Kinh Nghiệm về Giao lưu, tiếp biến văn hóa Nhật Bản Chi Tiết
Hoàng Thị Thanh Mai đang tìm kiếm từ khóa Giao lưu, tiếp biến văn hóa Nhật Bản được Update vào lúc : 2022-08-23 22:26:05 . Với phương châm chia sẻ Bí quyết về trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết 2022. Nếu sau khi tham khảo nội dung bài viết vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comment ở cuối bài để Tác giả lý giải và hướng dẫn lại nha.Giao lưu và tiếp biến văn hóa (tiếng Anh Mỹ: acculturation; tiếng Anh Anh: cultural exchanges hoặc cultural contacts)[4][5] ý chỉ một quy luật trong sự vận động và phát triển văn hóa của những dân tộc bản địa. Hiện tượng này xảy ra khi những nhóm người dân có văn hóa rất khác nhau giao lưu tiếp xúc với nhau tạo nên sự biến hóa về văn hóa của một hoặc cả hai nhóm. Giao lưu văn hóa tạo nên sự dung hợp, tổng hợp và tích hợp văn hóa ở những hiệp hội. Ở đó có sự phối hợp Một trong những yếu tố nội sinh với yếu tố ngoại sinh tạo nên sự phát triển văn hóa phong phú, đa dạng và tiến bộ hơn.
Nội dung chính- Mục lụcGiao lưu và tiếp biến văn hóa tại Việt NamSửa đổiVới văn hóa Đông Nam ÁSửa đổiVới văn hóa Trung HoaSửa đổiVới văn hóa Ấn ĐộSửa đổiVới văn hóa phương TâySửa đổiGiai đoạn hiện naySửa đổiXem thêmSửa đổiTham khảoSửa đổiNguồn trích dẫnSửa đổiVideo liên quan
Một nhà hàng quán ăn McDonald's kosher (theo luật Kashrut) ở thành phố Ashkelon, Israel. McDonald's được xem như hình tượng của sự việc Mỹ hóa.[1][2][3]
Giao lưu và tiếp biến văn hóa là sự việc tiếp nhận văn hóa nước ngoài bởi dân tộc bản địa chủ thể. Quá trình này luôn đặt mỗi dân tộc bản địa phải xử lý tốt quan hệ biện chứng giữa yếu tố nội sinh và ngoại sinh. Trong nghành văn hóa chỉ có khái niệm "giao lưu và tiếp biến văn hóa" chứ không còn khái niệm "hội nhập văn hóa". Thuật ngữ hội nhập chỉ sử dụng cho những nghành ngoài văn hóa, ví dụ như kinh tế tài chính...
Quá trình giao lưu tiếp biến văn hóa thường ra mắt theo hai hình thức:
- Hình thức tự nguyện: Thông qua những hoạt động và sinh hoạt giải trí sinh hoạt như marketing thương mại, thăm hỏi, du lịch, hôn nhân gia đình, quà tặng... mà văn hóa được trao đổi trên tinh thần tự nguyện.
Hình thức cưỡng bức: thường gắn sát với những cuộc trận chiến tranh xâm lược, thôn tính đất đai và đồng hóa văn hóa của một quốc gia này đối với một quốc gia khác.
Tuy nhiên, trên thực tế, những hình thức này nhiều lúc không thuần nhất. Có khi trong cái vỏ bọc tự nguyện lại sở hữu những yếu tố mang tính chất chất áp đặt, cưỡng bức. Hoặc trong quá trình bị cưỡng bức văn hóa, vẫn có những yếu tố tiếp nhận mang tính chất chất tự nguyện.
Mục lục
- 1 Giao lưu và tiếp biến văn hóa tại Việt Nam
- 1.1 Với văn hóa Đông Nam Á
1.2 Với văn hóa Trung Hoa
1.3 Với văn hóa Ấn Độ
1.4 Với văn hóa phương Tây
1.5 Giai đoạn lúc bấy giờ
Giao lưu và tiếp biến văn hóa tại Việt NamSửa đổi
Xuyên suốt quá trình phát triển của lịch sử, văn hóa Việt Nam đã có những cuộc tiếp xúc và giao lưu với những nền văn hóa phương Đông và phương Tây bằng những con phố và hình thức rất khác nhau. Cùng với sự hình thành những yếu tố văn hóa bản địa, giao lưu và tiếp biến với văn hóa Đông - Tây đã trở thành động lực to lớn cho việc biến hóa, phát triển và làm ra những sắc thái riêng của nền văn hóa Việt Nam.[6]
Với văn hóa Đông Nam ÁSửa đổi
Quá trình tiếp xúc và giao lưu với văn hóa Đông Nam Á của người Việt cổ, theo GS. Hà Văn Tấn,[7] ra mắt qua hai quá trình: Giai đoạn thứ nhất, trước nền văn hóa Đông Sơn, và quá trình thứ hai là từ văn hóa Đông Sơn (thiên niên kỷ thứ I TCN) trở đi đến thế kỷ cuối của thiên niên kỷ thứ I TCN.[6]
Giai đoạn thứ nhất, việc tiếp xúc và giao lưu văn hóa đa phần ra mắt Một trong những bộ lạc hay nhóm bộ lạc trong phạm vi lãnh thổ Việt Nam. Khi đó văn hóa Việt Nam vẫn mang những đặc trưng Đông Nam Á cả về vật chất và tinh thần. Dựa vào cứ liệu của những ngành khoa học xã hội và nhân văn, khoa học tân tiến đã xác định được vùng Đông Nam Á có một cơ tầng văn hóa riêng biệt phi Hoa, phi Ấn. Khu vực Đông Nam Á thời tiền sử đã sáng tạo nên những nền văn hóa có những nét tương đồng như:
- Đông Nam Á là một phức thể văn hóa lúa nước với ba yếu tố: văn hóa núi, văn hóa đồng bằng, văn hóa biển, trong đó yếu tố đồng bằng ra đời sau, chiếm diện tích s quy hoạnh không lớn nhưng đóng vai trò chủ yếu. Khu vực Đông Nam Á trong lịch sử đã từng được mệnh danh là cái nôi của cây lúa nước và là một trong 5 trung tâm cây trồng lớn số 1 trên thế giới. Do đó, Đông Nam Á mang những đặc trưng của vùng văn hóa, văn minh nông nghiệp lúa nước. Cùng với sản xuất lúa nước, trâu bò được thuần hóa và được dùng làm sức kéo, đặc biệt là loài trâu. Công cụ dùng trong sản xuất, sinh hoạt, chiến đấu, dụng cụ nghi lễ đa phần được chế tác bằng đồng đúc và sắt, v.v…
Hoạt động kinh tế tài chính chính của Đông Nam Á là sản xuất nông nghiệp. Cư dân thành thạo nghề trồng lúa nước và nghề đi biển.
Trong cơ cấu tổ chức mái ấm gia đình truyền thống Đông Nam Á, người phụ nữ có vai trò quyết định trong hoạt động và sinh hoạt giải trí mái ấm gia đình. Đây cũng là một đặc trưng tạo nên dấu ấn riêng của văn hóa Đông Nam Á so với những quốc gia trong khu vực văn hóa phương Đông và phương Tây.
Về mặt văn hóa tinh thần, ngay từ thuở sơ khai dân cư Đông Nam Á đã hình thành cho mình một diện mạo văn hóa tinh thần khá phong phú và phát triển ở trình độ cao. Nó thể hiện ở sự phát triển của tư duy nhận thức về xã hội và thế giới, quan niệm về tính chất lương phân, lưỡng hợp của thế giới, v.v… Tín ngưỡng khu vực Đông Nam Á buổi đầu là bái vật giáo với việc thờ những vị thần như: thần đất, thần mưa, thần lúa, thờ mặt trời, thờ cây, thờ đá, thờ cá sấu, đặc biệt là tín ngưỡng phồn thực và thờ cúng tổ tiên.[6]
Giai đoạn thứ hai, vào thời kỳ Đông Sơn. Giữa những nền văn hóa Đông Sơn, văn hóa Sa Huỳnh và văn hóa Đồng Nai không riêng gì có có sự trao đổi, tiếp xúc lẫn nhau, mà những nền văn hóa này đã có trao đổi tiếp xúc khá mạnh mẽ và tự tin với văn hóa Đông Nam Á. Bằng chứng là, người ta tìm thấy quá nhiều trống đồng Đông Sơn ở Thái Lan, Mã Lai, In-đô-nê-xi-a và miền nam Trung Quốc (thuộc khu vực văn hóa Đông Nam Á). Nhiều trống đồng có hoa văn, hình người, hình chim tìm thấy ở Tấn Ninh (Nam Trung Quốc) mang phong cách Đông Sơn. Rất nhiều rìu đồng đuôi én tìm thấy ở Indonesia được sản xuất theo phong cách Đông Sơn (rõ ràng là kiểu rìu Làng Vạc – Nghệ An). Các đồ đồng này hoặc bằng con phố marketing thương mại mà xuất hiện ở những nước trong khu vực, hoặc được sản xuất tại chỗ theo phong cách Đông Sơn mà người ta chịu ràng buộc.[6]
Nằm trong khu vực Đông Nam Á, văn hóa Việt Nam ngay từ thời kỳ tiền sử và sơ sử đã mang những sắc thái của văn hóa Đông Nam Á. Tuy nhiên, trong quá trình phát triển của lịch sử, giao lưu với văn hóa Trung Hoa và Ấn Độ thì những ảnh hưởng mạnh mẽ và tự tin của chúng đã làm cho văn hóa cổ Đông Nam Á bị giải thể về mặt cấu trúc. Các yếu tố, những mảnh vụn của chúng trở thành cơ tầng sâu văn hóa Đông Nam Á trong những nền văn hóa của mỗi quốc gia trong khu vực và được bảo lưu như những yếu tố, giá trị chung tạo nên những nét tương đồng văn hóa.
Vào thời kỳ sơ sử, người Việt đã tạo dựng cho mình một nền văn hóa bản địa đặc trưng riêng biệt: văn hóa Đông Sơn – văn minh sông Hồng. Trước khi tiếp xúc và giao lưu với văn hóa Trung Hoa và Ấn Độ, Việt Nam đã tự hình thành một nền văn hóa bản địa vừa có những nét tương đồng với Đông Nam Á vừa có đậm cá tính, bản sắc riêng. Điều này được thể hiện ở một số trong những điểm sau:
- Địa bàn cư trú của người Việt đã tương đối ổn định, theo quy mô làng.
Phương thức sản xuất đó đó là nông nghiệp, trồng trọt, kết phù phù hợp với chăn nuôi và đánh bắt thủy món ăn thủy hải sản. Trong sản xuất nông nghiệp, nổi bật là nền văn minh lúa nước, dùng sức kéo là trâu bò.
Trình độ luyện kim đồng, sắt, chế tác những dụng cụ lao động, vật dụng, đồ trang sức… bằng đồng đúc, sắt đạt đến trình độ điêu luyện và có đậm cá tính văn hóa Việt.
Đã có tiếng nói tương đối ổn định, đó là hệ ngôn từ Việt-Mường.
Đã có một khối mạng lưới hệ thống lịch sử thuở nào trở thành “mẫu gốc”, thành tâm thức hiệp hội trong đời sống tinh thần người Việt. Hệ thống lịch sử thuở nào này phản ánh 5 nghành trụ cột lớn của đời sống hiệp hội dân tộc bản địa được quan tâm như: nguồn gốc giống nòi, làm ăn xây dựng đất nước, đánh giặc giữ nước, đời sống tâm linh và tình yêu lứa đôi của con người. Tất cả, hoặc từng phần những nội dung đó được thể hiện trong những lịch sử thuở nào như: Lạc Long Quân và Mẹ Âu Cơ, Sơn Tinh-Thủy Tinh, Thánh Gióng, An Dương Vương, Chử Đồng Tử và Tiên Dung…
Trải qua một nghìn năm Bắc thuộc, văn hóa Đông Sơn bị giải thể về mặt cấu trúc nhưng văn hóa Việt vẫn phát triển. Trong số đó những yếu tố của văn hóa Đông Sơn vẫn được lưu giữ trong những xóm làng Việt Nam.[6]
Với văn hóa Trung HoaSửa đổi
Giao lưu và tiếp biến giữa văn hóa Việt Nam và văn hóa Trung Hoa là sự việc giao lưu, tiếp biến liên tục qua nhiều thời kỳ của lịch sử. Trung Hoa là một trong những trung tâm văn hóa lớn ở phương Đông, có nền văn hóa lâu lăm và phát triển rực rỡ. Văn hóa Trung Hoa là nền văn hóa nông nghiệp xuất phát từ nông nghiệp trồng khô (trồng kê và lúa mạch) trên đất hoàng thổ của vùng trung du Hoàng Hà. Do nằm trên ngã ba đường của những luồng giao lưu kinh tế tài chính - văn hóa Đông-Tây, Nam-Bắc trong đại lục châu Á và miền bình nguyên Âu-Á, nền văn hóa này vừa mang những đặc điểm văn hóa du mục của những dân cư phương Bắc và Tây Bắc, vừa thâu hóa nhiều tinh hoa của văn hóa nông nghiệp trồng lúa nước của những dân cư phương Nam. Lịch sử hình thành và phát triển của văn hóa Trung Hoa gắn sát với lịch sử mở rộng lãnh thổ bằng những cuộc chinh phạt về mặt quân sự và truyền bá văn hóa của tổ tiên người Trung Hoa từ phía Tây lưu vực sông Hoàng Hà theo hướng từ Tây sang Đông, từ Bắc xuống Nam. Cùng với sự bành trướng về phương Nam của những triều đại phong kiến Trung Hoa đã ra mắt quá trình thâu hóa văn hóa phương Nam, Hán hóa những nền văn hóa phương Nam. Vị trí địa lý và những diễn biến của lịch sử đã tạo điều kiện gặp gỡ và tiếp xúc thường xuyên giữa văn hóa Việt Nam và văn hóa Trung Hoa. Ngày nay, ta không thể phủ nhận ảnh hưởng của văn hóa Trung Hoa đối với văn hóa Việt Nam là rất lớn.[6]
Quá trình giao lưu tiếp biến giữa văn hóa Việt Nam và văn hóa Trung Hoa ra mắt với hai tính chất: giao lưu cưỡng bức và giao lưu tự nguyện.
- Giao lưu cưỡng bức ra mắt ở hai quá trình lịch sử điển hình: từ thế kỷ I đến thế kỷ X và từ 1407 đến 1427. Suốt thiên niên kỷ thứ nhất sau Công nguyên, những đế chế phương Bắc ra sức thực hiện những chủ trương đồng hóa về phương diện văn hóa nhằm mục đích biến lãnh thổ Việt Nam trở thành một quận, huyện của Trung Hoa. Từ 1407 đến 1427 là quá trình nhà Minh xâm lược Đại Việt. Trong số những thế lực từ phương Bắc, Đại Minh là thế lực tàn bạo nhất đối với văn hóa Đại Việt. Minh Thành Tổ ban lệnh cho viên tướng Trương Phụ chỉ huy binh lính vào xâm lược Đại Việt: “Binh lính vào nước Nam, trừ sách vở và bản in đạo Phật, đạo Lão thì không thiêu hủy, ngoài ra hết thảy mọi sách vở khác, văn tự cho tới ca lý dân gian hay sách dạy trẻ nhỏ… một mảnh, một chữ đều phải đốt hết. Khắp trong nước, phàm những bia do người Trung Quốc dựng từ xưa đến nay thì đều giữ gìn thận trọng, còn những bia do An Nam dựng thì phá hủy tất cả, một chứ chớ để còn.”
Giao lưu tiếp biến văn hóa một cách tự nguyện là dạng thức thứ hai của quan hệ giữa văn hóa Việt Nam và văn hóa Trung Hoa. Trước thời kỳ Bắc thuộc đã từng ra mắt giao lưu tự nhiên giữa tộc người Hán với dân cư Bách Việt. Nghiên cứu lịch sử văn minh Trung Hoa người ta thấy có nhiều yếu tố văn hóa phương Nam đã được người Hán tiếp nhận từ thời cổ đại, những yếu tố này nhập sâu vào văn hóa Hán, được khối mạng lưới hệ thống hóa, nâng cao “chữ nghĩa hóa” rồi truyền bá trở lại phương Nam dưới dáng vóc mới. Có thể nói, đó là sự việc giao lưu tiếp xúc hai chiều học hỏi lẫn nhau Một trong những nền văn hóa. Hiện nay đã phát hiện được trống đồng và nhiều đồ đồng Đông Sơn trên đất Trung Hoa, đồng thời cũng phát hiện nhiều vật phẩm mang dấu tích Trung Hoa trong những di chỉ khảo cổ học ở Việt Nam. Trong nền văn hóa Đông Sơn, người ta đã nhận thấy quá nhiều di vật của văn hóa phương Bắc nằm cạnh những hiện vật của văn hóa Đông Sơn. Chẳng hạn những đồng tiền thời Tần-Hán, tiền Ngũ thù đời Hán, những dụng cụ sinh hoạt của quý tộc Hán như gương đồng, ấm đồng, v.v… Có thể những sản phẩm ấy là kết quả của sự việc trao đổi, thông thương giữa hai nước. Ở thời kỳ độc lập tự chủ, nhà nước quân chủ Đại Việt được mô phỏng theo quy mô nhà nước phong kiến Trung Hoa. Nhà Lý, nhà Trần về tổ chức chính trị xã hội lấy cơ chế Nho giáo làm gốc tuy vẫn chịu ràng buộc rất đậm của Phật giáo. Đến nhà Lê đã hoàn toàn tự nguyện và chịu ràng buộc của Nho giáo sâu sắc.
Cũng cần nhận thức rõ rằng trong cả trong giao lưu cưỡng bức, người Việt luôn có ý thức chống lại sự đồng hóa về phương diện văn hóa, chuyển thể bị động thành thế dữ thế chủ động bằng phương pháp bản địa hóa văn hóa Hán để tự làm giàu cho bản thân mình mình mà không biến thành đồng hóa.
Cả hai dạng thức của giao lưu, tiếp biến văn hóa cưỡng bức và tự nguyện giữa văn hóa Việt Nam với văn hóa Trung Hoa đều là tác nhân cho việc vận động của văn hóa Việt Nam trong tiến trình lịch sử. Người Việt luôn có ý thức vượt lên, thâu hóa những giá trị văn hóa Trung Hoa để làm giàu cho văn hóa dân tộc bản địa và đã đạt được những thành tự đáng kể trong việc giao lưu tiếp biến với văn hóa Trung Hoa.[6]
Về văn hóa vật thể, người Việt đã tiếp nhận một số trong những kỹ thuật trong sản xuất như: kỹ thuật rèn đúc sắt gang để làm ra công cụ sản xuất và sinh hoạt, kỹ thuật dùng phân để tăng độ phì nhiêu cho đất, dân gian gọi là “phân Bắc”, kỹ thuật xây cất nơi ở bằng gạch ngói. Người Việt cũng học được kinh nghiệm tay nghề dùng đá đắp đê ngăn sóng biển, biết tăng cấp cải tiến kỹ thuật làm đồ gốm (gốm tráng men)…
Về văn hóa phi vật thể, Việt Nam tiếp nhận ngôn từ của người Trung Hoa (cả từ vựng và chữ viết), tiếp thu hệ tư tưởng Trung Hoa cổ đại (Nho gia, Đạo gia) trên tinh thần hỗn dung, hòa phù phù hợp với tín ngưỡng bản địa và những hệ tư tưởng khác, mô phỏng khối mạng lưới hệ thống giáo dục theo tinh thần Nho giáo, tiếp nhận một số trong những phong tục Lễ Tết, lễ hội, v.v…
Với văn hóa Ấn ĐộSửa đổi
Ấn Độ là một trung tâm văn hóa văn minh lớn của khu vực phương Đông và thế giới. Văn minh Ấn Độ phủ rộng khắp khu vực Đông Nam Á và trên nhiều bình diện có ảnh hưởng sâu đậm đến văn hóa Việt Nam bằng nhiều hình thức.
Việc giao lưu và tiếp biến với văn hóa Ấn Độ đa phần ra mắt bằng con phố hòa bình. Các thương gia, những nhà sư Ấn Độ đến Việt Nam với mục tiêu thương mại, truyền bá văn hóa, tôn giáo. Vì vậy, giao lưu tiếp biến với văn hóa Ấn Độ mang những dấu ấn, đặc điểm khác với sự giao lưu và tiếp biến với văn hóa Trung Hoa. Trong lịch sử, dân cư của những vùng văn hóa trên lãnh thổ Việt Nam đã tiếp nhận văn hóa Ấn Độ và tạo dựng cho mình những sắc thái văn hóa riêng.[6]
Giao lưu với văn hóa Ấn Độ ở những thời kỳ lịch sử rất khác nhau, không khí văn hóa rất khác nhau thì nội dung giao lưu cũng rất khác nhau. Ở thiên niên kỷ đầu Công nguyên, trên lãnh thổ Việt Nam lúc bấy giờ có ba nền văn hóa: văn hóa vùng châu thổ Bắc Bộ, văn hóa Chăm Pa và văn hóa Óc Eo. Ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ đến ba vùng văn hóa này còn có rất khác nhau. Văn hóa Óc Eo chịu ràng buộc của văn hóa Ấn Độ khá toàn diện. Trên nền tảng cơ tầng văn hóa bản địa, những đạo sĩ Bà la môn đến từ Ấn Độ đã tổ chức, xây dựng một quốc gia mô phỏng quy mô của Ấn Độ ở tất cả những mặt: tổ chức chính trị, thiết chế xã hội, đô thị, giao thông vận tải cùng với việc truyền bá những thành tố văn hóa tinh thần như chữ viết, tôn giáo, v.v…
Văn hóa Ấn Độ đã góp thêm phần quan trọng vào quá trình hình thành vương quốc Chăm Pa và một nền văn hóa Chăm Pa đầy bản sắc. Người Chăm đã tiếp nhận quy mô văn hóa Ấn Độ từ việc tổ chức nhà nước cho tới việc tạo dựng và phát triển những thành tố văn hóa. Họ đã rất linh hoạt trong việc tiếp biến văn hóa Ấn Độ để tạo hình thành nền văn hóa Chăm Pa với những sắc thái văn hóa đan xen giữa Ấn Độ, Đông Nam Á và văn hóa bản địa Chăm. Điều này thể hiện trên những nghành của những thành tố văn hóa, đặc biệt là chữ viết, tôn giáo, kiến trúc và nghệ thuật và thẩm mỹ.[6]
Giao lưu và tiếp biến với văn hóa Ấn Độ của người Việt ở vùng châu thổ Bắc Bộ lại ra mắt trong đặc điểm thực trạng lịch sử riêng. Trước khi tiếp xúc với văn hóa Ấn Độ, văn hóa của người Việt đã định hình và phát triển. Dưới thời Bắc thuộc, người Việt tiếp nhận văn hóa Ấn Độ vừa trực tiếp qua những thương gia, nhà sư từ Ấn Độ sang lại vừa gián tiếp qua con phố Trung Hoa. Những thế kỷ đầu Công nguyên, người Việt tiếp nhận văn hóa Ấn Độ trong thực trạng đặc biệt: nước mất và phải đối mặt với văn hóa Hán. Bởi vậy, ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ không riêng gì có ra mắt trong tầng lớp dân chúng mà còn tồn tại sức phát triển lớn. Vùng châu thổ Bắc Bộ trở thành địa bàn trung chuyển văn hóa Ấn Độ, đặc biệt là tôn giáo. Giao Châu trở thành trung tâm Phật giáo lớn ở Đông Nam Á. Người Việt tiếp nhận Phật giáo một cách dung dị bởi đạo Phật ở một số trong những nội dung giáo lý phù phù phù hợp với tín ngưỡng bản địa Việt Nam.
Người Việt đã tiếp nhận văn hóa Ấn Độ và đặc biệt là đạo Phật trên tinh thần cơ bản là hỗn dung tôn giáo. Khi vào Việt Nam, Phật giáo đã tiếp xúc ngay với tín ngưỡng bản địa và đã chung sống với chúng. Từ tín ngưỡng thờ những hiện tượng kỳ lạ tự nhiên, thờ nữ thần nông nghiệp, tín ngưỡng phồn thực của văn hóa bản địa, người Việt đã thâu thái những yếu tố của đạo Phật và tạo nên dòng Phật giáo dân gian thờ Tứ pháp…
Phật giáo Ấn Độ đến Giao Châu không riêng gì có là hiện tượng kỳ lạ tôn giáo mà còn là một một hiện tượng kỳ lạ văn hóa. Cùng với đạo Phật, một tổng thể văn hóa Ấn Độ đã ảnh hưởng đến Việt Nam ngay từ đầu Công nguyên như: ngôn từ, âm nhạc, vũ đạo, nghệ thuật và thẩm mỹ… Ngoài ra đã và đang hình thành ở Việt Nam những khu công trình xây dựng văn hóa, nghệ thuật và thẩm mỹ có mức giá trị như khối mạng lưới hệ thống chùa, tháp…[6]
Với văn hóa phương TâySửa đổi
Giao lưu và tiếp biến với văn hóa phương Tây đặc biệt ở nửa sau của thế kỷ XIX đã tạo bước chuyển có tính chất bước ngoặt trong sự phát triển của văn hóa Việt Nam.[6]
Việc giao lưu với văn hóa phương Tây đã từng ra mắt rất sớm trong lịch sử của quốc gia này. Khi nghiên cứu và phân tích văn hóa khảo cổ, người ta tìm thấy trong văn hóa Óc Eo có nhiều di vật của những dân cư La Mã cổ đại, chứng tỏ họ đã những quan hệ thương mại quốc tế rộng rãi. Thế kỷ XVI, những linh mục phương Tây đã vào truyền giáo ở vùng Hải Hậu (nay thuộc tỉnh Tỉnh Nam Định) và vua Lê-chúa Trịnh ở Đàng Ngoài cũng như những chúa Nguyễn ở Đàng Trong, sau đó là nhà Tây Sơn đều có quan hệ với phương Tây. Tuy nhiên, việc giao lưu văn hóa toàn diện thực sự ra mắt là lúc Pháp xâm lược Việt Nam.
Về phía người Pháp, sau khi đã lập được ách đô hộ ở Việt Nam, họ rất có ý thức dùng văn hóa như một công cụ để cai trị. Tuy nhiên, họ đã gặp phải sự chống trả quyết liệt của người Việt Nam trên cả phương diện chính trị và văn hóa, hoàn toàn có thể kể tới những nhà Nho ở Nam Bộ thời điểm cuối thế kỷ XIX như Nguyễn Đình Chiểu, Trương Công Định, Nguyễn Trung Trực… Trong thực trạng mất nước, người Việt có ý thức chống lại văn hóa mà quân Pháp định áp đặt cho họ: thái độ không tiếp nhận chữ Quốc ngữ thuở ban đầu, ý thức không học tiếng Tây, không dùng hàng Tây… Tuy nhiên, bằng thái độ mềm dẻo, cởi mở, từ từ họ đã tiếp nhận những giá trị văn hóa mới để phát triển văn hóa dân tộc bản địa mình.
Trong lịch sử mấy nghìn năm, những cuộc giao lưu và tiếp biến với những nền văn hóa trong khu vực chỉ làm thay đổi về phương diện yếu tố của văn hóa Việt Nam. Lần đầu tiên trong lịch sử, quá trình tiếp xúc toàn diện với văn hóa phương Tây quá trình 1858-1954 đã khiến người Việt cấu trúc lại nền văn hóa của tớ, đi vào guồng quay của văn minh công nghiệp phương Tây. Diện mạo văn hóa Việt Nam thay đổi trên những phương diện: Thứ nhất là chữ Quốc ngữ, từ chỗ là loại chữ viết dùng trong nội bộ một tôn giáo nay được dùng như chữ viết của một nền văn hóa. Thứ hai là sự việc xuất hiện của những phương tiện văn hóa như nhà in, máy in ở Việt Nam… Thứ ba là sự việc xuất hiện của báo chí, nhà xuất bản. Thứ tư là sự việc xuất hiện của một loạt những thể loại, quy mô văn nghệ mới như tiểu thuyết, thơ mới, điện ảnh, kịch nói, hội họa…[6]
Đối với cuộc hội nhập lần thứ nhất, sự tiếp biến với văn hóa Ấn Độ và văn hóa Hán đã làm giàu cho văn hóa Việt Nam, tạo cơ sở cho việc phát triển trong kỷ nguyên Đại Việt. Cuộc hội nhập lần thứ hai, việc tiếp biến với văn hóa phương Tây đã góp thêm phần tân tiến hóa văn hóa Việt Nam trên mọi phương diện.
Giai đoạn hiện naySửa đổi
Hiện nay, Việt Nam đang bước vào cuộc hội nhập lần thứ ba, hướng tới tiềm năng xây dựng một nền văn hóa "tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc bản địa". Cách mạng tháng 8 năm 1945 thành công và đặc biệt là sau cột mốc 1975, toàn bộ lãnh thổ Việt Nam được thống nhất và quy về một mối, việc giao lưu tiếp biến văn hóa có sự thay đổi về chất so với những thời kỳ lịch sử trước đó. Trong công cuộc Đổi Mới lúc bấy giờ, vấn đề giao lưu kinh tế tài chính và văn hóa là vô cùng quan trọng và mang tính chất chất chất sống còn đối với quốc gia. Đảng Cộng sản Việt Nam đã thực hiện mở rộng giao lưu văn hóa với những nước trên thế giới dưới nhiều hình thức rất khác nhau, gồm có việc ra mắt rộng rãi những giá trị văn hóa của dân tộc bản địa Việt Nam với nước ngoài, đồng thời cũng lựa chọn đưa vào quốc gia này những giá trị văn hóa của thế giới, mở rộng hoạt động và sinh hoạt giải trí văn hóa quốc tế dưới nhiều hình thức hợp tác, trao đổi, học tập lẫn nhau. Nó tạo nên sự chuyển biến văn hóa trên tất cả những nghành của đời sống xã hội, đặc biệt là nghành khoa học – công nghệ tiên tiến, giáo dục – đào tạo, v.v...[6]
Giai đoạn lúc bấy giờ nổi lên nhiều trào lưu học thuật và những tiểu văn hóa mới, phù phù phù hợp với xu thế phát triển chung của thế giới. Các tiểu văn hóa tự phát triển cho mình những chuẩn mực và hệ giá trị riêng về những chủ đề văn hóa, lịch sử và chính trị. Trong số đó dưới sự tương hỗ đắc lực của mạng Internet toàn cầu, những tiểu văn hóa người trẻ tuổi với những phong cách, hành vi, phát ngôn và sở thích riêng biệt cũng góp thêm phần quan trọng trong việc cấu trúc nên một nền văn hóa Việt Nam tân tiến trong kỷ nguyên tin học và sự bùng nổ công nghệ tiên tiến thông tin. Những tiểu văn hóa hay những trào lưu và biến hóa văn hóa nổi bật lúc bấy giờ tại Việt Nam hoàn toàn có thể kể tới như:
STT Tên gọi Hình thức Thời gian Các nghành 1 Thần tượng V-pop Tự nguyện 1997-nay Công nghiệp âm nhạc, nhạc trẻ 2 Văn hóa cổ phong Tự nguyện 2009-nay Cổ phong, văn hóa cổ, trang phục, kiến trúc 3 Thảm họa V-pop[8] Tự nguyện Nửa đầu thập niên 2010 V-pop, nhạc trẻ 4 Giang hồ mạng[9] Tự nguyện Nửa cuối thập niên 2010 Dân giang hồ, giới giang hồ, người nổi tiếng trên mạng 5 Nhạc Hoa Lời Việt, Trung Quốc hóa V-pop Tự nguyện 2013 - nay V-pop, nhạc trẻXem thêmSửa đổi
- Tiếp biến văn hóa
Kỳ tích kinh tế tài chính
Tham khảoSửa đổi
^ Maoz Azaryahu (ngày 22 tháng 10 năm 2022). “The Golden Arches of McDonald's: On the "Americanization" of Israel” [Mái Vòm Vàng của hãng McDonald's: Sự "Mỹ hóa" Israel]. Tạp chí Nghiên cứu Israel. 5 (1): 41–64. doi:10.2307/30245529 (không hoạt động và sinh hoạt giải trí ngày 9 tháng 3 năm 2022). JSTOR30245529.Quản lý CS1: DOI không hoạt động và sinh hoạt giải trí tính đến 2022 (link) ^ Nick Fraser (ngày 2 tháng 11 năm 2014). “How the World Was Won: The Americanization of Everywhere review – a brilliant essay” [Thế giới bị chinh phục như thế nào: Sự Mỹ hóa cân nhắc ở mọi nơi - một thí nghiệm sáng chói]. Truy cập ngày 22 tháng 10 năm 2022 – qua www.theguardian.com. ^ Ulrich Beck; Natan Sznaider; Rainer Winter (ngày 22 tháng 10 năm 2022). “Global America?: The Cultural Consequences of Globalization” [Nước Mỹ toàn cầu?: Hệ quả về văn hóa của sự toàn cầu hóa]. Nhà xuất bản Đại học Liverpool. Truy cập ngày 22 tháng 10 năm 2022 – qua Google Sách. ^ “Giao lưu và tiếp biến văn hóa”. Tạp chí Cộng Sản. ngày 26 tháng 2 năm 2007. Truy cập ngày 30 tháng 8 năm 2022. Khái niệm giao lưu và tiếp biến văn hóa được dịch từ những thuật ngữ như cultural contacts, cultural exchanges..., để chỉ một quy luật trong sự vận động và phát triển văn hóa của những dân tộc bản địa. Đó là hiện tượng kỳ lạ xảy ra khi những nhóm người (hiệp hội, dân tộc bản địa) có văn hóa rất khác nhau giao lưu tiếp xúc với nhau tạo nên sự biến hóa về văn hóa của một hoặc cả hai nhóm. Giao lưu văn hóa tạo nên sự dung hợp, tổng hợp và tích hợp văn hóa ở những hiệp hội. Ở đó có sự phối hợp Một trong những yếu tố "nội sinh" với yếu tố "ngoại sinh" tạo nên sự phát triển văn hóa phong phú, đa dạng và tiến bộ hơn. Giao lưu và tiếp biến văn hóa là sự việc tiếp nhận văn hóa nước ngoài bởi dân tộc bản địa chủ thể. Quá trình này luôn đặt mỗi dân tộc bản địa phải xử lý tốt quan hệ biện chứng giữa yếu tố "nội sinh" và "ngoại sinh". Trong nghành văn hóa chỉ có khái niệm "giao lưu và tiếp biến văn hóa" chứ không còn khái niệm "hội nhập văn hóa". Thuật ngữ hội nhập chỉ sử dụng cho những nghành ngoài văn hóa, ví dụ như kinh tế tài chính... ^ Học viện Báo chí và Tuyên truyền (2013). “Chương I: Dẫn nhập văn hóa học Việt Nam”. Cơ sở văn hóa Việt Nam - Bài 2: Giao lưu và tiếp biến trong văn hóa Việt Nam. Tp Hà Nội Thủ Đô. tr.18. Thuật ngữ "giao lưu và tiếp biến văn hóa" được sử dụng khá rộng rãi trong nhiều ngành khoa học xã hội như dân tộc bản địa học, xã hội học, văn hóa học, v.v... Ở phương Tây, khái niệm này được dùng bởi những từ rất khác nhau. Người Anh dùng Cultural Change (trao đổi văn hóa). Khái niệm Acculturation của người Hoa Kỳ được những nhà nghiên cứu và phân tích ở Việt Nam dịch với những nét nghĩa rất khác nhau: đan xen văn hóa, hỗn dung văn hóa, giao thoa văn hóa. Cách dịch được nhiều người đồng ý là giao lưu và tiếp biến văn hóa. ^ a b c d e f g h i j k l m Học viện Báo chí và Tuyên truyền (2013). “Chương I: Dẫn nhập văn hóa học Việt Nam”. Cơ sở văn hóa Việt Nam - Bài 2: Giao lưu và tiếp biến trong văn hóa Việt Nam. Tp Hà Nội Thủ Đô. tr.19. ^ Xem bài Giao lưu văn hóa ở người Việt cổ của GS. Hà Văn Tấn, in trong Văn hóa học đại cương và Cơ sở văn hóa Việt Nam, Nhà xuất bản Khoa học Xã hội, năm 1996. ^ Mer. “3 "thảm họa" Vpop gây ám ảnh nhất trong năm 2010s”. XONEFM. Bản gốc tàng trữ ngày 11 tháng 4 năm 2022. Truy cập ngày 11 tháng 4 năm 2022. Mặc dù "được" gắn mác thảm họa, nhưng bộ ba ca khúc nó lại được nghe tràn lan. Thậm chí vào thời điểm năm 2010 – 2011, bất kỳ quán café, shop thời trang, mạng điện tử hay đến bất kể nơi nào thì cũng hoàn toàn có thể nghe được bài Teen Vọng Cổ. ^ Võ Thành Nhân (ngày một tháng 4 năm 2022). “'Giang hồ mạng': Người trẻ xem cho vui vì tò mò?”. Tuổi Trẻ Online. Truy cập ngày 11 tháng 4 năm 2022.
Nguồn trích dẫnSửa đổi
- Cơ sở văn hóa Việt Nam - Bài 2: Giao lưu và tiếp biến trong văn hóa Việt Nam. Học viện Báo chí và Tuyên truyền. Tp Hà Nội Thủ Đô, năm 2013.
GS. Hà Văn Tấn. Giao lưu văn hóa ở người Việt cổ, in trong Văn hóa học đại cương và Cơ sở văn hóa Việt Nam. Nhà xuất bản Khoa học Xã hội, năm 1996
