Kinh Nghiệm Hướng dẫn Giá trị thặng dư được hình thành tư sản xuất còn lợi nhuận hình thành trên thị trường Chi Tiết
Hoàng Phương Linh đang tìm kiếm từ khóa Giá trị thặng dư được hình thành tư sản xuất còn lợi nhuận hình thành trên thị trường được Update vào lúc : 2022-06-27 08:08:03 . Với phương châm chia sẻ Bí kíp về trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết Mới Nhất. Nếu sau khi tham khảo Post vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comment ở cuối bài để Ad lý giải và hướng dẫn lại nha.Posted on 13 Tháng Sáu, 2009 by Civillawinfor
GS.TS. BÙI NGỌC CHƯỞNG – Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh
1 – Cơ chế bóc lột tư bản chủ nghĩa
C. Mác đã vạch ra rằng, tư bản không hề phát minh ra lao động thặng dư, rằng: "Nơi nào mà một bộ phận xã hội chiếm độc quyền về những tư liệu sản xuất thì nơi đó người lao động, tự do hay là không tự do, đều buộc phải thêm vào thời gian lao động thiết yếu để nuôi sống bản thân mình một số trong những thời gian lao động dôi ra dùng để sản xuất những tư liệu sinh hoạt cho những người dân chiếm hữu tư liệu sản xuất" (1). Quy luật kẻ chiếm hữu tư liệu sản xuất bóc lột người lao động không còn tư liệu sản xuất, được thực hiện dưới những hình thức và cơ chế rất khác nhau trong những hình thái xã hội rất khác nhau.
Trong xã hội chiếm hữu nô lệ, giai cấp nô lệ bị lệ thuộc hoàn toàn về thân thể vào giai cấp chủ nô, thì ngoài việc bị bóc lột lao động thặng dư, nô lệ còn bị chiếm một phần lớn sản phẩm thiết yếu của giai cấp nô lệ. Trong chính sách phong kiến, giai cấp nông nô đã có một phần tự do về thân thể đối với giai cấp địa chủ và chính sách bóc lột lao động thặng dư biểu lộ dưới hình thức bóc lột địa tô, lao động thặng dư và lao động thiết yếu được phân chia rõ ràng. Bởi vậy, theo C. Mác cơ chế bóc lột thời phong kiến có nhiều tiến bộ hơn chiếm hữu nô lệ.
Giai cấp tư sản bước lên vũ đài lịch sử cũng là giai cấp độc chiếm tư nhân những tư liệu sản xuất đa phần của xã hội. Khác với cơ chế bóc lột trong hai hình thái kinh tế tài chính – xã hội trước đa phần nhờ vào quan hệ hiện vật, cơ chế bóc lột tư bản chủ nghĩa nhờ vào quan hệ giá trị; nói cách khác là quan hệ trao đổi những vật ngang giá (tức là tuân theo quy luật giá trị). Quan hệ này che dấu sự bóc lột trong một cơ chế trao đổi với vẻ hình thức bề ngoài như thể tự do và bình đẳng, chính vì vậy mà những nhà kinh tế tài chính học trước C. Mác đã không thành công trong việc lý giải bản chất bóc lột tư bản chủ nghĩa.
A. Smith và D. Ri-những-đô đã quan niệm một cách hời hợt, hình thức bề ngoài rằng, mua và bán giữa tư bản và công nhân hình như thể mua và bán lao động nên cả hai ông đều gặp bế tắc trong việc lý giải một cách khoa học bản chất và nguồn gốc của lợi nhuận. Chẳng hạn, nếu lao động là sản phẩm & hàng hóa thì nó phải được kết tinh vào vật, như vậy là công nhân bán sản phẩm & hàng hóa chứ không bán lao động; lao động được xác định là thước đo của mọi giá trị thì không thể tự lấy nó để đo lường giá trị của tớ mình nó. Mặt khác, nếu mua và bán lao động mà trao đổi ngang giá thì không hề cơ sở tồn tại của lợi nhuận, nhưng thực tế lợi nhuận tồn tại một cách khách quan. Vậy, theo những phương pháp lý giải đó, quy luật giá trị xích míc với quy luật sản xuất ra lợi nhuận và ngược lại.
C. Mác đã phát hiện rằng, quan hệ mua và bán giữa công nhân và tư bản không phải là mua và bán sản phẩm & hàng hóa lao động mà là mua và bán một loại sản phẩm & hàng hóa đặc biệt – sản phẩm & hàng hóa sức lao động. Hàng hóa này còn có mức giá trị và giá trị sử dụng khác với những sản phẩm & hàng hóa thông thường. Giá trị của sản phẩm & hàng hóa sức lao động là giá trị những tư liệu sinh hoạt tối thiểu thiết yếu để tái sản xuất sức lao động của công nhân và bao hàm những yếu tố tinh thần, lịch sử và dân tộc bản địa… – Giá trị sử dụng của sản phẩm & hàng hóa này (tức là tiêu dùng nó trong quá trình sản xuất) hoàn toàn có thể tạo ra một lượng giá trị to hơn giá trị của nó là sức lao động. Do đó dù nhà tư bản trả đủ giá trị sức lao động cho công nhân trên cơ sở trao đổi ngang giá thì vẫn thu được phần giá trị dôi ra, trở thành lợi nhuận. Như vậy, quy luật giá trị và quy luật sản xuất ra lợi nhuận không phủ định lẫn nhau mà song song tồn tại: trao đổi giữa tư bản và công nhân tuân theo quy luật ngang giá (quy luật giá trị sức lao động) nhưng nhà tư bản vẫn thu được phần dôi ra ngoài giá trị sức lao động; phần dôi ra đó được C. Mác gọi là giá trị thặng dư. Như vậy, bóc lột lao động thặng dư biểu lộ thành bóc lột giá trị thặng dư là quy luậtbóc lột đặc thù của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa và là quy luật tuyệt đối của phương thức sản xuất đó.
Tỷ số giữa giá trị thặng dư và tư bản khả biến hay tỷ số giữa lao động thặng dư và lao động thiết yếu là tỷ suất giá trị thặng dư; tỷ suất đó nói lên mức độ bóc lột giai cấp công nhân. Giá trị thặng dư có biểu lộ hình thức bề ngoài là một số trong những tiền dôi ra ngoài tư bản ứng trước; số tiền đó mang tên gọi là lợi nhuận. Phạm trù lợi nhuận che dấu quan hệ bóc lột vì nó làm cho những người dân ta dễ lầm tưởng là con đẻ của tư bản ứng trước (c + v) chứ không phải là con đẻ của tư bản khả biến (v).
Tổng số giá trị thặng dư bóc lột được phân phân thành nhiều chủng loại thu nhập ăn bám trong xã hội tư bản: lợi nhuận công nghiệp, lợi nhuận thương nghiệp, lợi nhuận ngân hàng nhà nước; nó còn được phân chia nhỏ hơn thế nữa thành lợi nhuận doanh nghiệp, lợi tức cho vay vốn v.v.. Quá trình phân chia đó tuân thủ theo quy luật đối đầu đối đầu trung bình hóa tỷ suất lợi nhuận. Giá trị thặng dư còn phải phân chia cho chủ sở hữu ruộng đất dưới hình thức địa tô. Như vậy, tổng số giá trị thặng dư do toàn bộ giai cấp vô sản, công tự tạo ra trong những ngành sản xuất bị toàn bộ giai cấp tư bản và địa chủ phân chia nhau trong cuộc đấu tranh không khoan nhượng.
Trong quá trình chủ nghĩa tư bản độc quyền, đỉnh cao của nó là độc quyền nhà nước là chủ nghĩa đế quốc, đã có nhiều biến hóa trong hình thức và cơ chế bóc lột tư bản chủ nghĩa. Quy luật sản xuất giá trị thặng dư biểu lộ thành quy luật tỷ suất lợi nhuận trung bình trong thời kỳ tự do đối đầu đối đầu thì nay, trong chủ nghĩa tư bản độc quyền, nó biểu lộ thành quy luậttỷ suất lợi nhuận độc quyền cao; quy luật giá trị biểu lộ thành quy luật giá cả sản xuất trong thời kỳ tự do đối đầu đối đầu nay biểu lộ thành quy luật giá cả độc quyền với khối mạng lưới hệ thống giá cả độc quyền cao, giá mua độc quyền thấp do tư bản độc quyền can thiệp và áp đặt v.v.. Những bộ phận cấu thành lợi nhuận độc quyền cao là: lao động thặng dư, thậm chí một phần lao động thiết yếu của công nhân trong xí nghiệp độc quyền; một phần lao động thặng dư của những xí nghiệp nhỏ và vừa do xí nghiệp độc quyền xén bớt thông qua khối mạng lưới hệ thống giá cả độc quyền; lao động thặng dư, thậm chí một phần lao động thiết yếu của nông dân và thợ thủ công cũng trở nên bóc lột thông qua khối mạng lưới hệ thống giá cả độc quyền; phần quan trọng là siêu lợi nhuận thuộc địa nhờ vào sự bóc lột nặng nề lao động thặng dư và một phần lao động thiết yếu của nhân dân lao động ở những nước thuộc địa hay phụ thuộc.
Cùng với sự phát triển của cách mạng khoa học – kỹ thuật và của chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước, cơ chế bóc lột đã trở nên phức tạp và tinh vi hơn (chủ nghĩa Taylo, chủ nghĩa Fayol, chủ nghĩa Ford, chủ nghĩa Ford mới v.v., lần lượt xuất hiện để biện minh cho tính công minh, sòng phẳng trong quan hệ giữa tư bản với lao động). Trên thực tế trong chủ nghĩa tư bản tân tiến, ngày càng có nhiều thủ đoạn và hình thức bòn rút lợi nhuận tinh vi để quá nhiều người còn lầm tưởng đến một thứ chủ nghĩa tư bản mới "nhân văn" hơn trước đây đây, như "chủ nghĩa tư bản nhân dân", "xã hội tham dự"… Điều không thể che dấu được đó là sự việc hình thành một tầng lớp tư sản ăn bám, quý tộc, thực lợi, tài phiệt; sự thao túng có tính chất toàn cầu của những tập đoàn xuyên quốc gia, tình trạng bất bình đẳng trong những quan hệ thương mại quốc tế; sự xuất hiện của cái gọi là chủ nghĩa thực dân kinh tế tài chính; sự áp đặt chủ trương giữa Đông và Tây, Một trong những nước giàu với những nước nghèo…
2 – Đào sâu sự phân cực xã hội – hệ quả tất yếu của quy luật bóc lột tư bản chủ nghĩa
Sự phân hóa xã hội thành giai cấp không lao động nhưng giàu sang, đầy quyền lực, thống trị, áp bức đa số người trong xã hội và giai cấp lao động sản xuất ra của cải xã hội nhưng nghèo khổ, bị tước mọi quyền và bị áp bức là sản phẩm tất yếu của mọi xã hội có chính sách người bóc lột người nhờ vào chính sách tư hữu về tư liệu sản xuất. Nhưng sự phân cực xã hội với hình thức biểu lộ kinh tế tài chính của nó là sự việc phân hóa giàu – nghèo trong những xã hội nô lệ và phong kiến, tuy nhiên những chính sách bóc lột siêu kinh tế tài chính này biểu lộ ra là dã man, tàn bạo, nhưng là hạn chế độ.
Trong chính sách bóc lột tư bản chủ nghĩa, sự phân cực xã hội là vô cùng sâu sắc, sự phân hóa giàu nghèo được đẩy tới cực độ. Ở đây của cải ngày càng tập trung vào một số trong những nhỏ những thành viên là những triệu phú và tỉ phú; ở cực đối lập là những người dân sống dưới mức nghèo khổ ở những nước tư bản phát triển và đông đảo những người dân cùng khổ, đói rét ở những nước tư bản đang phát triển. Chế độ bóc lột tư bản chủ nghĩa đã sớm chớp lấy những thành tựu mới của khoa học, kỹ thuật và công nghệ tiên tiến để không ngừng nghỉ nâng cao năng suất lao động xã hội, do đó năng suất lao động thặng dư cũng ngày càng tăng theo; cơ chế bóc lột tư bản chủ nghĩa đã chuyển hướng sang dựa đa phần trên sự tăng năng suất lao động. Cũng trên cơ sở kỹ thuật đã phát triển mà cơ chế bóc lột nhờ vào tăng cường độ lao động thái quá và kéo dãn ngày lao động một cách che dấu cũng phát triển. Của cải xã hội ngày càng được tạo ra nhiều, nhưng lại chỉ tập trung vào một cực. Mặt khác, nội dung vật chất của chính sách bóc lột tư bản chủ nghĩa là giá trị thặng dư mang hình thức giá trị trao đổi (tức là vàng bạc hay tiền tệ); trong quan hệ bóc lột nhờ vào hình thức giá trị trao đổi, lòng thèm khát tăng lao động thặng dư và khát vọng làm giàu trên cơ sở đó được đẩy tới cực độ. Sở dĩ như vậy là vì giá trị trao đổi với hình thức biểu lộ vật chất của nó là vàng, tức tiền tệ, về mặt chất lượng có sức mạnh vô hạn (có tiền là có tất cả), về mặt số lượng bao giờ cũng hạn chế. Mâu thuẫn giữa chất lượng có sức mạnh vô hạn và số lượng hạn chế đó làm tăng lòng thèm khát vơ vét được nhiều tiền. Do tất cả những điều kiện lịch sử và tình hình trên, quy luật bóc lột tư bản chủ nghĩa đã đẩy sâu quá trình phân cực xã hội mà những xã hội bóc lột trước kia không thể sánh kịp.
Đặc điểm của sản xuất tư bản chủ nghĩa còn là một tái sản xuất mở rộng nhằm mục đích mở rộng bóc lột và ngày càng tích tụ tập trung tư bản để tăng cấp cải tiến kỹ thuật, tăng năng suất lao động làm cho giá trị riêng biệt thấp hơn giá trị xã hội với mục tiêu thu lợi nhuận cao hơn lợi nhuận trung bình và thắng trong đối đầu đối đầu. Do đó, tư bản tích lũy ngày càng giành đầu tư nhiều hơn nữa vào việc tân tiến hóa guồng máy sản xuất, làm cho kết cấu hữu cơ (c/v) của tư bản thay đổi theo hướng: tư bản không bao giờ thay đổi (c) tăng lên cả về giá trị tuyệt đối và tương đối trong khi tư bản khả biến (v) tăng lên tuyệt đối, nhưng giảm tương đối do kỹ thuật tân tiến vừa đắt tiền vừa làm giảm số lượng công nhân vận hành máy móc. Quy luật kết cấu của tư bản thay đổi theo hướng tăng lên như vậy dẫn đến giảm mức cầu về sức lao động trong khi số lượng của giai cấp công nhân tăng lên cùng với sự phát triển của sản xuất tư bản chủ nghĩa. Từ đó dẫn đến nạn nhân khẩu thừa tương đối hay nạn thất nghiệp và hình thành đội quân công nghiệp trù bị.
Tích tụ, tập trung tư bản trong quá trình tích lũy cũng đưa đến kết quả một số trong những ít nhà tư bản tước đoạt của số đông nhà tư bản nhỏ và vừa qua con phố đối đầu đối đầu "cá lớn nuốt cá bé". Nạn nghèo khổ, áp bức, nô dịch, bóc lột càng tăng lên. Vậy là, sự tập trung tư liệu sản xuất và xã hội hóa lao động đạt đến cái điểm mà chúng không hề thích phù phù hợp với cái vỏ tư bản chủ nghĩa của chúng nữa…
3 – Ý nghĩa ngày này của Học thuyết về giá trị thặng dư đối với nước ta
Trong Học thuyết về giá trị thặng dư, C. Mác đã có một nhận định có tính chất dự báo khoa học trong xã hội lúc bấy giờ, đó là: "Mục đích thường xuyên của nền sản xuất tư bản chủ nghĩa là làm thế nào để với một tư bản ứng trước tối thiểu, sản xuất ra một giá trị thặng dư hay sản phẩm thặng dư tối đa; và trong chừng mực mà kết quả ấy không phải đạt được bằng lao động quá sức của những người dân công nhân, thì đó là một khuynh vị trí hướng của tư bản, thể hiện ra trong cái nguyện vọng muốn sản xuất ra một sản phẩm nhất định với những ngân sách ít nhất về sức lực và tư liệu, tức là một khuynh hướng kinh tế tài chính của tư bản dạy cho loài người biết ngân sách sức lực của tớ một cách tiết kiệm và đạt tới mục tiêu sản xuất với một ngân sách ít nhất về tư liệu" (2).
Từ việc nghiên cứu và phân tích Học thuyết giá trị thặng dư của C. Mác, tất cả chúng ta thấy rõ ít nhất ba vấn đề lớn trong quá trình phát triển lúc bấy giờ của đất nước.
Một là, trong thời kỳ quá độ nền kinh tế tài chính ở nước ta, trong một chừng mực nào đó, quan hệ bóc lột chưa thể bị xóa bỏ ngay, sạch trơn theo cách tiếp cận giáo điều và xơ cứng cũ. Càng phát triển nền kinh tế tài chính nhiều thành phần tất cả chúng ta càng thấy rõ, chừng nào quan hệ bóc lột còn tồn tại tác dụng giải phóng sức sản xuất và thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển, thì chừng đó tất cả chúng ta còn phải đồng ý sự hiện hữu của nó.
Hai là, trong thực tế nền kinh tế tài chính thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta lúc bấy giờ, mọi phương án tìm cách định lượng rành mạch, máy móc và xơ cứng về mức độ bóc lột trong việc hoạch định những chủ trương chủ trương, cũng như có thái độ phân biệt đối xử với tầng lớp người marketing thương mại mới đều xa rời thực tế và không thể thực hiện được. Điều có sức thuyết phục hơn hết lúc bấy giờ là quan hệ phân phối phải được thể chế hóa bằng luật. Đường lối chủ trương chủ trương của Đảng và Nhà nước mọi khi được thể chế hóa thành luật và những bộ luật thì chẳng những góp thêm phần xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, lấy luật làm công cụ và cơ sở để điều chỉnh những hành vi xã hội nói chung, mà còn cả hành vi bóc lột nói riêng. Ai chấp hành đúng pháp luật thì được xã hội thừa nhận và tôn vinh theo phương châm: dân giàu, nước mạnh, xã hội công minh, dân chủ, văn minh. Trong nhận thức, quan điểm chung nên coi đó cũng đó đó là mức độ bóc lột được xã hội đồng ý, tức là làm giàu hợp pháp. Trong quản lý xã hội thì phải trấn áp ngặt nghèo thu nhập thành viên, thu nhập doanh nghiệp để, một mặt, chống thất thu thuế, mặt khác, bảo vệ sự công minh trong phân phối thông qua Nhà nước và bằng những "kênh" phân phối lại và điều tiết thu nhập xã hội. Thiết nghĩ, đây là một hướng tiếp cận vấn đề bóc lột giúp tất cả chúng ta tránh được những nhận thức giáo điều, phi biện chứng về quan hệ bóc lột, cũng như việc vận dụng nó trong một quá trình lịch sử rõ ràng của việc giải phóng sức sản xuất, tạo động lực phát triển kinh tế tài chính và dữ thế chủ động hội nhập thành công với nền kinh tế tài chính quốc tế.
Ba là, mặt khác, cũng phải bảo vệ những quyền chính đáng của khắp cơ thể lao động lẫn giới chủ sử dụng lao động bằng luật và bằng những chế tài thật rõ ràng mới bảo vệ công khai minh bạch, minh bạch và bền vững. Những xích míc về quyền lợi trong quá trình sử dụng lao động là một thực tế, việc phân xử những xích míc ấy ra làm sao để tránh những xung đột không thiết yếu cũng lại là một yêu cầu cấp thiết lúc bấy giờ, thể hiện trong bản chất của chính sách mới. Bảo vệ được những quyền lợi chính đáng, những quyền lợi được luật pháp bảo vệ, của tất cả những bên trong quan hệ lao động là một bảo vệ cho việc vận dụng một cách hợp lý quan hệ bóc lột trong điều kiện lúc bấy giờ, đồng thời cũng là những đóng góp cơ bản nhất cho tất cả quá trình hoàn thiện và xây dựng quy mô kinh tế tài chính thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.
(1) C. Mác và Ph. Ăng-ghen: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Tp Hà Nội Thủ Đô, 1993, t 23, tr 347 (2) C. Mác và Ph. Ăng-ghen: Sđd, t26, phần II, tr 804
SOURCE: TẠP CHÍ CỘNG SẢN SỐ 82 NĂM 2005
Related
Filed under: 1. Lý luận chung |
Page 2
“Tất cả những lực lượng trên thế giới này cũng không mạnh bằng một ý tưởng đến khi đúng thời điểm.“
VICTO HUGO
More >>>
“TP.Hồ Chí Minh hiện chi ra gần 8.000 tỉ đồng. Các đơn vị, tổ chức, thành viên, mạnh thường quân cũng ủng hộ gần 8.000 tỉ đồng. Do đó bảo vệ bà con không còn ai thiếu ăn, thiếu mặc, không còn ai phải khốn khổ”.
Ông Lê Minh Tấn – Giám đốc Sở LĐTBXH, phát biểu tại Phiên họp HĐND TP.Hồ Chí Minh, tháng 10/2022.
(Source: laodong)
More >>>
LƯU Ý: Nội dung những nội dung bài viết hoàn toàn có thể liên quan đến quy phạm pháp luật còn hiệu lực hiện hành, không hề hiệu lực hiện hành hoặc mới chỉ là dự thảo.
KHUYẾN CÁO: Sử dụng thông tin trung thực, không ngoài mục tiêu tương hỗ cho học tập, nghiên cứu và phân tích khoa học, môi trường tự nhiên thiên nhiên sống đời thường và việc làm của chính bạn.
MONG RẰNG: Trích dẫn nguồn đầy đủ, để kiến thức và kỹ năng là năng lực của chính bạn, để tôn trọng quyền của tác giả và chủ sở hữu tác phẩm, cũng như công sức của con người, trí tuệ của người đã xây dựng trang tin tức này.
Trang đang được xây dựng lại, mong những bạn thông cảm.
