không hề dấu vết gì của diễm cảnh xưa kia. Sự đổi thay quyết liệt của tự nhiên gợi người
đọc suy ngẫm đến sự biến hóa nghiệt ngã của một kiếp người, của người con gái đẹp từng
sống cạnh Tây Hồ, đó là nàng Tiểu Thanh.
+ Huyễn tưởng: Là cách mượn giấc mơ, ảo giác để biểu lộ cảm xúc. VD. Bài Hầu Trời
của Tản Đà.
+ Hoang tưởng: Tưởng tượng hoang đường, không còn trong thực tế. Hoang tưởng xuất hiện
nhiều trong thơ Hàn Mặc Tử. VD: Trăng nằm sõng soãi trên cành liễu / ĐỢi gió đông về để
lả lơi.
-
Tưởng tượng tạo nên những hình ảnh, hình tượng, mà hình ảnh hình tượng sẽ góp thêm phần
tạo nên tứ thơ để thể hiện cảm xúc, tư tưởng của tác giả,.Những hình tượng trong thơ
thường gián đoạn, không liên tục, có nhiều khoảng chừng trống, khoảng chừng trắng. Đó là những
chỗ trống thiết yếu cho việc tư duy, xúc cảm và đồng sáng tạo của người đọc. Nối kết
những hình tượng là mạch cảm xúc của bài thơ.
VD. Đây thôn Vĩ Dạ.
+ Khổ 1: Cảnh thôn Vĩ lúc bình minh được gợi lên qua những hình ảnh: nắng hàng cau,
vườn, lá trúc, mặt chữ điền. Đó là một bức tranh đẹp tươi, tràn đầy sức sống. Cảnh đẹp
thôn Vĩ là một hình tượng, thể hiện niềm yêu đời tha thiết, khát khao được trở về với
môi trường tự nhiên thiên nhiên sống đời thường.
-
-
+ Khổ 2. Cảnh sông nước đêm trăng với những đường nét mơ hồ, huyền ảo, những sự vật
trong trạng thái chia lìa, buồn bã. Cảnh sông nước đêm trăng là một hình tượng cho việc
chia lìa, ngăn cách, nỗi đơn độc.
+ Khổ 3: Cảnh sương khói xứ Huế. Cảnh vật mờ nhòa, hình ảnh con người mờ ảo, biểu
tượng cho việc mong đợi và không tin về tình đời, tình người.
Nhìn trên mặt phẳng ngôn từ, những bức tranh được miêu tả trong ba khổ thơ dường như
không còn nhiều liên hệ, từ khổ 1 đến khổ 2, sang khổ 3, cảnh có những thay đổi bất thần
không báo trước. GIữa những khổ thơ là những khoảng chừng im re đầy dư vị. Người đọc cần
lắng lòng suy ngẫm, tìm mạch link ngầm Một trong những khổ thơ để hiểu được cảm xúc của
tác giả:Thi sĩ thiết tha yêu đời, khao khát được trở về với cuộc sống nhưng hiện tại vẫn đang bị
xa lánh, sống trong nỗi đơn độc, mang mặc cảm chia lìa. Cuộc đời cứ xa dần khỏi tầm tay
với, mờ nhòa, hư ảo dần khiến thi sĩ vừa mong đợi lại vừa không tin về tình người, tình
đời.
Mỗi loại thơ có những quy mô tượng riêng.
+ Ca dao. Trong ca dao thường phát hiện những hình ảnh hình tượng như bờ ao, giếng
nước, bến đò, con đò, con cò..
+ Thơ trung đại: thường gặp những hình ảnh hình tượng như tùng, cúc, trúc , mai…
+ Thơ lãng mạn: trái tim, đôi môi, đôi mắt, bờ vai, vườn cây, chim hót…
+ Thơ cách mạng: Thường gặp những hình ảnh hình tượng như cờ đỏ, máu đào, tay súng,
tay cày, mặt trời…
Mỗi nhà thơ cũng luôn có thể có những hình tượng không lặp lại.
VD. Xuân Diệu
Trong thơ Xuân Diệu, ta thấy có những hình ảnh hình tượng đặc trưng như ong bướm
tuần tháng mật, tháng giêng ngon như một cặp môi gần, cặp chim chuyền..
VD: Huy Cận
Tràng giang, cồn nhỏ, bến cô liêu, cành củi khô, bèo dạt..
VD: Nguyễn Bính
Trầu, cau, bến, đò, hoa khuê những, bướm giang hồ…
VD: Lưu Trọng Lư
Con nai vàng ngơ ngác…
VD: Hàn Mặc Tử
Trăng, huyết, lệ.
Có thể nói, tưởng tượng càng phong phú độc đáo thì càng sáng tạo nên những tứ thơ độc
đáo, mới lạ để truyền tải ý thơ, làm ra sự mê hoặc của thơ.
VD. Thanh Thảo. – Đàn ghita của Lorca
3. Ngôn từ thơ được cấu trúc đặc biệt.
Ngôn ngữ trong thơ là ngôn từ đã được cách điệu hòa cũng như bước chân trong điệu
vũ so với bước đi thường.Bước đi thường có mục tiêu đó đó là di tán từ nơi này đến nơi
khác, tính chất uyển chuyển, duyên dáng, uyển chuyển, đúng nhạc không quan trọng
lắm.Nhưng bước đi trong điệu vũ không phải chỉ để đi mà đa phần nhằm mục đích diễn tả ý tưởng,
tình cảm, là phương tiện diễn đạt nội dung nghệ thuật và thẩm mỹ. Tùy nội dung rất khác nhau mà có bước
khoan thai, dìu dặt, có bước thoăn thoát, có bước phân vân. Ngôn ngữ thơ cũng vậy.Ngôn
ngữ thơ không riêng gì có thực hiện hiệu suất cao thông báo, đáp ứng thông tin như ngôn từ thông
thường mà nhằm mục đích thực hiện hiệu suất cao truyền cảm, biểu lộ một nội dung nghệ thuật và thẩm mỹ nhất
định.Vì vậy, ngôn từ trong thơ được cách điệu hóa, rất khác ngôn từ thông
thường.Tính cách điệu hóa của ngôn từ có những biểu lộ rõ ràng sau:
*. Ngôn từ có nhịp điệu
- Sự phân dòng của lời thơ nhằm mục đích mục tiêu tạo thành những đơn vị nhịp điệu. Cuối mỗi dòng
đều là nơi ngừng của nhịp điệu.Các thể thơ rất khác nhau lại sở hữu cách tạo nhịp điệu rất khác nhau.
VD: Lục bát (2/2/2/2), Thất ngôn (4/3), Các nhà thơ tài năng thường tìm cách sáng tạo
những nhịp điệu mới lạ để thể hiện tư tưởng, cảm xúc.VD.
+ Tre xanh/ xanh tự bao giờ
Chuyện rất lâu rồi / đã có bờ tre xanh.
+ Ngày qua ngày / lại qua ngày
Lá xanh nhuộm / đã thành cây xanh vàng.
+ Thôn Đoài thì nhớ thôn Đông
Cau thôn Đoài / nhớ giầu không thôn nào?
*. NGôn từ thơ không còn tính liên tục và tính phân tích như ngôn từ văn xuôi, ngược lại
nó có tính nhảy vọt, gián đoạn, tạo thành những khoảng chừng lặng giàu ý nghĩa.
- Tính nhảy vọt, gián đoạn thể hiện ở chỗ: Một trong những dòng thơ (câu thơ), Một trong những khổ thơ bề
ngoài tưởng như không liên quan trực tiếp với nhau, không loogic nhưng thực chất chúng
gắn bó ngặt nghèo với nhau theo mạch loogic bề sâu (thường là mạch tâm tư, tình cảm của chủ
thể trữ tình).
VD. Tự tình II
Đây thôn Vĩ Dạ.
-
Ngôn từ thơ không phải ngôn từ tuyến tính mà là ngôn từ phức hợp, đôi khi cùng một từ
hoàn toàn có thể diễn đạt nhiều hình ảnh, ý nghĩa, tạo nhiều cách thức hiểu.
VD: Tây Hồ hoa uyển tẫn thành khư / Độc điếu song tiền nhất chỉ thư.
Câu thơ nói về sự biến hóa của cảnh đẹp Tây Hồ nhưng cũng đồng thời ý niệm nói về sự
biến hóa nghiệt ngã của một kiếp người.
VD: Nguyệt cầm
Khổ thơ đầu cùng một lúc vừa nói về trăng, vừa nói về đàn, vừa nói về cảm xúc khung hình
của chính mình.
VD. Bánh trôi nước – HXH.Bài thơ vừa nói về hình ảnh chiếc bánh trôi vừa nói về vẻ
đẹp và thân phận người phụ nữ.
Vì thế, khi đọc thơ, nên phải thả hồn theo cảm xúc nương theo mạch tình cảm trong bề
sâu ngôn từ chứ không riêng gì có tìm mạch logic trên mặt phẳng ngôn từ.
- Do đặc điểm này mà thơ thường sử dụng nhiều phép tu từ (ẩn dụ, hoán dụ…), nhiều
tỉnh lược.., phá vỡ logic phối hợp của ngôn từ để tạo thành những phối hợp mới, bất thần
theo nguyên tắc lạ hóa.
VD. Tháng giêng ngon như một cặp môi gần.
Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp
Nắng xuống trời lên sâu chót vót…
*. Ngôn từ thơ giàu nhạc tính với những âm thanh luyến láy, những từ trùng điệp, sự phối
hợp bằng trắc và những cách ngắt nhịp có mức giá trị quyến rũ.
Nhạc tính trong ngôn từ thơ được tạo nên từ sự phối hợp thanh điệu B-T, từ cách gieo vần;
yếu tố âm thanh của từ; Sự trùng điệp của những từ; cách ngắt nhịp có mức giá trị quyến rũ; cảm xúc
của nhà thơ.
-
-
Em rơi Ba Lan! Mùa tuyết tan
Đường bạch dương sương trắng nắng tràn.
Anh đi, nghe tiếng người xưa vọng
Một giọng thơ ngâm, một giọng đàn
ĐOạn thơ mang nhạc điệu ngân nga, du dương, bay bổng, thanh thoát nhờ phần lớn những
tiếng đều có thanh bằng (em ơi Ba Lan, tan, sương, tràn…) và thanh trắc cao (tuyết,
trắng, nắng, tiếng), ít thanh trắc thấp (bạch, giọng, vọng). Ba thanh điệu hòa vào nhau
như tiếng nhạc trầm giữa một giai điệu cao chung. Nhạc điệu còn được tạo nên từ sự hiệp
vần của những tiếng trong từng câu và Một trong những câu : Ba Lan – tan – tràn – đàn ; bạch dương
– sương ; vọng – giọng ; Nhạc điệu còn được gợi lên từ sự phối hợp của những nguyên âm,
đặc biệt là âm « a » (âm mở) kết phù phù hợp với những phụ âm vang (t, tr,) ; Nhạc điệu được tạo
nên từ cách ngắt nhịp sáng tạo, linh hoạt : 2/2/3 ; 3/2/2 ; 2/2/3 ; 4/3.
Hiệu quả từ sự cấu trúc đặc biệt của ngôn từ :
Nhờ cấu trúc ngôn từ đặc biệt, thơ hoàn toàn có thể nói rằng được những điều rất là lắng đọng, kết
tinh mà nhiều khi văn xuôi không nói được.
VD. Ôi những cánh đồng quê chảy máu…trời chiều.
Những hình ảnh này rất khó diễn tả bằng văn xuôi hoặc nếu viết bằng văn xuôi thì lời văn
phải trải ra rất dài. Trong lời thơ, hai câu trên có sức khêu gợi lớn. Nó diễn tả một cách cô
đọng, tập trung tình cảnh làng xóm, quê hương bị giặc chiếm đóng.
+ Cánh đồng quê chảy máu : Câu thơ gợi những trận càn của giắc trên đồng quê, cảnh giặc
đuổi người, bắn người trên cánh đồng, cảnh những vụ gặt giành từ tay giặc từng hạt thóc,
từng bông lúa và mỗi hạt thóc, mỗi bông lúa đều thấm máu nhân dân, cảnh những người dân du
kích đổ máu để bảo vệ đồng quê, ruộng lúa, xóm làng… Câu thơ đã cho tất cả chúng ta biết tình cảnh đau
thương và tinh thần can đảm và mạnh mẽ và tự tin của đồng bào và của quê hương trong chiến đấu.
+ Dây thep gai đâm nát trời chiều. Câu thơ gợi lên ách chiếm đóng nặng nề của giặc, phá nát
môi trường tự nhiên thiên nhiên sống đời thường yên bình của nhân dân. Câu thơ gợi niềm xót xa, đau đớn.
Thơ kị nhất sự giàn trải, nhạt loãng. Thơ cần nhất lời cạn, ý sâu, nói ít mà gợi nhiều.
. Nhà thơ cổ xưa Nga Nê-cra-xôp viết : « Phé
p tắc cần theo một cách kiên trì là làm thế nào lời thơ ngặt nghèo mà ý thơ mênh mông ». Các nhà thơ
phương Đông thường quan niệm : Ý tại ngôn ngoại, ngôn tận nhi ý bất tận. Nhà thơ Liên Xô
tân tiến Ji-khô-nôp nhận định rằng : thơ là sự việc « nén chặt năng lượng », năng lượng tư tưởng và cảm
xúc.
. Sóng Hồng : « Thơ hoàn toàn có thể bao quát sâu rộng không khí và thời gian mà nhiều nghệ
thuật khác không còn. Thơ nói việc ngày này mà gợi chuyện đời xưa, nói chuyện VN mà gợi
chuyện ở TQ, Triều Tiên, Liên Xô, Cu-ba, Mỹ… ; nói chuyện quả đất mà làm cho những người dân xem
nghĩ đến ngày mai, con người sẽ du hành trong vũ trụ và đổ xuống những hành tinh xa lạ trong
khối mạng lưới hệ thống mặt trời. Cho nên thơ là nghệ thuật và thẩm mỹ kì diệu số 1 của trí tưởng tượng »
. Lưu Trọng Lư : « Thơ tất nhiên k phải là văn xuôi. Thơ là sự việc sống tập trung cao độ, là cái lõi
của đời sống. Phải đào, phải xới, phải chắt, phải lọc mới ra thơ được… Sự sống phải ủ thành
men và bốc lên trong tâm hồn thi sĩ. Có nhiều bài thơ mà hình như tác giả muốn vét cho sạch,
nói cho cùng, hết nước, hết cái, bật gốc, trơ rễ. Một câu thơ hay là một câu thơ có sức gợi.
Nguyễn Du không cạn lời, tả ít mà gợi nhiều, chỉ hé ra một chút ít mà hiện lên cả thế giới. Thi sĩ
nhiều khi chỉ mở ra mà người đọc sẽ góp thêm phần đóng lại.
Các nhận định trên đều nói lên đặc trưng nổi bật của ngôn từ thơ : Ngôn ngữ thơ phải dệt
nên những hình tượng kết tinh, lắng đọng, có sức khêu gợi sâu xa, lâu dài trong tâm tư người
đọc.
-
-
III.
Cấu tạo đặc biệt của ngôn từ thơ còn tạo nên một đặc tính nữa là làm cho thơ vừa
có hình vừa có nhạc. thơ là sự việc tổng hợp của hình và nhạc. Hình của thơ do ý nghĩa
của ngôn từ dựng lên, nhạc của thơ sinh ra từ âm thanh của ngôn từ. Hình của thơ
lắng đọng, nhạc của thơ ngân vang. Mỗi lời thơ, khổ thơ, bài thơ cất lên đều vang
nhạc, sáng hình.
Tiểu kết
Đặc trưng nội dung gắn chặt với đặc trưng hình thức của thơ, k thể tách rời. Khi phân
tích thơ, cần bám sát nội dung và hình thức của thơ.
Một số ý kiến :
Trần Thanh Đạm : Thơ là ý lớn, tình sâu trong lời hay tiếng đẹp.
…..
PHÂN LOẠI THƠ
Có nhiều tiêu chí phân loại thơ rất khác nhau
1.
-
Phân loại theo phương thức biểu lộ : Thơ trữ tình và thơ tự sự.
Phân loại theo hình thức tổ chức ngôn từ : Thơ luật và thơ tự do.
Phân loại theo quy mô nội dung : Thơ sử thi (tụng ca), thơ thế sự, thơ đời tư.
Thơ trữ tình và thơ tự sự.
a. Thơ trữ tình.
*. Nhân vật trữ tình
- Nhân vật trữ tình là người trực tiếp thổ lộ những suy nghĩ và cảm xúc trong bài thơ.
Nhân vật trữ tình không còn tiểu sử, diện mạo, hành vi, lời nói rõ ràng nhưng được thể
hiện qua giọng điệu, cảm xúc, cách cảm, cách nghĩ. Qua những dòng thơ, ta như gặp tâm
hồn người.
VD. Nhân vật trữ tình trong bài Tự tình II của Hồ Xuân Hương là một người phụ nữ
duyên phận hẩm hiu, một mình trong đêm khuya, đơn độc và khát khao niềm sung sướng.
Nhân vật trữ tình là người sống trong thế giới nghệ thuật và thẩm mỹ nên về một chừng mực nào đó
cũng luôn có thể có suy nghĩ, hành vi tương tự như những nhân vật khác.
VD :
-
-
Các kiểu nhân vật trữ tình : 2 kiểu
+ Nhân vật trữ tình biểu lộ trực tiếp cái tôi thứ hai của tác giả.
VD : Bài Tự tình II, bài Lấy chồng chung : Nhân vật trữ tình là biểu lộ trực tiếp cái tôi
thứ hai tác giả
+ Nhân vật trữ tình là cái tôi « nhập vai » trữ tình.
VD : Bài Truyện Kiều : Nhân vật trữ tình là cái tôi nhập vai
VD. Đặng Trần Côn nhập vai người chinh phụ trong « Chinh phụ ngâm ».
Thế giới trữ tình không riêng gì có hạn hẹp trong một thành viên nhà thơ mà là một cấu trúc mở
vô hạn, hoàn toàn có thể đề cập đến rất nhiều vấn đề, nhiều con người và số phận ngoài
tiểu sử thành viên nhà thơ.
Phân biệt nhân vật trữ tình và nhân vật trong thơ trữ tình.
+ Nhân vật trong thơ trữ tình là đối tượng để nhà thơ gửi gắm tình cảm, là nguyên nhân
trực tiếp khơi gợi nguồn tình cảm của tác giả. VD : Lượm, mẹ Tơm, mẹ Suốt, Tiểu
Thanh, ông đồ…
+ Nhân vật trữ tình là chủ thể của những tình cảm, suy nghĩ, cảm xúc trong bài thơ.
Giữa nhân vật trong thơ trữ tình và nhân vật trữ tình có quan hệ gắn bó ngặt nghèo :
Nhân vật trong thơ trữ tình là đối tượng quyến rũ xúc, suy nghĩ của nhân vật trữ tình. Liên
kết, sâu chuỗi những suy nghĩ, cảm xúc của nhân vật trữ tình, ta hoàn toàn có thể tưởng tượng được đặc
điểm của nhân vật trong thơ trữ tình.
VD. Bài Đọc Tiểu Thanh kí.
+ Nhân vật trong thơ trữ tình : nàng Tiểu Thanh
+ Nhân vật trữ tình : cái tôi tác giả, một chiếc tôi dễ đồng cảm đã xúc động trước cuộc sống,
số phận của nàng Tiểu Thanh.
+ Nàng Tiểu Thanh là đối tượng làm nảy sinh tình cảm, suy nghĩ của nhân vật trữ tình.
Nhân đọc bản di cảo còn sót lại của nàng Tiểu Thanh, tác giả xúc động và cảm thương
cho một kiếp người tài hoa bạc mệnh, từ đó đồng cảm với nỗi xấu số của những kiếp
tài tử, phong lưu nói chung và tự thương cho chính mình.
-
IV.
2.
a.
+ Những cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật trữ tình giúp ta tưởng tượng rõ ràng hơn về cuộc
đời, số phận của nàng Tiểu Thanh. « Son phấn ….lụy phần dư ». Tiểu Thanh là một
người con gái có nhan sắc (son phấn), có tài năng năng (văn chương) nhưng cuộc sống xấu số
(chôn vẫn hận, đốt còn vương).
Đặc điểm của nhân vật trữ tình :
+ Nhân vật trữ tình thường là hiện thân của tác giả. Qua thơ, ta hoàn toàn có thể biết những rõ ràng
thoáng qua về tiểu sử, cuộc sống, những trãi nghiệm, tài năng…của tác giả.
VD : Bài « Đò Lèn » của Nguyễn Duy.
Bài thơ giúp ta tưởng tượng về tuổi thơ của Nguyễn Duy ở làng quê, gắn sát với hình ảnh
người bà.
« Thuở nhỏ….ăn trộm nhãn chùa Trần ».
Thơ trữ tình luôn đã cho tất cả chúng ta biết một con người rõ ràng, có đậm cá tính, có quan niệm và những
nỗi niềm riêng. Thơ trữ tình bao giờ cũng mang lại sự thật về đời sống tâm hồn của
những thành viên trong những tình huống đời sống và xung đột xã hội rõ ràng.
+ Nhân vật trữ tình còn là một người đại diện cho một lớp người, một giai cấp, một dân tộc bản địa để
phát biểu.
VD : Tự tình II. Lời của người phụ nữ trong bài thơ cũng là lời của biết bao phụ nữ trong
xã hội phong kiến.
+ Tính chất tiêu biểu và khái quát của những cảm xúc làm ra ý nghĩa của nhân vật trữ
tình. Đó là tính chân thực, khách quan, điển hình và lịch sử của nhân vật trữ tình. (vì
những cảm xúc., tâm trạng, suy nghĩ của nhà thơ phải có nguồn gốc từ xã hội và tiêu biểu
chi nhiều người trong 1 thời kì nhất định). Đó cũng là con phố mở ra để link bài thơ
với ngàn vạn trái tim của đông đảo bạn đọc.
*. Phân loại thơ trữ tình
- Thơ trữ tình trường thiên : ngâm khúc, trường ca
- Thơ trữ tình ngắn : Những bài thơ trữ tình còn sót lại.
b. Thơ tự sự.
- Thơ tự sự là loại thơ có diễn biến hoàn hảo nhất hoặc tương đối hoàn hảo nhất với những nhân
vật, sự kiện, diễn biến trong không khí, thời gian
- Các loại thơ tự sự :
+ Sử thi :
+ Truyện thơ :
+ Thơ ngụ ngôn :
Thơ tự sự là một thể loại phổ biến trên thế giới.
Thơ tự sự cũng luôn có thể có tính trữ tình rất cao.
Thơ kịch.
Thơ kịch được viết ra hoàn toàn có thể để diễn nhưng đa phần là để đọc. Lời thoại của mỗi nhân vật
nói chung là một khúc trữ tình hoặc một dòng triết lí nhân sinh.
TP tiêu biểu :
Thơ luật và thơ tự do.
Một số thể thơ luật cơ bản.
*. Thất ngôn bát cú : Là thể thơ Đường luật hoàn hảo nhất nhất.
- Về hình thức. Thơ ĐL quy định ngặt nghèo về vần, đối, niêm, luật, bố cục.
+ Vần : Bài thơ có 8 dòng, có 5 vần gieo ở cuối những dòng 1, 2, 4, 6, 8.
+ Đối : Đặt hai dòng sóng đôi sao cho phù hợp hoặc đối chọi. Dòng 3-4 và 5-6 bắt buộc
phải đối nhau.
+ Luật : Sắp xếp những thanh bằng, trắc cố định và thắt chặt trong những dòng. Nhất, tam, ngũ bất luận ; Nhị,
tứ, lục phân minh.
+ Niêm : Sự phối hợp cùng thanh điệu bằng trắc của từ thứ hai trong những cặp câu 1 và 8, 2 và
3, 4 và 5, 6 và 7.
+ Bố cục : Thường phân thành những phần : đề, thực, luận, kết.
-
Về nội dung : Thơ luật là kết quả của một chiếc nhìn cân đối, ngặt nghèo, nghiêm trang, mực
thước về cuộc đời. Do đó, hình ảnh trong thơ ĐL thường trang nhã, thanh cao, mĩ lệ, cầu
kì, nhiều điển cố.
*. Tứ tuyệt
- Gồm hai loại : cổ tuyệt và luật tuyệt.
- Thơ tứ tuyệt ĐL nhỏ gọn, xinh xắn, hàm súc, thường hướng tới tính khái quát cao. Câu kết
thường mang giá trị đúc kết như những chân lí, nâng cao tầm vóc phổ quát của bài thơ.
- Thơ tứ tuyệt rất chú trọng kết caausm thường sử dụng kết cấu đối lập, câu thứ ba thường
có bước chuyển đột ngột về ý.
- Thơ tứ tuyệt thường dùng những hình ảnh, tứ thơ truyền thống nên tính biểu trưng của tứ
tuyệt cao, tạo trường liên tưởng và quyến rũ mạnh.
- Nhịp điệu bài thơ ít có những đột biến bất thần, tốc độ lưu chuyển của những sự kiện và hình
ảnh chậm nên bài thơ thường ở trạng thái tĩnh như một tấm hình.
VD
*. Lục bát.
-
Lục bát là một thể thơ lâu lăm của dân tộc bản địa, vốn là hình thức thơ ca truyenf miệng dân
gian.
Đặc điểm :
+ Số chữ : 6/8, đôi khi có trường hợp biến thể
+ Nhịp. Thường ngắt nhịp 2/2/2 và 2/2/2/2, nhưng hoàn toàn có thể có những biến hóa bất thần với
những nhịp 3/5, 5/1, 4/4, 3/3… nên hoàn toàn có thể diễn tả được mọi vận động tinh vi của đời sống.
+ Câu thơ lục bất thuận tiện cho việc sử dụng những phép sóng đôi, đối ngẫu nên thể loại
lục bát dù có nguồn gốc dân gian song vẫn hoàn toàn có thể đạt tới trình độ uyên bác cao.
+ Tốc độ luân chuyển nội dung nhanh hơn so với thơ song thất lục bát, chỉ hai câu đã có
thể diễn tả trọn vẹn một ý tính, một bức tranh đời sống.
+ Lục bát hoàn toàn có thể dùng để trữ tình hoặc tự sự, tác phẩm lục bát hoàn toàn có thể dài đến ngàn câu với
những sự kiện, diễn biến, nhân vật..được triển khai trong mọi tầng bậc không khí, thời
gian.
VD
*. Song thất lục bát
- Là một thể thơ dân tộc bản địa.
- Thể thơ này mang tính chất chất nhạc cao do sử dụng nhiều tiểu đối, bình đối, đối cách đoạn,
ngôn từ sóng đôi, láy đi láy lại làm lời thơ réo rắt, tầng tầng lớp lớp, mạch cảm xúc
xoắn xuýt, tuôn trào như thác đổ. VÌ vậy, người ta thường dùng song thất lục bát như loại
trữ tình trường thiên với những tâm trạng phức tạp, phong phú, triền miên…
- Tốc độ lưu chuyển chậm nên k thích nghi với kể chuyện, thường dùng để diễn tả tâm
trạng.
b. Thơ tự do.
- Thơ tự do là loại thơ không còn quy định bắt buộc về số câu, số chữ trong câu, về vần,
bằng trắc, nhịp điệu.
- Thơ tự do đề cao yếu tố cảm xúc, trữ tình, thường để cảm xúc chi phối mạch thơ nên
nhịp thơ và số lượng chữ trong câu biến hóa linh hoạt.
- Thơ tự do VN đạt được thành tựu lớn với phong trào Thơ mới và thơ ca cách mạng.
VD.
c.. Thơ văn xuôi.
- Thơ văn xuôi là thơ viết bằng văn xuôi, không phân dòng, không còn vần. Chất thơ của
thơ văn xuôi được tạo nên là cấu tứ giàu sức gợi, bất thần, có tính triết lý.
