Kinh Nghiệm về Vai trò của đường dây 500kV đối với sự phát triển kinh tế tài chính chính trị xã hội 2022
Dương Gia Minh đang tìm kiếm từ khóa Vai trò của đường dây 500kV đối với sự phát triển kinh tế tài chính chính trị xã hội được Update vào lúc : 2022-09-21 04:30:28 . Với phương châm chia sẻ Mẹo về trong nội dung bài viết một cách Chi Tiết 2022. Nếu sau khi tham khảo tài liệu vẫn ko hiểu thì hoàn toàn có thể lại Comments ở cuối bài để Ad lý giải và hướng dẫn lại nha.
11:03 - Thứ Năm, 01/04/2022
Dự án đường dây 500KV Bắc Nam mạch I do Bộ Năng lượng đề xuất, được Chính phủ và Quốc hội phê duyệt vào trong năm đầu thập niên 90 thế kỷ trước, trong toàn cảnh đất nước đầy trở ngại vất vả, là một quyết sách táo bạo, nhưng có ý nghĩa vô cùng to lớn nhằm mục đích thúc đẩy phát triển kinh tế tài chính xã hội cả hai miền Nam Bắc. Bộ trưởng Bộ Năng lượng thời đó - TS Thái Phụng Nê* là người phụ trách chính dự án công trình bất Động sản quan trọng này, đến nay trong ông vẫn lưu giữ nhiều kỷ niệm về khu công trình xây dựng thế kỷ đó.
Kỳ I: Một dự án công trình bất Động sản táo bạo
Đường dây 500 KV Bắc Nam được đề xuất xây dựng trong toàn cảnh đất nước đang chuyển mình từ cơ chế bao cấp sang nền kinh tế tài chính thị trường, dù “đứng trước muôn vàn thách thức trở ngại vất vả ấy, tập thể Chính phủ mà đứng đầu là Thủ tướng Võ Văn Kiệt vẫn quyết tâm thực hiện dự án công trình bất Động sản đầy táo bạo này” – TS Thái Phụng Nê chia sẻ. Và khu công trình xây dựng vĩ đại này còn ghi dấu ấn, có tính bước ngoặt của lịch sử phát triển ngành Điện lực Việt Nam.
Đầu trong năm 70, do nhu yếu trị thủy và điện năng phát triển kinh tế tài chính, xây dựng chủ nghĩa xã hội nên Bộ Chính trị đã quyết định tiến hành khảo sát xây dựng Thủy điện Hòa Bình. Vào trong năm sau ngày đất nước thống nhất, ở miền Bắc vẫn rất thiếu điện. Ngày 6-11-1979, khu công trình xây dựng Thủy điện Hòa Bình được khởi công. Đến thời điểm ở thời điểm cuối năm 1988, tổ máy số 1 của khu công trình xây dựng chính thức phát điện và đầu năm 1989, phát điện tổ máy 2. Lượng điện năng của hai tổ máy này đã rất kịp thời xử lý và xử lý nạn thiếu điện ở miền Bắc, đáp ứng được nhu yếu điện cho phát triển kinh tế tài chính - xã hội. Vào năm 1991, khi tổ máy 3 và 4 tiếp tục phát điện, với hiệu suất 240 MW/1 tổ máy, đã đáp ứng 2/3 tổng sản lượng điện tiêu thụ của miền Bắc vào thời điểm đó, thì khởi đầu xuất hiện xích míc lớn về đáp ứng điện năng của đất nước, miền Bắc thừa điện, trong khi khu vực phía Nam, đặc biệt là miền Trung và Tây Nguyên lại thiếu điện trầm trọng. Ở thời điểm đó, mạng lưới truyền tải 220 KV và mạng lưới phân phối không thể xây dựng đồng bộ kịp để tiêu thụ hết điện năng do nền kinh tế tài chính đang chuyển mình sang nền kinh tế tài chính thị trường, cần thời gian để phát triển.
Trong quá trình này Việt Nam vẫn đang bị vây hãm cấm vận kinh tế tài chính, muốn phát triển và lôi kéo sự đầu tư từ những nước tư bản rất trở ngại vất vả. Các nước trong khối xã hội chủ nghĩa, đặc biệt là Liên Xô khởi đầu rơi vào tình trạng khủng hoảng rủi ro cục bộ, viện trợ cho Việt Nam giảm dần. Cơ chế viện trợ toàn bộ, không hoàn trả trước đây của Liên Xô cho Thủy điện Hòa Bình được thay bằng cơ chế “có đi có lại”, dùng sản phẩm & hàng hóa trong nước để đổi lấy thiết bị máy móc, công nghệ tiên tiến để tiếp tục vận hành những tổ máy 7 và 8).
Sau ngày thống nhất đất nước năm 1975, miền Nam có hai nhà máy sản xuất điện nòng cốt đáp ứng điện cho toàn vùng, là Nhà máy thủy điện Đa Nhim với hiệu suất 160 MW (xây dựng từ năm 1961- 1964), bằng tiền bồi thường trận chiến tranh của Nhật Bản cho Chính quyền Việt Nam Cộng hòa. Thứ hai là Nhà máy nhiệt điện Thủ Đức chạy dầu với hiệu suất 156 MW. Chính vì nạn thiếu điện, nên thành phố Hồ Chí Minh lúc đó có chủ trương: “bốn có ba không” tức là một trong tuần 4 ngày có điện, 3 ngày cắt điện. Còn miền Trung thì thậm chí nhiều nơi không còn điện bởi phụ thuộc vào máy phát điện chạy bằng dầu diezen. Dầu không mua được từ những nước tư bản, còn Liên Xô chỉ đáp ứng theo định mức hạn chế thường niên chứ không đáp ứng theo yêu cầu. Năm 1988, Nhà máy Thủy điện Trị An với hiệu suất 400 MW đi vào hoạt động và sinh hoạt giải trí nhưng chỉ hoàn toàn có thể đáp ứng một phần nhu yếu điện của miền Nam. Các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long rất “khát” điện, mong mỏi có nguồn cung cấp để phục vụ phát triển kinh tế tài chính.
Trong tình hình thiếu thốn điện năng rất nghiêm trọng cùng với sự quan sát thực tế đời sống do thiếu điện, Thủ tướng Võ Văn Kiệt nhận định: “Tình hình điện như vậy này khó mà lôi kéo người nước ngoài tự nguyện đầu tư vào Việt Nam được?”. Theo TS Thái Phụng Nê, khi đó là Trợ lý Bộ trưởng Bộ Năng lượng Vũ Ngọc Hải, tinh thần đó thể hiện sự trăn trở, lo ngại của Thủ tướng, đặc biệt trước những ý kiến thẳng thắn, mang tính chất chất phê phán của Tổng Chuyên Viên Liên Xô Bôgachenkô với Tổng Bí thư Đỗ Mười, khi tổ máy 5 và 6 Thủy điện Hòa Bình sẵn sàng sẵn sàng phát điện: “Các đồng chí nhờ Liên Xô giúp sức xây dựng Thủy điện Hòa Bình nhằm mục đích đảm bảo cho phát triển kinh tế tài chính xã hội Việt Nam, điện phát ra không dùng hết, để làm gì? Có tiêu tốn lãng phí không?”.
Thủ tướng Võ Văn Kiệt (ngồi bên trái) và Bộ trưởng Thái Phụng Nê (phải)
nghe báo cáo tại công trường thi công xây dựng đường dây 500 KV, năm 1992.
Dựa theo Tổng sơ đồ phát triển điện Việt Nam I (quá trình 1981-1985) dưới sự giúp sức của Chuyên Viên Liên Xô, phía Việt Nam khởi đầu tự xây dựng quy hoạch điện quốc gia. Tuy nhiên, cần tham khảo ý kiến Chuyên Viên Liên Xô, bởi những trạm điện, thiết bị kỹ thuật đều do Chính phủ Liên Xô viện trợ trang thiết bị, giúp sức xây dựng. Khi phía Việt Nam làm quy hoạch điện II (quá trình 1986-1991) thì Chuyên Viên Liên Xô đề xuất xây dựng đường dây 500 KV mạch I kéo dãn từ Thủy điện Hòa Bình đến trạm biến thế Phú Lâm, thành phố Hồ Chí Minh. Đường dây 500 KV có vai trò điều hòa, trung chuyển nguồn điện cho tất toàn nước. Dựa trên Tổng sơ đồ quy hoạch II này, Bộ trưởng Bộ Năng lượng Vũ Ngọc Hải mới chỉ huy lập Luận chứng kinh tế tài chính kỹ thuật xây dựng đường dây 500 KV mạch I, thực hiện đưa điện từ miền Bắc vào miền Nam, xử lý và xử lý cơ bản nguồn điện năng cho miền Nam và miền Trung thời bấy giờ.
Khi Dự án xây dựng đường dây 500 KV mạch I trình lên Chính phủ, Bộ Năng lượng nhận được ý kiến phản hồi từ nhiều phía. Có quan điểm nhận định rằng: “Nếu Thủy điện Hòa Bình thừa điện thì bán điện cho Trung Quốc, lấy tiền đó đưa về xây dựng một nhà máy sản xuất điện tương ứng cho miền Khả năng về kỹ thuật của Việt Nam đã đủ để hoàn toàn có thể tự thiết kế, sản xuất phần lớn trang thiết bị, đảm bảo khối mạng lưới hệ thống điện thống nhất. Chỉ có phần thiết bị công nghệ tiên tiến (máy biến áp, cáp điện dùng cho khối mạng lưới hệ thống điều khiển) phải nhập. Ngoài Mỹ vẫn đang cấm vận, thì những nước như Pháp, Úc, Nhật Bản, Nước Hàn đã muốn hợp tác với Việt Nam. Theo TS Thái Phụng Nê: “Không phải khi thông thường hóa quan hệ với Mỹ năm 1995 tất cả chúng ta mới có quan hệ với một số trong những nước tư bản phát triển, mà có quan hệ sớm hơn. Đó là nhờ chủ trương về quan hệ đối ngoại của Đảng, muốn là bạn với tất cả những nước. Với đường lối đối ngoại cởi mở như vậy đã được nhiều hãng sản xuất lớn trên thế giới ủng hộ”.Nam. Làm như vậy thì tính khả thi cao hơn”. Đây là một ý kiến đúng, đáp ứng tính bảo vệ an toàn và đáng tin cậy. Tuy nhiên, Bộ Năng lượng có ý kiến rằng: “Miền Bắc tất cả chúng ta thừa điện mà mang bán cho Trung Quốc trong khi miền Nam thiếu điện thì rất phi lý. Còn đường dây 500KV mạch I muốn xây dựng thì phải làm nhanh, nếu làm không nhanh thì tốt hơn xây một nhà máy sản xuất thủy điện khác, tránh gây tiêu tốn lãng phí tốn kém”. Chính vì lẽ đó, Bộ Năng lượng đề xuất xây dựng đường dây trong 2 năm, nhờ vào cơ sở sau:
Quý IV năm 1991, Bộ Năng lượng trình lên Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng (nay là Thủ tướng) Võ Văn Kiệt hai phương án: 1/ Bán điện cho Trung Quốc để lấy tiền xây dựng nhà máy sản xuất nhiệt điện ở miền Nam; 2/ Xây dựng đường dây 500KV đưa điện từ miền Bắc vào miền Trung và miền Nam. Theo chia sẻ của Bộ trưởng Vũ Ngọc Hải: “Việc chọn phương án xây dựng đường dây 500KV là hợp lý nhất chính bới sẽ giúp link khối mạng lưới hệ thống điện những vùng, miền đang rời rạc ở Việt Nam, từ đó tạo ra được khối mạng lưới hệ thống điện một cách hoàn hảo nhất nhất trong toàn nước”. Khi đó, Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Võ Văn Kiệt hỏi: “Bộ Năng lượng chọn phương án nào?”. Bộ trưởng Vũ Ngọc Hải đáp: “Thưa anh, ý kiến của Bộ nghiêng về việc xây dựng đường dây 500KV”. Thủ tướng Võ Văn Kiệt nói: “Chính phủ sẽ thảo luận và có phương án sớm nhất để Bộ triển khai”.
Nhiều Chuyên Viên Việt Nam trong và ngoài nước nhận định rằng xây dựng như vậy là mạo hiểm. Trong số đó, ý kiến của GS Phan Khắc Nhẫn, Việt kiều đang dạy ở trường Đại học Bách khoa Grenoble, Pháp đã viết thư gửi về nước nêu 3 nguyên do: Thứ nhất, Đường dây 500 KV từ Hòa Bình vào thành phố Hồ Chí Minh là trùng với một phần tư bước sóng, sẽ gây nguy hiểm cho truyền tải điện năng. Thứ 2, những quốc gia trên thế giới xây dựng đường dây như vậy phải 4-5 năm, trong khi Việt Nam xây trong 2 năm thì khó thực hiện, có đảm bảo bảo vệ an toàn và đáng tin cậy không, đảm bảo chất lượng không? Thứ 3, khu công trình xây dựng đầu tư lớn nhưng hiệu suất cao hoàn toàn có thể thấp. Theo TS Thái Phụng Nê: “Đó là một ý kiến đúng đòi hỏi Bộ Năng lượng phải nghiên cứu và phân tích xử lý và xử lý”. Hơn nữa, việc tính toán xây dựng đường dây 500 KV với kinh phí đầu tư xây dựng khoảng chừng 5700 tỉ phải rất là rõ ràng và tỉ mỉ, nếu tính không chu đáo thì đây là một sự tiêu tốn lãng phí lớn trong toàn cảnh đất nước còn nhiều trở ngại vất vả.
Việc trao đổi, phản biện không riêng gì có cấp Bộ mà còn ở Quốc hội. Mỗi lần Bộ Năng lượng trình bày dự án công trình bất Động sản ở Quốc hội đều rất lo ngại, GS Vũ Đình Cự - Phó Chủ tịch Quốc hội thường phỏng vấn rất căng vấn đề bảo vệ an toàn và đáng tin cậy đường dây. Có lần TS Thái Phụng Nê chưa trình bày xong thì ông Cự đã hỏi: “Thế bảo vệ an toàn và đáng tin cậy đường dây ra sao”. Một thắc mắc rất khó hoàn toàn có thể trả lời dứt khoát ở thời điểm đó. Nhớ lại thời điểm đó, TS Thái Phụng Nê chia sẻ: “Tuy chưa xây dựng đường dây 500KV bao giờ nhưng tất cả chúng ta có lòng quyết tâm và tự tin sẽ thành công”. Để xử lý và xử lý vấn đề “một phần tư bước sóng”, những Chuyên Viên đề xuất phương án chia đường dây 500KV thành 4 đoạn.
Đồng thời, Bộ Năng lượng đã nhờ đến những Chuyên Viên của hãng sản xuất Pacific Power của Úc tư vấn việc chống dòng điện xung khi đóng (cắt) đường dây điện. Theo đó, tại hai trạm Pleiku và Đà Nẵng được đặt những máy hòa điện. Nếu khối mạng lưới hệ thống điện ở miền Nam quá nhỏ (bởi dòng điện thay đổi theo ngày), thì phải tiến hành hòa điện đường dây ở trạm Pleiku, nếu khối mạng lưới hệ thống điện hai miền cân đối thì tiến hành hòa điện ở Đà Nẵng. Nhờ đó, đường truyền điện sẽ ngắn lại chỉ từ 1 phần 3 hoặc 1 phần 2, giúp thay đổi “nguyên tắc một phần tư bước sóng”.
Các cuộc trao đổi, tranh luận trong Quốc hội ra mắt vô cùng nóng bức, Lãnh đạo Đảng và Chính phủ, đặc biệt là Thủ tướng Võ Văn Kiệt, luôn lắng nghe những đơn vị trình độ. Năm 1992, Thủ tướng đã xuống Công ty Cp tư vấn thiết kế điện I ở TX Thanh Xuân, Tp Hà Nội Thủ Đô nghe mọi người trình bày về việc tính toán xây lắp đường dây 500KV mà trước đó ông đã nghe nhiều lần ở Bộ Năng lượng. Sau khi nghe đến ý kiến nhiều cấp, trong cuộc họp những thành viên Chính phủ, Thủ tướng Võ Văn Kiệt kết luận: “Về mặt kỹ thuật, tôi tin ở những anh, nếu những vấn đề kỹ thuật không đúng, những anh phụ trách. Bây giờ, ta không bàn nữa, ai ủng hộ tôi thì đi theo tôi, ai khước từ thì xin đứng ra ngoài”. Tất cả những thành viên trong Chính phủ đều ủng hộ quyết định của Thủ tướng, không một ai đi ra ngoài. Thủ tướng nói tiếp: “Tôi quyết định, đường dây 500KV thành công thì tốt, nếu không thành công, tôi xin từ chức trước”. Thủ tướng sẵn sàng lấy vận mệnh chính trị của tớ cho việc xây dựng đường dây 500KV. Đây là quyết định dũng cảm, dám nghĩ dám làm và dám phụ trách của Thủ tướng. Theo TS Thái Phụng Nê: “Đây cũng thể hiện sự thống nhất cao trong Chính phủ, nếu như Bộ Tài chính mà lăn tăn thì tiền đâu mà làm. Nếu không thu xếp, đảm bảo kinh phí đầu tư nhanh gọn thì làm thế nào trong 2 năm hoàn toàn có thể hoàn thành xong tiến độ xây dựng đường dây được”. Ông Đỗ Quốc Sam – khi đó là Chủ nhiệm Ủy ban Kế hoạch nhà nước cũng thường xuyên kiểm tra và kịp thời thông qua thiết kế thì mới được Bộ Tài chính cấp tiền cho xây dựng những cột điện ngoài thực địa.
Tháng 2-1992, Bộ Chính trị họp, thông qua phương án xây dựng đường dây 500KV, và được Tổng Bí thư Đỗ Mười đồng ý phê duyệt. Nhưng, trước khi để bút phê duyệt, Tổng Bí thư đã thể hiện trách nhiệm, tấm lòng vô cùng cao cả với nhân dận, đất nước, TS Thái Phụng Nê kể rằng: Tết âm lịch năm 1992 (đầu tháng 2-1992). Tổng Bí thư Đỗ Mười đến nhà GS.TSKH Trần Đình Long chúc tết, tuy nhiên không khí đón Xuân, song ông Đỗ Mười vẫn canh cánh việc làm: “Tôi ở miền Nam ra, ở đó thiếu điện ghê gớm lắm, về việc ổn định vận hành đường dây 500KV ý của giáo sư thế nào, khi đường dây được kéo, trùng vào một phần tư bước sóng thì sao?”. Ông Long lý giải: “Đường dây được chia 4 đoạn và có một trạm cắt điện khi xảy ra sự cố được đặt ở thành phố Hà Tĩnh. Có những máy bù tự động tần số và điện áp đặt ở những trạm. Xin báo cáo để đồng chí Tổng Bí thư hoàn toàn có thể yên tâm”. Sau xác định khoa học đó, Tổng Bí thư Đỗ Mười quyết định khởi công đường dây 500KV.
Ngày 5-4-1992, Lễ khởi công xây dựng đường dây 500KV được thực hiện ở cả 5 địa điểm: Hòa Bình, thành phố Hà Tĩnh, Đà Nẵng, Pleiku, Phú Lâm, với lực lượng được dải đều toàn tuyến dài 1487 km. Theo nguyên Bộ trưởng Vũ Ngọc Hải: “Cán bộ ngành Điện là 20.000 người, ngành Xây dựng là 12.000 người. Chưa kể tới những đơn vị khác ví như: quân đội, dân quân địa phương, thậm chí người dân địa phương… cũng tham gia vào công cuộc xây dựng”. Tuy nhiên, để hoàn thành xong tiềm năng xây dựng đường dây 500 KV trong 2 năm là một thách thức vô cùng lớn đối với Chính phủ, Bộ Năng lượng và Bộ trưởng Thái Phụng Nê (quá trình 1992-1995)…, tiếp tục gánh vác trọng trách này.
(Đón đọc Kỳ II: Vượt qua thử thách).
Ngô Văn Hiển
___________________________
* TS Thái Phụng Nê, sinh năm 1936, chuyên ngành Điện lực, nguyên Bộ trưởng Bộ Năng lượng (1992 - 1995).
Tải thêm tài liệu liên quan đến nội dung bài viết Vai trò của đường dây 500kV đối với sự phát triển kinh tế tài chính chính trị xã hội